Page 29 - muze

İlhanlılar Dönemi’nde (1256-1353), 1280 yılından sonra Anadolu'nun büyük

bir bölümü, İlhanlılar tarafından tayin edilen valiler tarafından yönetilmekteydi. Bu
dönemde dirhem, dinar ve fels olmak üzere üç cins sikke kullanılmış, altın, gümüş

gibi değerli metallerinin yanı sıra, ağırlıkları da önemli olmuştur. 137 İlhanlılar
zamanında en önemli olan para dirhemdi. Yarım dirhem, çift dirhem ve altı

dirhemlik de bulunmaktaydı. Bunun yanında bakır da kesmişlerdir; ancak bakır
günlük ticarette kullanılmıştır. Bakırın nakşı ve yazısı yöresel olup, çoğu kere

heykelli darp edilmiştir. En çok kullanılan motif ise Hz. Ali’nin hayvanı olan aslan

ve güneşli aslandır. 13. ve 14. yüzyıllarda tüccarların ellerinde bulunan yabancı
paraları ve değerli madenleri darphanelerde İlhanlı sikkelerine dönüştürmüşlerdir. 138

Yerel sikke basımları Gazan Mahmud’un sikke reformuna kadar devam etmiştir.
Gāzân Han dönemi sikkeleri genellikle basit görünüşlü olup, Arapça yazı ve rakam

karakterlerinin yanında Uygur alfabesinden etkilenilen Moğol yazı karakteri de
kullanılmıştır. 139 Sikkelerin formları ve içteki süslemeleri Orta Asya kaynaklı

olduğunu kanıtlar niteliktedir. 140 Sikkelerde Kur’an’dan âyetler, on iki imam ve dört

halifenin adlarına ve “Allah’ım Muhammed'i, Ali’yi, Hasan ile Hüseyin’i Koru”
yazılarına da sık sık rastlanmaktadır. 141

Karamanoğulları (1256-1483), beylikler içerisinde sikkeleri en çok bilinenidir.
14. yüzyıl başlarında hem Memlûk hem de İlhanlı sikkeleri tarzında anonim sikkeler

darp etmişlerdir. 142 Bey adı yazılı olmayan (anonim) örnekler dışında Alâeddin Ali
Bey, Erhan Bey, II. Mehmed Bey, Ali Bengi, II. İbrâhim Bey, İshak Bey ve Pir

Ahmed Bey dönemine ait sikkelerden örnekler mevcuttur. 143 Üzerinde bey adı

bulunan en erken tarihli sikke ise Karamanoğlu Bedreddin İbrâhim Bey’e aittir. 144 Bu
dönem sikkelerinde, dini ibareler dışında güneş, aslan ve çift başlı kartal gibi

137 Mustafa Yıldırım ve Ali Akyıldız, “Konya Müzesi Envanterinde Kayıtlı İlhanlı Hükümdarı Ebû
Said Bahadır Han Dönemine Ait Sikkelerden Örnekler”, İstem Dergisi, S. 29, 2017, s. 66.
138 Johann Hınrıchs Christoph, “İlhanlıların Anadolu’da Darbettikleri Sikkeler”, Anadolu’da Paranın
Tarihi, ed. Bülent Arı, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Yayınları, Ankara 2011, s. 110.
139 Yıldırım ve Akyıldız, “Konya Müzesi Envanterinde Kayıtlı İlhanlı Hükümdarı Ebû Said Bahadır
Han Dönemine Ait Sikkelerden Örnekler”, s. 66.
140 Gündegül Parlar, “İlhanlılarda Sikke Formları”, Türkler Ansiklopedisi, C. 8, Yeni Türkiye
Yayınları, Ankara 2002, s. 925.
141 Yıldırım ve Akyıldız, “Konya Müzesi Envanterinde Kayıtlı İlhanlı Hükümdarı Ebû Said Bahadır
Han Dönemine Ait Sikkelerden Örnekler”, s. 66.
142 Hüsnü Öztürk ve Haluk Perk, “Anadolu Beylikleri ve Sikkeleri”, Anadolu’da Paranın Tarihi, ed.
Bülent Arı, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Yayınları, Ankara 2011, s. 9.
143 Betül Sağıt Teoman ve Gültekin Teoman, “Karamanoğulları Sikkelerine Genel Bir Bakış”,
https://www.academia.edu/38068954/Karamanogullari_Sikkelerine_Genel_Bir_Bakis
(29.03.2021).
144 Öztürk ve Perk, “Anadolu Beylikleri ve Sikkeleri”, s. 9.
20