Page 46 - muze

üretimini sadece Kastamonu ve çevresinden yapmaktaydı. Nikel ocakları

Kastamonu’da Ceban Köyü, Ilgaz Dağı ve Nerdivanbaşı denilen yerlerde
bulunuyordu. 248

2.2.3. Madeni Para Birimleri

Akçe

“Beyaz, parlak, temiz” anlamlarına gelen “ak” kökünden türeyen akçe,

Osmanlılar tarafından başlangıçta “gümüş sikke”, 15. yüzyıldan itibaren de paranın
genel karşılığı olarak kullanılmıştır. 249 Daha önce de bahsettiğimiz gibi Osmanlılarda

ilk kez devletin kurucusu Osman Bey tarafından üzerinde darp yeri ve tarihi
bulunmayan gümüş sikkeler kestirilmiştir. 250 Osman Bey’den sonra oğlu Orhan Gazi

tarafından Bursa’da akçeler darp ettirilmiştir. İlk akçe örnekleri 900 ayar gümüşten

yaklaşık 1,15 gram ağırlığındadır. İlk dönem akçeleri İlkel baskı yöntemleriyle darp
edildiğinden ve padişahların vergi toplamak için zaman zaman başvurdukları sikke

tağşişi (ağırlık düşürme) nedeniyle standart bir şekle ve ağırlığa sahip olmamıştır. Bu
yüzden çok fazla değişik kalıpta akçeler basılmıştır. 251

Osmanlı akçelerine Akçe-i Osmanî ve ya Osmanî adı verilmektedir. Daha
sonraki devirlerde çil akçe, zuyuf, kırpık, kızıl akçe, meyhane akçesi gibi adlar

almıştır. 252 Bir süre sonra akçeler tamamen değersiz ve kullanılmaz hale geldiğinden
akçelerin yerini kuruş almıştır. 253

15. yüzyılın sonu ve 16. yüzyılın başlarında ayarı binde dokuz yüz olan gümüş
akçeler darp edilmiştir. 1697 tarihinde yapılan düzenlemeden sonra basılan akçelere

yüzde on oranında bakır ilave edilmiştir. 254 İlk basımında ağırlığı yaklaşık 1,15 gram

olan akçelerin ağırlığında ve ayarında 150 yıl boyunca bir değer kaybı
yaşanmamıştır. Ancak zamanla ağırlığında önemli düşüşler meydana gelmiştir. 255

248 Tızlak, “Osmanlı Devleti’nde Madencilik”, C. 3, s. 320.
249 Halil Sahillioğlu, “Akçe”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 2, Türkiye Diyanet Vakfı
Yayınları, İstanbul 1989, s. 224.
250 Yılmaz, “Osman Gâzî’nin 700/1300-1301’de Yenişehir’de Bastırdığı Üçüncü Sikkesi”, s. 83.
251 Kaan Uslu, “Bir Kitap: Akçe”, Anadolu Nümizmatik Bülteni, S. 1, 2007, s. 10.
252 Semih Ahmet Tülay, Genel Nümizmatik Sözlüğü, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 2001,
s. 15.
253 Pere, Osmanlılarda Madeni Paralar, s. 12.
254 Sahillioğlu, “Akçe”, C. 2, s. 226.
255 Damalı, Osmanlı Sikkeleri Tarihi, C.1, s. 64.
37