Page 47 - muze

Sultan II. Mahmud dönemine kadar çok fazla küçülen akçe kullanım özelliğini

kaybederek, II. Mahmud’un 14. Cülusu ile birlikte darbına son verilmiştir. 256

Mangır

Osmanlıda kullanılan bakır paralara “mangır” veya “mangur”, halk arasında

”pul“ denilmektedir. 257 Mangır kelimesinin Moğolca para anlamına gelen “Mongön”
kelimesinden geldiği ve bunlara “Kızıl Mangır” da denildiği bilinmektedir. Osmanlı

Devleti’nde “Mangır” isminde bakır paraların ne zaman basıldığı ve ölçülerinin ne
olduğu kesin olarak bilinmemektedir. Bu isme ilk defa vak’anüvis Raşit Efendi

Tarihinde (1688) rastlanmaktadır. 258 Günümüze ulaşan ilk Osmanlı bakır sikkeleri I.

Murad’a ait olup, ilk tuğralı mangır ise Emîr Süleyman Çelebi (1402-1410)
tarafından kestirilmiştir. 259 Bakır mangırlar halk ile esnaf arasında değeri 1 akçeden

daha az gelen günlük alışverişlerde kullanılmaktaydı. 260 Mangırın akçe karşısındaki

değeri büyüklüğüne göre değişiklik göstermiş, 1 akçenin 4, 8, 12, 16 hatta 24
mangıra denk geldiği dönemler olmuştur. Altın ve gümüş sikkelerin devlet tarafından

sıkı bir şekilde denetlenmesine karşılık, bakır mangırlar yerel sikke olarak kabul
edilip bazı bölgelerde bastırılmasına izin verilmiştir. İstanbul başta olmak üzere

Edirne, Bursa, Amasya, Ayasuluk, Ankara, Bolu, Tire, Kastamonu, Karahisar,
Harput, Mardin, Halep, Serez, Van, Trablus, Trablusgarp, Mısır, Bitlis, Tunus ve

Hizan gibi mahallî darphânelerde mangır basımı gerçekleştirilmiştir. 261

Sultani

Sultaniler II. Mehmed döneminden itibaren basılmaya başlanmıştır. İlk altın
sikkelere “sultani” ya da “Sikke-i hasene” 262 denilmiş, zamanla halk arasında

“yaldızlı” ismi de verilmiştir. 263 II. Mehmed’in ilk altın sikkesi üzerinde “altın
sikkeyi darp ettiren, karada ve denizde yücelik, kudret ve zafer sahibi” anlamına

gelen “Daribü’n-nadri sahibü’l-izzi ve’n-nasri fi’l-berri ve’l-bahr” yazısı yer

almaktadır. Ayrıca “Sultan unvanı, kendi adı ve babası II. Murad’ın isimleri,
babasının “Han” unvanı, sikkenin darp ettirildiği yer ve senesi ile “Azze Nasruhû”

256 Damalı, A’dan Z’ye Osmanlı Nümismatik El Kitabı, s. 15.
257 Ölçer, Nakışlı Osmanlı Mangırları, s. 9.
258 Nuri Pere, “Osmanlılarda Bakır Paralar”, Türk Nümizmatik Bülteni, S. 3, 2007, s. 10.
259 Tekin, “Mangır”, C. 27, s. 568.
260 Ölçer, Nakışlı Osmanlı Mangırları, s. 11.
261 Damalı, A’dan Z’ye Osmanlı Nümismatik El Kitabı, s. 130.
262 Kaya, İstanbul’un 100 Sikkesi, s. 61.
263 Kocaer, Osmanlı Altınları, s. 28.
38