Page 61 - muze

ayarların kontrolünü yapar, suç tespit ederse gerekli mercilere bildirirdi. 338 Darphane

emininin sahip olduğu yetkiler sınırsızdı. Bu yüzden adının yolsuzluğa karışmasını
engellemek için görev aldığı bölgede uzun süre kalmasına izin verilmezdi, görev yeri

her yıl değiştirilirdi. 339

Sahib-i Ayar; Osmanlı darphanelerinin teknik işlerinden sorumlu olan en

yetkili kişiydi. Darp edilen sikkelerin ağırlık ve ayarlarının devletin belirlediği
standartlara uygunluğunu, darp faaliyetlerini, hesap defterlerini denetlemek onun

sorumluluğundaydı. 340

Sikkekenler; darphanede para ve madalya kalıbı yapmak sikkekenlerin

göreviydi. 341 Sikkeleri kazma ve basma işleriyle ilgilenen sikkegen 16. yüzyılda tekti
ve İstanbul’da yaşardı. Sikke kalıplarını burada hazırlayıp memleketin farklı

darphanelerine gönderirdi. 342

Kefçe Nazırı; Darphaneye getirilen altın, gümüş gibi madenler kefçe denilen

mahsenlerde saklanırdı. Kefçe nazırlarının görevi ise darp işlemlerini kontrol
etmekti. Basılacak olan sikkelerin yumuşaklığını, sertliğini, parlaklığını, ağırlık ve

ölçülerini denetleyip kayıt altına almak kefçe nazırının sorumluluğundaydı. 343

Kâtip; Darphanenin önemli görevlileri arasında yer almaktadır. Darphane

hesaplarını tutmak, darphanenin gelir- gider hesaplarını kaydetmek kâtiplerin
sorumluluğundaydı. 344 Ayrıca sikke kalıplarını cilalayan ve onaran Saatçiler 345 ;

madeni eritip külçe haline getirmekle sorumlu olan Kalçiyan; külçeleri tabaka

şekline getirip basan Kehledan; basım işini denetleyen Üstad; eritilerek kalıplara
dökülmüş olan altın ve gümüşü tel haline çeken Telci; telin eşit kalınlıkta olması için

haddeden geçiren Haddeci; kalınlığı istenilen hale getirilmiş teli çekiçle döverek
yassılayan ve akçenin kalınlığına getiren Yassılayıcılar Osmanlı darphanelerinden

görev alan diğer çalışanlardır. 346

338 Zekai Mete, Bursa Darphane ve Rüsum-I İhzariye Mukata’ası Teftiş Defteri, İstanbul Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1992, s. 25.
339 Eroğlu, Sinop Arkeoloji Müzesi’ndeki Bir Grup Osmanlı Dönemi Sikkesi, s. 17.
340 Damalı, A’dan Z’ye Osmanlı Nümismatik El Kitabı, s. 185.
341 Pakalın, “Sikkeken”, C. III, s. 220.
342 Tülay, Genel Nümizmatik Sözlüğü, s. 188.
343 Yılmaz, İznik Müzesi’nde Bulunan Osmanlı Dönemi Sikkeleri, s. 60.
344 Mete, Bursa Darphane ve Rüsum-I İhzariye Mukata’ası Teftiş Defteri, s. 27.
345 Coşkun, Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesi'nde Bulunan Osmanlı Dönemi Sikkeleri (16.yy-
20. yy), s. 53.
346 Mete, Bursa Darphane ve Rüsum-I İhzariye Mukata’ası Teftiş Defteri, s. 60.
52