Page 64 - muze

Hurde Sikke

Hurd kelimesinin sözlük anlamı “küçük, ufak “ demektir. 359 Osmanlı’da küçük

paralar için hurde sikke tabiri kullanılmaktadır. 360

Kalp Sikke

Osmanlıda devlet darphanesinde basılmamış sahte, taklit sikke anlamına
gelmektedir. 361 Bu sikkeler için “züyûf” ismi de kullanılmaktadır. 362 Sahte sikke

basanlara “kalpazan” 363 , piyasaya sürenlere ise “kalp para sürücüsü” adı
verilmektedir. 364

Karat/ Kırat

Sikke, ecza ve kıymetli taşların ölçümünde kullanılan bir ağırlık ölçüsü
birimidir. Sözlükte “Keçiboynuzu çekirdeği” anlamına gelen kırat, Harrube olarak da

bilinmektedir. Avrupa dillerine ise “carat” olarak geçmiştir. Farklı kullanım alanları

bulunmaktadır. Ağırlık, uzunluk, alan ve hacim ölçümlerinde uygulanmıştır. 365
Osmanlı Devleti’nde bir kırat 0,2004 grama denk gelmektedir. 366

Kırpık- Kırkık Sikke

Kenarları kırpılarak ağırlığı standartların altına düşürülmüş sikkelere verilen

addır. 367

Meskûkât

Meskûk, üzerine damga vurularak sikke haline dönüştürülmüş madeni paraları,

sikkeleri ifade etmektedir. Çoğulu için meskûkât ifadesi kullanılmaktadır.
Osmanlılarda 19.yy’dan itibaren müzeciliğin gelişmesiyle başlayan sikke

incelemelerine “İlm-i Meskukat” denilmektedir. Günümüzde

nümismatik/nümizmatik kelimesi kullanılmaktadır. 368

359 Ferit Devellioğlu, Osmanlıca – Türkçe Ansiklopedik Lûgat Eski ve Yeni Harflerle, Aydın Kitabevi
Yayınları Ankara 2011, s. 439.
360 Yılmaz, İznik Müzesi’nde Bulunan Osmanlı Dönemi Sikkeleri, s. 40.
361 Tülay, Genel Nümizmatik Sözlüğü, s. 112.
362 Devellioğlu, Osmanlıca – Türkçe Ansiklopedik Lûgat Eski ve Yeni Harflerle, s. 1393.
363 Gürsoy, Osmanlı İmparatorluğu’nda Sikke Kalpazanlığı (1808-1861), s. 4.
364 Öztel, “Osmanlı Para Piyasasında Tedavüldeki Kalp Sikkeler (1811-1919)”, s. 15.
365 Cengiz Kallek, “Kırat”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 25, Türkiye Diyanet Vakfı
Yayınları, Ankara 2002, s. 437.
366 Ünal Taşkın, Osmanlı Devleti’nde Kullanılan Ölçü ve Tartı Birimleri, Fırat Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ 2005, s. 60.
367 Damalı, A’dan Z’ye Osmanlı Nümismatik El Kitabı, s. 118.
368 Tekin, “Meskûkât”, C. 29, s. 317.
55