Page 111 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi Cilt: 1

Bu "Gâzi Bey"in çeşmesi garbında dere kenârında kâ'in bir dâ'ire-i cesîme içinde
"Karabâğî eş-Şeyh el-Hâc Hamza-i Nigârî Efendi" Hazretleri'nin nâmına inşâ edilmiş bir câmi-i
şerîf ve ittisâlinde müşârün-ileyhe mahsûs bir türbe-i âliye ve garb tarafında ahşâbdan bir
medrese ve önünde şadırvan ve şimâlinde bir dershâneyi hâvî dâ'ire-i mahsûsa vardır.
Bu câmi-i şerîf ve müştemilâtının esâsı 1304'de vaz' olunarak Şirvân eyâletinde mukîm
olan hulefâdan "Veysî Efendizâde eş-Şeyh el-Hâc Mahmûd Efendi" tarafından cem' ve irsâl
edilen i'ânât-ı nakdiyye ve Amasya'da "Mîr Hasan Efendi" tarafından îfâ edilen nezâret ve
umûm mürîdân taraflarından bezl edilen mesâ'î-i ciddiye sâyesinde her tarafı taşdan olarak
1310'da kısmen ikmâl ve tedrîcen müştemilât-ı sâ'iresi de itmâm edilmişdir.
Bu câmi-i şerîf ve türbenin binâsı latîf ve minâresiyle mermerden masnû' minber ve
mihrâbı gâyet zarîfdir. Mîr Hasan Efendi’nin irtihâline binâ'en hitâm bulan tevliyet ve nezâreti
Şeyh Mahmûd Efendizâde Veysî ve Mehmed Efendiler’e intikâl ederek 1326'da bunların
ma'rifetiyle cebhesi de hitâm bulmuş ve bu hayrâtın idâresine kâfî evkâfı bunlar tarafından
tanzîm edilmişdir. [113]
Bu câmi-i şerîf ile Kumacık Hamâmı arasında kâ'in bir mevki'de Fransız Cizvit hey'et-i
rûhâniyyesi 1300'de bir kilise ve mekteb ve cesîm bir dâ'ire-i mahsûsa inşâ ederek misyonerliğe
mahsûs olan ta'lîmâta tevfîkan icrâ-yı hareket etmekdedirler. Sadr-ı esbak "Kara İbrâhim Paşa"
bu mahallede tevellüd etmişdir.
6- "Bozahâne Mahallesi": İbâdullâh Çarşısı’nın iki tarafında ve "Emîr Seyfüddin
Sungur Mülkü" yerinde vâki' olup, şarkan Hoca Süleyman ve garben Devehâne ve cenûben
Çeribaşı ve şimâlen Eski Kethüdâ mahalleleriyle mahdûddur. "Şehzâde Sultân Ahmed"
devrinde bozanın ta'ammüm eylediği esnâda bu mahallede cesîm bir bozahâne inşâ eylediği
münâsebetle 900 târîhinden i'tibâren "Bozahâne Mahallesi" denmeğe başlanmışdır.
Bu mahallede 873'de Acem Ali Ağa bir çeşme binâ edib 931'de mevâlîden meşhûr
"Ubeydullâh Efendi" bir mescid-i şerîf inşâ ve bir hân ile on dükkân ve iki hâne vakf etmişdir.
Câmi-i şerîfe ve önünde bulunan çarşıya "Ubeydullâh" nâmı verilmiş ve ba'dehû galat olarak
"İbâdullâh" denmişdir. Bu câmi-i şerîf 1011 harîkında yanmış olduğundan molla-yı
mûmâ-ileyhin hafîdi kâ'im-makâm-ı nakîbü'l-eşrâf "es-Seyyid Şükrullâh Efendi bin Yahyâ
Çelebi bin Mehmed Çelebi bin Ubeydullâh Efendi" tecdîden i'mâr etmişdir.
1143 harîkında tekrâr muhterik olarak bi'l-külliye evkâfı zâyi' [114] olduğundan
a'yândan "Saraczâde el-Hâc Mehmed Ağa" 1147'de müceddeden inşâ ve önünde bulunan beş
dükkân ile yukarısındaki dört dükkân ve arkasındaki hânesini vakf ve 1271 harîkında yine
muhterik ve evkâfı da zâyi' olmuşdur.
1273'de erbâb-ı hayrât i'ânesiyle câmi-i şerîf ve dükkânları müceddeden inşâ edilmiş
olduğu hâlde 1304 harîkında dahi yanmış olduğundan müftî-i memleket "Gürcü el-Hâc Osmân
Hilmî Efendi" delâlet ederek dükkânlarıyla beraber müceddeden i'mâr edilmişdir. Ancak dört
dükkanıyla bir hânesi ve mukaddemen on dükkân ve bir hânı mülke tahavvül etmişdir.
Bu câmi-i şerîfin şark tarafında "Kâtibzâde Mehmed Rif'at Efendi bin Lütfullâh
Efendi", pederinin vasiyyetini infâz ederek 1250'de "Kar Sebîli" inşâ ve bir dükkân vakf ve
Hazîran, Temmuz ve Ağustos aylarında oraya kar konmasını şart etmişdir. Sebîlin üzerinde
kitâbesi vardır.
7- "Pirinççi Mahallesi": Savakça Deresi’nin garb tarafında ve sarây altında vâki' olup
şarkan Savakça Deresi, garben Mehmed Paşa, cenûben Ya'kûb Paşa mahalleleri ve şimâlen
Yeşilırmak ile mahdûddur. Sultân Bâyezîd Hân-ı Sânî ümerâsından "Pirinççi Sinan Bey"
burada ikâmet ve bir mescid-i şerîf ve mekteb inşâ ve emlâkini bunlara vakf ve tahsîs etdiği
münâsebetle 912 târîhinden i'tibâren Pirinççi Mahallesi denmişdir. Bu mahallede bir
dârü'l-hadîs ve bir zâviye olup karîben [115] îzâh olunur. Vüzerâdan "Gümüşhâneli Ali Şefîk
Paşa" bu mahallede ikâmet etdiği münâsebetle şose yolunun cenûb taraflarına "Şefîk Paşa
Bahçesi" denir idi.

98
110