Page 110 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

Kazancı mahalleleriyle mahdûddur. A'yân-ı tüccârdan olup Sultân Mehmed Hân-ı Sânî ve
Sultân Bâyezîd Hân-ı Sânî taraf-ı hümâyûnlarından mükerreren Mısır'a sefâretle i'zâm
buyurulan "Hoca el-Hâc Mustafa Çelebi" bu mahallede 905 târîhine kadar ikâmet etdiği
münâsebetle tesmiye edilmişdir.
Hoca-i mûmâ-ileyhin bu mahallede bir mescid-i şerîfi ve mektebi ve çeşmesi olup
bunları idâre edecek emlâkini 900'de vakf ve tevliyetini mahdûmu ulemâdan "el-Hâc
Muhyiddîn Mehmed Çelebi"ye ve evlâdına tahsîs etmişdir. Bu mescid-i şerîf mükerreren
yandıysa da ahfâdının himmetleriyle i'mâr edilerek el-yevm ma'mûr bulunmuşdur. Çeşmesi
mevcûd ise de mektebi yokdur.
5- "Bâyezîd Paşa Mahallesi": Kuş Köprü’nün cenûbunda kadîmen Foka Mahallesi
yerinde olup şarkan bâğlar, garben dere, cenûben Savakça Mahallesi ve şimâlen Yeşilırmak ile
mahdûddur. 816 târîhine kadar bu mahallede ikâmet eden vüzerâ-yı izâm-ı Osmâniye'den
"Yahşî Beyzâde Bâyezîd Paşa" nâmıyla tesmiye edilmişdir.
Vezîr-i müşârün-ileyhin bu mahallede ırmak kenârında musanna' bir câmi-i [110] şerîfi
ve şark tarafında bir misâfirhâne ile bir de imârethânesi vardır. Bunları 817'de ikmâl edib 820'de
vakfiyesini tanzîm etmişdir.
Câmi-i şerîf, önü ırmak ve etrâf-ı selâsesi duvâr ile muhât olup bu dâ'irenin orta yerinde
vâki'dir. Cebhesi mermerden ve etrâfı taşdan yapılmış olup, önünde iki maksûresi ve her birinde
mermer üzerine çiçekli, ufak birer havuz ve yanında latîf bir minâresi vardır. Derûnunda iki
tarafı birer hücre-i vâsi'a olup bu iki odanın arası câmi-i şerîfdir. Fakat zemîni umûmen düz
olmayıp nısf-ı a'lâsı nısf-ı esfelinden bir arşın yüksekdir. Her bir nısfı birer murabba' teşkîl eder.
Mihrâb ve minberi gâyet zarîf olup ufakdır. Kapısı cesîm, gâyet musanna' olup üzeri ve
yanları mermer üzerine kabartmalı çiçekler ile müzeyyen ve menkûşdur. Vakfiyesi câmi-i
şerîfin dışında kubbenin müstenid olduğu murabba' kemerde kuşağa müşâbih kırmızı mermer
üzerinde mahkûk olduğu gibi kapısı üzerinde şu ibâre-i Arabiyye mahkûkdur:
مظعلأا ناطلسلا ةلود مايأ ىف ةكرابملا ةرامعلا هذه أشنأ
ناخ ديزياب موحرملا ناطلسلا نب دمحم ناطلسلا مظعملا هاشنهاشلا
اشاپ ديزياب مخفملا ريطخلا ريزولاريبكلا ريملأا هناطلس الله د لخ
147 ةأمنامثو ةرشع عبس ةنس مرحم خيرات ىف هردق للاج الله مظع

[111] Bu câmi-i şerîfi mi'mâr-ı meşhûr "Şemseddîn Ahmed-i Şâmî" nâm bir üstâd-ı
mâhir yapıp, ismini kapının sol tarafına hakk etmişdir. Bu câmi-i şerîfin derûnunda kâ'in iki
hücre, dershâne olup bir medrese i'tibâriyle ulemâdan hayli zevâta ve 1210'da "Veysî Beyzâde
es-Seyyid el-Hâc Mehmed Efendi"ye ve ba'dehû evlâdına tevcîh edilmişdir. Tevliyeti evlâdına
meşrût iken münkarız olmalarıyla 1100 târîhlerinden i'tibâren enderûn-ı hümâyûndan muhrec
emekdârâna tevcîh ve 1251'de evkâf-ı hümâyûn nezâretine ilhâk buyurulmuşdur.
İmârethânenin şarkında "Kuş Köprü" hizâsında "Kumacık Hamâmı" nâmıyla bir
hamâm-ı meşhûr olup "Küçük Kapı Ağası Ayas Ağa", "Kocacık Hoca Ahmed Çelebizâde Hoca
Mehmed Çelebi"den iştirâ eylediği arsa üzerine 900'de bu hamâmı inşâ ve ikmâl etmişdir.
Kocacık Arsası üzerine yapıldığı münâsebetle "Kocacık Hamâmı" ve ba'dehû galat olarak
"Kumacık Hamâmı" denmişdir.
Mûmâ-ileyh Ayas Ağa bu hamâmı şark tarafında yapdırdığı sekiz hâne ve Bâyezîd Paşa
Dâ'iresi’nin kapısı önünde vâki' değirmen ve yanında bir bahçe ile beraber 900'de vakf ve
hâsılâtını Şamlar Mahallesi’nde kâ'in câmi ve medrese ve mektebine tahsîs etmişdir.
Bâyezîd Paşa Câmi-i Şerîfi’nin kıble tarafında Kirazlıdere’ye gidecek yolun civârında
ümerâdan "Gâzi Bey" 937'de bir [112] mescid-i şerîf ve önünde bir çeşme ve ittisâlinde bir
mekteb binâsıyla emlâkini vakf eylediği mukayyeddir.

147 Bu mübârek imâreti, merhûm Sultan Bâyezîd Hân’ın oğlu sultân-ı a’zam, şahinşâh-ı muazzam, Sultan Mehmed
devrinde - Allah onun idâresini dâim kılsın- büyük emîr, şanlı ve şerefli vezîr Bâyezid Paşa 817 senesinin
Muharrem ayında inşa etmiştir. Allah Teâlâ kadrini yüceltsin. (Ed.)
97
109