Page 112 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

8- "Pervâne Bey Mahallesi": Burma Minâre demekle meşhûr câmi-i şerîfin taraf-ı
garbîsinde vâki' olup şarkan Uzun Mustafa, garben Acem Ali, cenûben Çırakçı, şimâlen Hoca
Süleyman mahalleleriyle mahdûddur. Büyük Pervâne Bey’in birâderzâdesi "İzzeddîn Mehmed
Pervâne Bey" 700 târîhine kadar bu mahallede ikâmet etdiği münâsebetle "Pervâne Bey
Mahallesi" denmişdir.
Bu mahallede kâ'in "Burma Minâre" câmi-i şerîfini ümerâ-yı Selçûkiyye'den
"Necmeddîn Ferruh"un 148 binâ eylediği kapısı bâlâsında mahkûk ve dâmâdı bulunan
müşârün-ileyh "Pervâne"nin 699'da evkâfını tanzîm etdiği vakfiyesinden müstebândır.
Bu câmi-i şerîfin etrâf-ı erba'ası kârgîr olup üstü ahşâbdır. Şeklen cenûba doğru mustatil
olup derûnu tûlen üç kısma münkasimdir. Cenâhlarında taşdan murabba'u'ş-şekl üçer sütûn
olup binâsı gâyet metîndir. Cebhesinde devr-i Selçûkî'ye âid ihtişâm ve zînet yokdur. İki
türbesi, bir kütübhânesi, bir minâresi vardır. [116]
Kapısı kârgîr olup bâlâsında taşa hakk edildiği hâlde kireç üzerine yazılmış gibi duran
bir kitâbesi vardır. Bu kitâbe yaş kireç üzerinde parmakla yazıldıkdan sonra doldurulmuş
olduğunu ihtâr edecek bir şekl-i girift üzere hakk edildiğinden kemâl-i müşkilât ile
okunabilmişdir. Kavs şeklinde yazılmış olan ibâre şudur:
مظعلأا ناطلسلا ةلودلا مايأ ىف ةكرابملا ةرامعلا هذه رمع
ورسخيك نب دابقيك نب ورسخيك حتفلاوبأ نيدلاو ايندلا ثايغ
149 هناطلس الله مادأ

Bu yazının altında düz olarak şu yazılmışdır: 150
خرف ديصلاريمأ فيعضلادبعلا ةكرابملا ةعقبلا هذه رماع
كرابملا…رخاوأ ىف هل اللهرفغ نزاخلا فسوي نب قوجلس نب
151 ةئامتسو نيعست ةنس

Şu câmi-i şerîfin gerek şeklinde gerek tarz-ı inşâsında kiliseye müşâbih bir ciheti
olmadığı hâlde "Vital Könye" "Asya-yı Osmânî" nâm eserinde Bizans imparatorluğunda
bulunmuş olan "Komnen Hânedânı" tarafından binâ edilmiş bir kilise olduğunu yazıyorsa da
şekl-i hâzırı bunu tasdîke müsâ'id değildir. Belki yeri "Komnen Kilisesi" olabilir.
Tevliyeti "Pervâne Beyzâdeler"de iken munkarız olup Mü'eyyedzâdeler’e irsen intikâl
eylediği esnâda 999'da bu câmi-i şerîf zelzeleden musâb ve 1011'de büyük yangında muhterik
olduğundan [117] mütevellî "Mü'eyyedzâde Pîrî Çelebi" i'mâr ve önünde ahşâbdan bir minâre
inşâ ve 1143 harîkında tekrâr muhterik olmakla mütevellî "Vâsi' Çelebizâde es-Seyyid el-Hâc
Ahmed Efendi" ta'mîr ve minâresini taşdan burma olmak üzere binâ etdirmişdir.

148 "Ikdü'l-Cümân"da bu zâtın nâmı "Ferrûc" ve "Ferrûh" ( خورف ) olmak üzere mestûr ise de câmi'-i şerîfin kapısı
bâlâsında "Ferruh" (خرف) nâmı mahkûkdur.
149 “Bu mübârek imâret, sultân-ı a’zam, din ve dünya işlerinin yardımcısı, fetihler sahibi Keyhüsrev b. Keykubad
b. Keyhüsrev döneminde imâr edimiştir. Allah idâresini dâim kılsın.” (Ed.)
150 Uzunçarşılı eserinde Abdîzâde’nin Burmalı Minâre Câmii kitabesine dair yazdıklarını hatalı ve eksik
bulmaktadır. (Kitâbeler, s. 99-100) Bununla beraber söz konusu câmi ile ilgili müstakil ve ayrıntılı bir kitap kaleme
alan Ali Yardım gerek Abdîzâde’yi ve gerekse Uzunçarşılı’yı tashih etmekte ve kitabenin en doğrusunun şu
şekilde olduğunu ifade etmektedir:
مظعلأا ناطلسلا ةلودلا مايأ ىف ةكرابملا ةرامعلا هذه رمع
ورسخيك ن ب دابقيك نب ورسخيك حتفلاوبأ نيدلاو ايندلا ثايغ
هكلمو هناطلس اللهدلخ نينموملاريمأ ميسق
Hafif kavisli ikinci satırında şöyle devam etmektedir:
هيامتس نيعبرأ ىف نيملسملا عيمجلو امهل اللهرفغ نزاخلا فسوي هوخأو خرف ديصلاريمأ فيعضلادبعلا هفقاو هرماع
(Ali Yardım, Amasya Burmalı Minâre Câmii Kitâbeleri, Ankara: Amasya Valiliği Kültür Yayınları, 2004, s. 13)
(Ed.)
151 Bu mübarek yeri imar eden av emiri, garip kul Ferruh b. Selçuk b. Yûsuf el-Hâzin 690 yılında imar etmiştir.
(Ed.)
99
111