Page 136 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

ile türbenin o hâl ve vaz'ı ve orada medfûn olan insânın kemikleri te'emmül olunursa bu türbe,
Baba'nın etbâ'ı tarafından kasden yer altında binâ ve Baba'nın kemiklerini ziyâret için buraya
defn ve halkdan ihfâ etdikleri fikri hâsıl olmamak kâbil değildir.
Mukaddemen yer üzerinde yapıldığı hâlde mu'ahharan Amasya'nın sathı dolup yer
altına gömülmüş olduğu iddi'â edilemez. Çünkü o civârda bulunup 622'de binâ edilen "Halifet
Gâzi Türbesi" ve 677'de binâ edilen "Torumtay Türbesi" gâyet yüksek olarak duruyor. Bunların
üst tarafında 540 hudûdunda binâ edildiği zann edilen "Hânkâh-ı Mes'ûdî" harâb olduğu hâlde
temel duvârı hâlâ yer üzerinde arz-ı endâm etmekdedir.
Şimdiye kadar havâs ve avâmın o türbeyi ziyâret etmesi [183] ve üzerinde kubbe
bulunması, derûnunda medfûn olan kimsenin velî, sâlih olduğuna delâlet eylediği ve meşhûr
yalancı peygamber olmadığı da iddi'â edilemez. Çünkü türbenin yer altında gâyet mahfî bir
sûretde yapılmasında bir mecbûriyet olmadığı gibi her kubbe sâhibi de velî olamaz. Servet ve
sâmânı düzgün olan kimseler, nâmını dünyâda ibkâ için muhteşem türbeler binâ etmişlerdir.
Ba'dehû içinde medfûn olanların terceme-i hâli unutulmuş olduğundan şerî'at-ı İslâmiyyenin
emr eylediği üzere hüsn-i zan edilerek türbeleri havâs ve avâm tarafından ziyâret edilmekdedir.
"Rubbe kabrin yüzâr ve sâhibuhû fi'n-nâr".
8- "Üçler Türbesi": Üçler Mahallesi’nde Sa'dî Çelebi Câmi-i şerîfi’nin garb tarafında
kâ'in Îsâ Efendi Zâviyesi karşısındadır. Bir hâne derûnundadır. Orada "Niğdelizâde Sofî
Bâyezîd Çelebi" ve amcası "Feyzullâh Çelebi" ve "Ya'kûb Çelebi" ve "Îrân Hâtun binti Ali
Bey" medfûnlardır. Bunların terceme-i hâli ve kitâbesi bâb-ı sânîde zikr edilecekdir.
9- "Oruç Bey Türbesi": Hızır Paşa Câmii hazîresindedir. Paşa-yı müşârün-ileyhin
dâmâdı olan Kâsım Bey’in mahdûmu olup kendisinden mukaddem vefât etdiğinden müte'essir
olarak 870'de türbe yapdırmış ve eczâ vakf etmişdir.
10- "Ehlî Hâtun Türbesi": Meydân Köprüsü başında kâ'in medresenin arka tarafında
zâviye önündedir. Hâtun-ı mûmâ-ileyhâ [184] Amasya emîri "Şâdgeldi Paşazâde Devâtdâr
Ahmed Paşa"nın kerîme-i sâlihasıdır. 871'de türbeyi ve tetimmesini binâ ve evkâfını tanzîm
etmişdir. Türbeyi hâvî olan hücre hedm edilmiş olduğundan kabri açıkda kalmışdır. Kitâbesi
yok ise de vakfiyesinde türbesi mezkûrdur. Kadınların ziyâretgâh-ı meşhûrudur.
11- "İbek Baba Türbesi": Şeyh Kırık Mahallesi’nde Hânkâh-ı Mes'ûdî harâbesi
civârında kâ'in bir hânenin bahçesi içindedir. Orada Tatar hükümdârları Abaka ve Argun
hânların zamânında nüfûz ve ikbâle mâlik olarak Pervâne Bey’in i'dâmına bâ'is ve Tarîkat-ı
Babâ'iyye’yi neşre hâdim olan "Sadreddîn İbek et-Türkmânî" ve halîfesi "Ahmed Baba"
medfûn bulunmakdadır.
12- "Eğerli Evliyâ Türbesi": "Yörgüç Paşa İmâreti" şarkında kâ'in ufak mezârlığın
derûnunda şark tarafının ortasında büyükçe iki doğum ağacının arasındadır. Orada murabba'
olarak husûsî eyer şeklinde yapdırılmış bir taş müşâhede olunmakdadır. Bu taşın altında kimin
medfûn olduğu anlaşılamadı. Ancak "El-Aylemü'z-Zâhir"de görülen bir hikâyeyi ihtâr etmek
üzere oraya bir taş konduğu zann olunur. "El-Aylem"de "Mustafa Cinânî (Cenâbî) Efendi"
diyor ki: "Haleb hükümdârı "Seyfü'd-Devle"nin ammizâdesi "Ebû Firâs el-Hâris" hükümdâr-ı
müşârün-ileyhin nezdinde mükerreren "Amasya Kalesi"ne hücûm ve savlet ederek iştihâr edib
bir hücûmunda [185] "Kal’a-i Bâlâ"nın yüksek yerinde Rûmlar tarafından muhâsara ve tazyîk
edilmiş ve esîr olmasına ramak kalmış iken râkib olduğu hâlde atıyla beraber kendini ırmağa
doğru atmış, atı ırmağın kenârına düşüp ölmüş ve kendisi bi-avnillâhi ta'âlâ halâs olmuşdur."
El-ilmü indallâh.
13- "İğnecizâde Türbesi": Kocacık Mahallesi önünde çarşı içinde bir türbe-i
mahsûsadır. Orada "Şeyh Zekeriyyâ-yı Halvetî" hulefâsından "İğnecizâde eş-Şeyh Safiyyeddîn
Mahmûd Halvetî" hazretleri medfûndur. Türbenin olduğu dâ'ire kadîmen mahkeme olup
Amasya kadılarının süknâsına mevkûf ve senevî icârât-ı mevkûfesi bu türbeye muhassas idi.
Çünkü, bu hâneyi şeyh-i müşârün-ileyhin hafîdesi "Ayşe Hâtun" türbeye vakf ve hükkâm ve
mahkemeye tahsîs etmişdir.

123
135