Page 169 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi Cilt: 1

نيثلثو نيتنثا ةنس خيرات ىف ىلوت نب ةفيلخ نيدلاو ةلودلا زرابم دهاجملاريبكلاريملأا ةكرابملا ةسردملا هذه ةرامعب رمأ
183 ةامتسو

Şu ibâre kemâl-i su'ûbetle okunmakda olup âdî ve girift yazı ile yazılmışdır.
Fakat vakfiyesinde emîr-i müşârün-ileyh Amasya vâlîsi iken 622 târîhinde binâ edildiği
mezkûr olan bu medrese, şu târîh-i mahkûka nazaran 632 'de binâ edildiği anlaşılmakda ise de
târîhin ve bulunan vesâ'ik-i şer'iyyenin delâleti ve "Dugrâkiyye Medresesi"nin kapısı bâlâsında
mahkûk olan kaydın sarâhati üzere emîr-i müşârün-ileyh "Halîfe Alp" 632 'de Amasya vâlîsi
olmayıp Gürcistân ser'askeri idi. Bu târîhde Amasya vâlîsi "Emîr Nûreddîn Tugrak" olup kadı
dahi "Bedreddîn İbrâhim bin Halîl el-Kımârî" ve 622'de Amasya vâlîsi "Emîr Mübârizeddîn
Halîfe" ve kadısı da "Takiyyeddîn Osmân bin Alî" idi. Vakfiyesi, bu kadı "Takiyyeddîn
Osmân" tarafından tanzîm edildiği imzâsından ma'lûm olmakla şu taşın oraya medresenin
binâsından on sene sonra konduğu anlaşılmakdadır. Bu medrese vaktiyle sengîn ve kârgîr
olarak yapılmış olduğunu cebhesi ve şimâl tarafında kâ'in temeli anlatmakdadır. Mu'ahharan
zelâzil ve recefâtın kesreti harâb edib [285] mütevellîleri mükerreren ta'mîr ederek hüsn-i
muhâfaza etmişlerdir. 1011 harîkında ve ba'dehû 1057 zelzelesinde pek fenâ bir sûretde musâb
olduğundan müderris "Hasan Efendi" ma'rifetiyle ahşâbdan binâ edilmiş ve yine mükerreren
muhtâc-ı ta'mîr olmakla i'mâr edilmiş ve en sonra esbak Amasya müftüsü "Gürcü el-Hâc
Osmân Hilmî Efendi" 1305'de tecdîd etmişdir.
Bu medreseye ilk müderris olan kadı-yı şehîd "Bedreddîn İbrâhim el-Kımârî"dir.
Ba'dehû "Celâleddîn Abdulvehhab bin Yûsuf et-Tebrîzi", ba'dehû 647'de "Sadreddîn Mehmed
bin Hızır et-Türkmânî", ba'dehû "Necîbeddîn Mûsâ el-Halâtî", ba'dehû 698'de "el-Hâc
Mecdeddîn Îsâ es-Sulgârî", ba'dehû "Mecdeddîn Ömer bin el-Hakkârî", ba'dehû "Şemseddîn
Mahmûd en-Nahcıvânî", ba'dehû 768'de müfti's-sekaleyn "Nizâmeddîn Abdülmelik", ba'dehû
"Fahreddîn Osmân et-Türkmânî", ba'dehû "Şihâbeddîn Ahmed er-Rûmî", ba'dehû 805'de
"Mecdeddîn Müsâfir bin Artuk" müderris görülmüşdür.
818'de "İzzeddîn Hasan bin Emîr Ali" ve 824'de "Tâceddîn Ebu'l-Mekârim et-Tokâdî"
ve ba'dehû "Bedreddîn Mahmûd el-Muslihî" ve ba'dehû "Rükneddîn Abdülkerîm el-Amâsî" bu
medrese-i âliyeye müderris olarak iştihâr etmişlerdir. Ba'dehû 1098 târîhine kadar bu üslûb
üzere pek çok fuzalâ müderris olup târîh-i mezkûrda [286] ulemâdan "eş-Şeyh Mahmûd
Efendi" ve 1108'de Behisnî müftî-i sâbık "Hasan Efendi" müderris ve mütevellî olmuşdur.
1134'de tevliyeti mahdûmu "es-Seyyid Mehmed Efendi"ye kasr-ı yed edib 1150
Muharreminde vefâtıyla kibâr-ı ulemâdan "Hâfız Ahmed Efendi" müderris ve 1169'da
mütevellî dahi olmuş ve 1176'da cihet-i tedrîsin nısfını ulemâdan "es-Seyyid Abdullah
Efendi"ye ve 1185'de bu da "Mahmûd Efendi"ye kasr-ı yed edib 1210'da fevtiyle müftî-i esbak
"Dizdârzâde es-Seyyid el-Hâc Hüseyin Efendi" ve senesinde bu da fevtiyle "es-Seyyid eş-Şeyh
Mustafa Efendi" ve 1220'de kasr-ı yediyle mahdûmu "es-Seyyid Lütfullâh Efendi" hisse-i
tedrîse mutasarrıf olduysa da 1266'da fevtiyle nısf-ı diğerine müderris olan ulemâdan
"Malatyalı Sûfî Mehmed Ârif Efendi" müderris olmuşdur.
"Mûmâ-ileyh Hâfız Ahmed Efendi" tedrîsin nısf-ı diğerini 1189'da büyük oğlu "es-
Seyyid Abdullah Efendi"ye tevliyetle beraber kasr-ı yed etmiş olup 1205'de tevliyeti ref'inden
"el-Hâc Mahmûd Efendi"ye ve 1214'de fevtinden ders-i âm -ı meşhûr "el-Hâc İbrâhim
Efendi"ye ve 1222'de fevtiyle ulemâdan "Taşköprülü Hâfız el-Hâc Abdullah Efendi"ye
verilmiş ve 1226'da nısf-ı tedrîsi mahdûmu "Mehmed Ârif Efendi"ye ve tevliyeti de "el-Hâc
İsmâ'îl bin Ahmed bin es-Seyyid Mehmed Efendi bin [287] el-Hâc Mahmûd Efendi" 1242’de
kasr-ı yed ederek mûmâ-ileyh "Taşköprülüzâde Mehmed Ârif Efendi" müderris ve mütevellî
olmuşdur.

183 Bu mübârek medresenin yapımını büyük ve mücâhid emîr, dîn ü devlet adına mücâdele eden Halife b. Tuli 632
yılında emir buyurmuştur. (Ed.)
156
168