Page 172 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

1191'de vefâtıyla fuzalâdan "es-Seyyid Osmân Efendi" ve 1221'de fuzalâdan "Fazlîzâde es-
Seyyid Hâfız Ahmed Efendi" müderris ve bunun da bir sene sonra irtihâlinde "Âkifzâde Molla
Iydî" tedrîse mutasarrıf olmuşdur.
1233'de pederi "es-Seyyid Abdurrahîm Efendi"nin irtihâline binâ'en ref' olunarak
ulemâdan hattât-ı meşhûr "Kâtibzâde es-Seyyid Ahmed Kâmil Efendi" ve 1244'de irtihâliyle
mahdûmu ulemâdan "el-Hâc Hâfız Mustafa Rif'at Efendi" Sultâniye müderrisi olmuş ve
1281'de Dersa'âdet'e gidip ikâmet ve 1305'de rıhlet eylediğine binâ'en vekâletinde bulunan
ulemâdan "Arapkirli el-Hâc Osmân Efendi" kâ'ideten müderris olmuşdur. [294]
19- "Sungurlu Medresesi": Burma Minâre Câmi-i şerîfi’nin garb tarafında kâ'in sokak
içinde Pervâne Bey Mahallesi’nde olup 1163'de Sungurlu kazâsı eşrâfından "Sungurzâde el-
Hâc Mehmed Ağa" binâ ve müderrisliğini ulemâdan "Çorumlu el-Hâc Kara İsmâ'îl Hâtif
Efendi"ye i'tâ etmişdir. Amasya'da, Tokat'da ve Sungurlu kazâsında müsakkafât-ı mevkûfesi
var idi. Buna "Medrese-i Sunguriyye" dahi denir.
İlk müderris olan mûmâ-ileyh "Kara Müftü el-Hâc İsmâ'îl Efendi"nin 1198'de vefâtıyla
mahdûmu "Hâfız Mehmed Efendi" ve 1230'da fevtiyle diğer mahdûmu esbak Amasya müftüsü
"Mustafa Vâzıh Efendi" müderris olmuş ise de 1251'de vefâtıyla mahdûmu "Ni'met Efendi"
tedrîse mutasarrıf olarak medrese harâb ve 1304 harîkında tamâmiyle mahv olmuş iken
ulemâdan "Yumuk Osmânzâde Hacı Müsevvid Ahmed Şükrî Efendi" yalnız şimâl tarafını binâ
ve cenûbunda kendisine bir dershâne ve hücre-i mahsûsa inşâ etmiş ve 1312'de vefâtına binâ'en
mahdûmu "el-Hâc Hâfız Mehmed Tevfîk Efendi" makâm-ı pederi işgâl ve tedrîs ile iştigâl
etmekde bulunmuşdur.
20- "Sofular Medresesi": Sofular Mahallesi’nde "Abdullah Paşa Câmi-i şerîfi"nin
ittisâl-i garbîsinde olup "Dârü'l-Hadîs"in arkasındadır. Bu medresenin şimâlen karşısında
bulunan dershânede meşâhîr-i [295] fuzalâ-yı asrdan "Köprülü Hacı Hâfız Mustafa Tevfîk
Efendi" hazretlerinin talebesine bir mekân-ı tahsîl olmak üzere 1310'da eşrâf-ı memleketden ve
fâzıl-ı müşârün-ileyhin muhlislerinden "Cünûnzâde el-Hâc Mustafa Ağa" tarafından binâ
edilmişdir. Bu medrese ahşâbdan olup ağa-yı mûmâ-ileyh tarafından idâre edilmekdedir. Bu
"Abdullah Paşa Câmi-i şerîfi"nin önü "Dârü'l-Hadîs", sağ tarafı medrese, sol tarafı dahi vaktiyle
"Dârü'l-Kurrâ" ve karşısı dershâne-i fuzalâ olduğu münâsebetle gâyet feyznâk bir mahal
olduğunu isbât ediyor. Medrese-i mezbûrenin ilk müderrisi müşârün-ileyh "Hacı Hâfız Efendi"
hazretleridir.
21- "Torumtay Medresesi": Gök Medrese Mahallesi’nin müntehâ-yı garbîsinde
Torumtay Türbesi’nin kıble tarafında kâ'in câmi-i şerîfinin içinde olup 665'de Amasya vâlîsi
beylerbeyi "Seyfeddîn Torumtay" tarafından binâ edilmişdir. Bu medrese câmi-i şerîfin büyük
kapısının iç tarafında kâ'in boşluğun şimâl ve garb taraflarında görülen ufak ve sengîn hucurât-ı
adîdeden ibâretdir. Dershânesi şark tarafında müseddes şeklinde vâsi', üstü açık, manzara-i
hâriciyyesi dil-firîb, açık yâkût gibi yeşil taşlar ile müzeyyen olduğu münâsebetle "Gök
Medrese" demekle meşhûr olduğu vakfiyesinde münderic ve mahalleye alem-i mahsûs [296]
olmuşdur. Bu dershâne, mu'ahharan vâkıf-ı müşârün-ileyhin evlâdına türbe-i mahsûsa olarak
mevcûddur.
Bu medrese-i âliyeye hakîm-i asr olan "Gıyâseddîn Mahmûd Garmînî" ilk müderris
olarak, ba'dehû "Ziyâ'eddîn Îsâ el-Hakkârî", "Şemseddîn Ahmed-i Verdî", "Nasreddîn Mehmed
bin Gıyâs-ı Garmînî", "Şemseddîn Mehmed bin el-Hallâtî", "Zeyneddîn Ya'kûb Ez-Ziyârî",
"Şerefeddîn Mehmed-i Erzincânî", "Bedreddîn Doğân-ı Türkmânî", "Muhyiddîn Yahyâ" gibi
fuzalâ 800 târîhine kadar müderris olmuşlardır.
Beyne'l-ulemâ buna "Medrese-i Seyfiyye" dahi denir. 817'de "Bedreddîn İsrâ'îl-i Rûmî"
bu "Seyfiyye müderrisi görülmüş, ba'dehû "Cemâleddîn İshâk", "eş-Şeyh Muhyiddîn
Mehmed-i Çorûmî" gibi fuhûl-ı ulemâ müderris olarak tertîb-i medârisde hamsîn i'tibâr edilmiş
ve 1027'de buk'a i'tibârıyla "eş-Şeyh Alâ'eddîn Efendi" şeyh olup 1031'de vefâtıyla mahdûmu
"eş-Şeyh Ahmed Şemseddîn Efendi" şeyh olduysa da 1032'de şart-ı vâkıf vechile medrese

159
171