Page 175 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi Cilt: 1

27- "Kadı Medresesi": Fethiye Mahallesi’nde câmi-i şerîfin civârında olduğu kayden
mazbût ise de şimdi nâ-mevcûd olduğu cihetle yeri ma'lûm olamadı. Bu medresenin etrâf-ı
erba'ası kârgîr, hucurâtı ve derûnu ahşâb olduğundan avârız-ı kevniyyeye mukâvemet
edemeyerek gâ'ib olmuşdur. Birinci binâsını 900'de Anadolu kazaskeri "Molla Beylikzâde
Molla Vildân Mehmed Çelebi" ikmâl ve evkâfını mahdûmu kudâtdan "Abdurrahmân Efendi"
911'de tanzîm etmişdir. Bu mahallede bulunan "Kadı Hamâmı", kadı-yı mûmâ-ileyh tarafından
vakf edilmişdir. 945'de evlâdından "Seydî Paşa" tarafından ve 1031'de Sultâniye hatîbi "el-Hâc
Mustafa Efendi" taraflarından tecdîden ta'mîr edilmişdir.
Bu medrese, tertîb-i medârisde erba'în râddesinde i'tibâr olunarak "Bâlî Beyzâde
Abdurrahmân Çelebi", "Nîksârî Emîr Sinan Efendi", "Senâdî Efendi" gibi ulemâ karn-ı âşirde
müderris olmuş ve 1061'de meşâhîr-i ulemâdan "Kara Muhyiddîn Efendi", ba'dehû "Hocazâde
Abdurrahmân Efendi" ve 1099'da "Hasan Efendi", ba'dehû "Hacı Efendizâde Ömer Efendi",
ba'dehû "Eyrekli [304] el-Hâc Hasan Efendi" 1121'de müderris olmuş ve 1149'da irtihâl
etmekle ahlâfı tarafından muhâfaza edilemeyip 1163 sâlinden sonra gâ'ib olmuşdur. "Kara
Muhyiddîn Efendi" ile "el-Hâc Hasan Efendi" evkâfını tevsî' ve ba'zı müsakkafât-ı vakfiye
ilâve etmişler idi. Bunların cümlesi de zâyi' olmuşdur.
28- "Kapancızâde Medresesi": Devehâne Mahallesi’nde Kağnı Pazarı’nın şimâl-i
garbîsi nihâyetinde şose yolu üzerinde ve "Sultân Bâyezîd Mektebi"nin hizâsındadır. Hâcegân-ı
dîvân-ı hümâyûndan "Amasyalı Kapancızâde el-Hâc Hüseyin Zekî Efendi" tarafından 1258'de
binâ ve evkâfı tanzîm edilmişdir. Bu medrese ahşâbdan olup "el-Hâc Bektaş Ağa"dan iştirâ ve
"Sultân Mahmûd Hân-ı Sânî" hazretlerinin irâdesiyle "Sultân Bâyezîd Odunluğu"ndan istibdâl
ve bânî-i mûmâ-ileyh tarafından vakf olunan mekân üzerinde cesîm ve gâyet latîf olarak binâ
edilmişdir. Kapısı ibtidâ-yı binâsında şark tarafında olup üzerinde mu'azzam bir dershânesi ve
içinde suyu var idi.
Mürûr-ı zamân ile müşrif-i harâb ve nukûd-ı mevkûfesi de zâyi' olduğundan hem
medreseyi i'mâr ve hem de tedârük-i akâr etmek mülâhaza olunarak 1308'de şark ve şimâl
cihetleri tamâmen hedm edilip altında on dört dükkân ve üstünde hucurât olarak mükemmel bir
sûretde yapılmış idi. Fakat 1325'de tamâmen yanıp arsa-i [305] mevkûfesiyle beraber öyle bir
eser-i âlî bilâ-sebeb şer'î işhâd olunarak mülk-i akâr olmuşdur.
Bu medrese-i âliyeye meşâhîr-i fuzalâdan ibtidâ "İnepazarlı es-Seyyid el-Hâc İsmâ'îl
Hakkı Efendi" ve 1273'de vefâtıyla oğulları "Mustafa, Mehmed Nûrî" Efendiler ve bunların
vefâtıyla "Mustafa Efendi"nin mahdûmu "Ahmed Efendi" müderris olmuşdur.
29- "Kâşifiye Medresesi": Eski Kethüdâ Mahallesi’nde Çukur Kilise’nin garben
ittisâlinde Abdullatîf Efendi Kütübhânesi’nin şarkında vâki' sokağın içindedir. Amasya
a'yânından esbak bostancıbaşı "Kalaycı Halîl Ağazâde el-Hâc Ömer Ağa" 1174'de vefât
ederken sülüs-i mâlından bir medrese yapılmasını vasiyyet ve meşâhîr-i fuzalâdan
"Següköylüzâde el-Hâc Mehmed Kâşif Efendi"yi vasiyy-i muhtâr nasb eylediğinden 1175'de
vasiyy-i müşârün-ileyhin himmetiyle medrese binâ ve bakiyye-i sülüs-i mâlından birkaç
dükkân iştirâ olunarak vakıf ve "Kâşifiye" nâmıyla tesmiye edilmişdir.
Bu medrese dahi ahşâb olup müşrif-i harâb olduğundan 1244'de "Ak Hasanzâde el-Hâc
Hasan Ağa" tarafından tecdîd edilmiş ve ba'dehû yine müşrif-i harâb olup 1304'de vüzerâdan
"Şefîk Paşa"nın zevce-i sâlihası "Ayşe Hanım" tarafından müceddeden i'mâr olunmuşdur. Bu
medreseye ibtidâ müftî-i şehîr "el-Hâc Kâşif Mehmed Efendi"nin akribâsından
"Següköylüzâde el-Hâc Hâfız Osmân Efendi" [306] 1175'de müderris olup 1191'de vefâtıyla
birâderi "Hâfız Mehmed Efendi" ve 1213'de vefâtıyla fukahâdan "Canikli es-Seyyid Hasan
Efendi" ve ba'dehû "Saçlı Dâmâdı Mengülcüzâde es-Seyyid Ebûbekir Efendi" ve 1255'de
vefâtıyla yeğeni "es-Seyyid Ali Efendi" müderris olmuş idi. 1298'de mekteb-i rüşdî mu'allim-i
irfânı ulemâdan "Arhavîli Osmân Remzî Efendi" müderris olarak i'mârına himmet etmişdir.
30- "Küçük Ağa Medresesi": Şamlılar Mahallesi’nde Ayâs Ağa Câmi-i şerîfi’nin
önünde bir dâ'ire-i mahsûsa olup câmi-i şerîfin şimâl ve garb taraflarını muhîtdir. "Küçük Kapı

162
174