Page 180 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

Bunlardan mâ-adâ pek çok vüzerâ, sudûr, ümerâ, mevâlî ve a'yân Amasya'dan neş'et
ederek her biri Amasya'da ve bilâd-ı sâ'irede birer sülâle-i azîme bırakmış ve ensâbından pek
çok ekâbir, mesâlik-i muhtelifede kesb-i iştihâr etmişlerdir. Bu sülâlelerden pek ziyâde meşhûr
olanları şunlardır:
1- "Eretna Bey Sülâlesi": Amasya'da beylerbeyi "İzzeddîn Mehmed [319] Pervâne
Bey"in nâ'il-i sahâbeti olan "Uygur" beylerinden "Ca'fer Bey"in mahdûmu "Sultân Eretna Bey"
evlâdına denir. Bunlar mu'ahharan iki fırka olup birine "İnehanlı", diğerine "Eretnalı"
denmişdir. Birincisi "İnehan bin Ca'fer Bey" ve ikincisi "Eretna Bey bin Mehmed Bey"
evlâdlarıdır. Her iki fırka da Amasya'da teferru' ederek 1000 târîhlerine kadar ensâbı
bulunabilmişdir. Bunlardan "Mehmed Bey, Ca'fer Bey, Ali Bey, İnehan Bey, Ali Paşa Bey"
meşhûr olup "Ali Paşa"dan üçüncü bir fırka daha zuhûr ederek "Ali Paşazâde" denmişdir.
2- "Atabeg Sülâlesi": Amasya'da ikinci "Sultân Mes'ûd-ı Selçûkî" atabeyi olan
"Nâsıreddîn Ahmed Bey"in evlâdına denir. Bunlardan üç fırka-i azîme zuhûr edib birine "Hoca
Mehmed Paşazâde", diğerine "Yörgüç Paşazâde", öbürüne "Hızır Paşazâde" denmişdir. Diğer
bir fırkası da "İlyâs Beyzâde" olup bunların cümlesi de şöhretlerini muhâfaza ederek idâme-i
mevcûdiyet etmişdir. El-yevm "Hoca Mehmed Paşa" ve "Hızır Paşa" ahfâdı zevi'l-erhâm ve
"Yörgüç Paşa" evlâdı tamâmiyle asabât olarak mevcûddur.
3- "İltekin Sülâlesi": Amasya fâtihlerinden ve "Dânişmend Gâzi" ümerâsından
"Nâsıru'd-Devle İltekin Harezmî" evlâdına denir. Bunlar üç fırkaya münkasim olup
"Gıyâseddîn Mahmûd" fırkası Konya'da ve "Hüsâmeddîn Hüseyin Rûmî" fırkası Mısır'da
kalmış [320] ve ancak "Aydın" fırkası Amasya'da teferru' etmişdir. Bunlardan mu'ahharan
"Kağnı" şu'besi zuhûr edib 1100 târîhine kadar efrâdı bulunabilmişdir. Bunlardan "Aydın Paşa,
Ali, Hasan Beyler" meşhûrdur.
4- "Baba Sülâlesi": 650 târîhine kadar devr-i Selçûkî'de pek ziyâde meşhûr olan "Baba
İlyâs-ı Horasânî" evlâdına denir. Bunlardan üç fırka-i azîme zuhûr ederek her biri şu'beler teşkîl
etmişdir. "Âşık Paşa" fırkası, "Kutlu Bey" fırkası, "Fîrûz Bey" fırkası en ziyâde meşhûr olup
birinci fırka nâmını 1000 târîhine kadar muhâfaza eylediği hâlde mu'ahharan "İn'âm Beyzâde",
"Mütevellîzâde" unvânlarıyla tahvîl-i şöhret etmişdir. İkinci fırkadan başlıca "Uğurlu,
Ulubeyli", ba'dehû "Cebecili, Fağfurlu" şu'beleri zuhûr edib "Cebecizâde, Fağfûr Paşazâde"
fırkaları devâm ederek "Sefer Ağazâde, Hıfzîzâde", ba'dehû "Ganizâde" şöhretleri tahaddüs ve
üçüncü fırkadan "Fîrûz Paşazâde" şu'besi iştihâr etmişdir. Bu sülâle taharrî edilirse Amasya'nın
hemen onda birini teşkîl edecek bir râddeyi bulduğu anlaşılır. "Efte, Moramul, İnepazar, Olus"
köylerinde meskûn olan Türkler'in çoğu bu sülâleden olduğu gibi, "Mecidözü" kazâsında
"Elvân (Ulvân) Çelebi, Kayı, Kara Ya'kûb, Kışlacık" köyleri de bu sülâledendir. Bunlardan
[321] ta'dâdı gayr-i kâbil ricâl-i devlet zuhûr etmişdir. "Hacı Beyzâdeler" dahi bunlardandır.
5- "Bîçâr Sülâlesi": Yedinci karn-ı hicrî ricâlinden emîr "Hüsâmeddîn Bîçâr" evlâdına
denir. Bunlar mu'ahharan "Hamza Paşazâde", "İsmâ'îl Paşazâde" nâmıyla iki fırkaya münkasim
olarak şerefleri 926 târîhlerine kadar devâm eylediği bulunabilmişdir.
6- "Cemâleddîn Sülâlesi": Amasya'da 739'da vefât eden fuzalâdan "Cemâleddîn
Aksarâyî" evladına denir. Bunlar mu'ahharan üç fırka olup bir fırkası Mısır'a, diğer fırkası
Konya'ya, ba'dehû vatanları olan Aksaray'a gitmişler ve bir fırkası da Amasya'da kalıp
"Cemâlîzâdelik"le teselsül etmişlerdir. Ba'dehû Aksaray'a giden fırka dahi Amasya'ya gelip
"Temennâ Mahallesi"nde tavattun ve bunlardan sadr-ı a'zam "Pîrî Paşa" ve şeyhülislâm
"Zenbilli Ali Efendi" şu'beleri İstanbul'da ve "Çelebi Halîfe" şu'besi Amasya'da ikâmet
etmişlerdir.
7- "Hacı Efendi Sülâlesi": Amasya kudâtından "Amasyalı Çavuşzâde Hacı Mehmed
Efendi" evlâdına denir. Bunlar 1000 târîhinde zuhûr edib, "Kadızâde", "Müftüzâde", "Hacı
Bekir Ağazâde" nâmlarıyla üç şu'beye ayrılmışlardır. Bunlardan "Ömer Paşa", "Ahmed Paşa",
"Mustafa Paşa" nâmında üç vezîr çıkmışdır. Bunların evlâdı vardır.

167
179