Page 185 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi Cilt: 1

Tahkîk ile yazdı ona târîh-i mufassal
Asrî gibi bir hâdim-i fahhâr-ı Amasya

Arz edilen âsâr-ı mütekaddimîn, Amasya'nın kâffe-i ahvâl ve ricâlini câmi'
olamadığından bunları zamm ve ilâve ederek bir târîh-i mufassal tahrîrini tasmîm eden
muharrir-i âciz, zamân-ı sabâvetimde bir müddet edebiyât ile iştigâl etdiğim cihetle akrân
arasında "Asrî" mahlasını ihtiyâr ve ba'dehû tetebbu'ât-ı târîhiyyeye hasr-ı iştigâl etmiş idim.
Esnâ-yı tahsîlde Amasya târîhi hakkında taharriyât ve tetebbu'ât-ı âcizânemi ve
taharriyât-ı ciddiyenin safahât-ı muhtelifesini arz edebilmek için terceme-i hâlimden bir
kısmını beyân etmek zarûreti hâsıl olduğuna binâ'en zarûretin îcâb etdiği kadarı zikr olunur:
Amasya'da "Çeribaşı Mahallesi"nde câmi-i şerîfin ittisâl-i garbîsinde bulunan hânede
1286 Recebinin son cum'ası seherinde "Abdîzâde el-Hâc Mehmed Ağa bin Abdî Ağa bin el-
Hâc Mehmed Ağa bin Abdî Ağa bin el-Hâc Ali Ağa bin Alaybeyi Kara Hüseyin Ağa"
sulbünden tev'em olarak tevellüd edib pederim tarafından "Hüseyin" [335] tesmiye ve vâlidem
"Zâhide Hâtun binti el-Hâc Hâfız Osmân Efendi bin Şeyhü'l-Kurrâ el-Hâc Halîl Efendi"
tarafından Kuba evliyâsı "Hüsâmeddîn Halvetî" hazretlerine muhabbeten "Hüsâmeddîn"
lakabıyla telkîb edildiğimi peder ve vâlidem nakl etmekde idi.
1296'da ibtidâ "Balcı Mektebi"ne gidip orada hıfz-ı Kur'ân ve 1300'de "Mekteb-i
Rüşdî"ye girip dört senede Türkî, Arabî, Fârisî, Târîh, Coğrafya, Hendese, Hesâb gibi fünûnun
kavâ'id ve mukaddemâtını kırâ'at ve ta'allüm-i hat ederek 1304'de üstâdım "Arhavîli Osmân
Remzî Efendi"nin hüsn-i teveccühü sâyesinde birincilikle şehâdetnâme ahz ve el-yevm
Amasya müftüsü bulunan "Mecdîzâde Hâfız Abdurrahmân Kâmil Efendi" hazretlerinin ve
birâderi merhûm "Hâfız Mustafa Sâdık Efendi"nin derslerine devâm eyledim.
Mektebin üçüncü sınıfında iken "Abdullatîf Efendi Kütübhânesi" ittisâlinde bulunan
fetvâhâne fevkindeki hücrede beytûtet ederek "Şirvânîzâde Ahmed Enver Efendi"den "Bostân-ı
Sa'dî", "Yûsuf ve Zelîhâ-yı Câmi" manzûmelerini kırâ'at ve lugât-ı Fârisiyye'den "Şu'ûrî ve
Nâsırî" ferhenglerini, "Burhân-ı Kâtı'"ı ve ba'dehû "Pendnâme-i Attâr"ı, "Mantıku't-Tayr"ı,
"Hâfız-ı Şîrâzî Dîvânı"nı, Acem şu'arâsının müntehabât-ı eş'ârını, "Harâbât-ı Ziyâ Paşa"yı ve
"Şehnâme-i Firdevsî"yi mütâla'a eyledim.
Diğer tarafdan "Kâfiye" ve "Şâfiye" üzerine "Şeyh Rızâ" ve "Seyyid Abdullah"ın
şerhlerini ve "Îsâgocî" üzerine "Fenârî Şerhî" [336] hâşiyelerini kırâ'at ve "Vankulu", "Ahterî"
gibi lugât-ı Arabiyye kitâblarını mütâla'a edib yanımda bulunan kütübhâneden
"Vefeyâtü'l-A'yân" ve "Şakâ'ik-i Nu'mâniyye" ve "Osmân Fâ'ik Efendi"nin kütübhânesinden
"Tabakât-ı İsnevî" nâm terâcim kitâblarını ahz ve mütâla'a eyledim.
"Şehnâme"den mülûk-ı sâlife-i Îrân'ın vukû'âtı, "Vefeyâtü'l-A'yân" ile "Şakâ'ik-i
Nu'mâniyye"den terâcim-i ahvâl-i a'yânın te'sîrâtı, bende Amasya'nın yalnız ulemâ-yı
hâzırasını cem' ve terâcim-i ahvâlini tahrîre bir şevk uyandırdığından 1305'de ulemâ-yı benâmı
ziyâret ve terâcim-i ahvâl ve ensâbından istifsâra gayret eylediğim zamân, ulemânın
ba'zılarından takdîr gördüm.
Fakat şevkim gitdikçe tezâyüd ederek Amasya'nın ahvâl-i târîhiyyesini, ulemâ-yı
sâlifesini de yazmağa kadar ilerlemiş olduğundan Amasya'da mevcûd olan kütübhâneleri devr
ve kubûr-ı mevtâyı ziyâret ederek mezâr taşlarını kırâ'at ve "Şâmîce", "Gök Medrese"
mahallelerinde görülen eski türbeleri hayretle temâşâ eylediğim esnâda "Vâzıh Efendi"nin
"Amasya Târîhi"ni bulup mütâla'a etdim.
Bu târîhde yazılmış olan akvâl ve hikâyâta bir türlü kanâ'at edemedim ise de
Amasyalılar'ın ahlâk ve tabâyi'ine dâ'ir verdiği ma'lûmâtından müte'essir olduğum hâlde
Amasya'nın fütûhâtına dâ'ir olan hikâyâtından münşerih oldum. Şu hikâyât-ı acîbenin
hakîkatlerini araştırmak için bende fevkalâde bir merâk-ı ciddî uyandı. [337]
Tevsî'-i ma'lûmât ve ikmâl-i tahsîl için 1307'de İstanbul'a gidip "Kalenderhâne
Medresesi"nde ikâmet ve "Tokâdîzâde el-Hâc Ahmed Nûreddîn Efendi" hazretlerinin dersine

172
184