Page 186 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

mülâzemet ve eyyâm-ı ta'tîliyyede "Sultân Fâtih, Sultân Bâyezîd, Sultân Süleyman, Şehzâde,
Ayasofya, Köprülü, Râgıb Paşa, Nûr-ı Osmâniye, Molla Murâd, Âşir Efendi, Hamîdiye, Es'ad
Efendi" kütübhânelerinde mevcûd olan kütüb-i tevârîhi ve târîhe dâ'ir mecâmi' ve resâ'il ve
münşe'âtı mütâla'a ve 1312'de Girid ve 1313'de Sûriye vilâyetlerine azîmetle Hanya'da
"Kâdiriyye" ve Şâm-ı Şerîf'de "Zâhiriyye" kütübhânelerinde taharriyâta devâm ve ba'dehû
Hicâz'ı dolaşıp İstanbul'a ve müte'âkiben Amasya'ya avdet etdiğim zamân, pek çok zevâta
mürâca'atla hânelerinde eski kitâbları, defterleri, berâtları, vakfiye sûretlerini, icâzetnâmeleri,
evrâk ve resâ'ili taharrî ve gördüğüm bir rü'yâ-yı acîbe 187 üzerine Amasya [338] mahkemesi
sicillâtını taharrî ve iki def'a el kadar kağıdlara kadar tedkîk ve sinîn-i muhtelifede "Köprü,
Lâdik, Mecidözü, Çorum, Merzifon, Hacıköyü, Bursa, Selânik" şehirlerini ziyâretle cem'-i
ma'lûmâta ikdâm etdim.
Eyyâm-ı tahsîliyyede fâzıl-ı müşârün-ileyh hazretlerinden "Tasavvurât, Tasdîkât"
derslerini ve "Mugni'l-Lebîb", "Telvîh", "Akâ'id-i Nesefiyye Şerhi"ni ve "Hayâlî, Siyelkûtî
Hâşiyeleri"ni ve mukaddemât-ı erba'anın "Siyelkûtî, Konevî Hâşiyeleri"ni ve "Akâ'id-i
Adudiyye Şerhi"ni, "Gelenbevî Hâşiyesi"ni ve tefâsîrden "Tebâreke" sûre-i şerîfesiyle "Amme"
cüz'-i şerîfini ve usûl-i hadîsden "Takrîbü'n-Nevevî" ve şerhi olan "Tedrîbü'r-Râvî" ve
ma'ânîden "Mutavvel" kitâblarını ve fuzalâdan "Ödemişli Mustafa Efendi" hazretlerinden
"Mir'ât" ve hâşiyelerini ve "Harpûtî Abdullatîf Efendi"den "Muhtasarü'l-Ma'ânî" ve
"Ermenekli Süleyman Sırrî Efendi"den "Isâmü'l-Ferîde" ve "İnegöllü Ali Râtib Efendi"den
"Kasîdetü'l-Bürde" ve şerhi ve "Dağıstânî Ömer Ziyâ'eddîn Efendi"den "Muhtasaru'l-Buhârî"
ve Şâm-ı Şerîf'de "eş-Şeyh Bedreddîn Mehmed bin Abdurrahmânü'l-Mağribî" hazretlerinden
"Sahîhü'l-Buhârî" kitâblarını kırâ'at ve istimâ' ve her birinden istifâza-i ulûm u fünûn ederek şu
fenlere dâ'ir pek çok kütüb-i nefîse mütâla'a etdikden sonra üstâdım "el-Hâc Ahmed Nûreddîn
Efendi" hazretlerinden 1317 Cumadelâhiresi evâsıtında icâzetnâme ahzına muvaffak oldum.
[339] Kendisinden "İlm-i Ferâ'iz" ahz eylediğim "Perşenbeli Ahmed Remzî Efendi"
bâb-ı âlî-i meşîhatda kısmet-i askeriyye mahkemesi mukayyidi olduğu münâsebetle âcizlerini
1316'da ikiyüz kuruş ma'âş ile mu'âvinliğe kabûl etdiğine binâ'en İstanbul ve mülhakâtı
mehâkim-i şer'iyye sicillâtından görebildiklerimi tedkîk ve Amasya ricâline ta'alluk eden
cihetlerini ahz edib şu mu'âvinlikden târîhen istifâde etdim.
1319'da şeyhülislâm "Mehmed Cemâleddîn Efendi" hazretlerinin lutf-ı takdîrine
mazhar olduğum cihetle surre-i hümâyûn niyâbet-i şer'iyyesine ta'yîn buyurulup sâniyen Şâm
ve Hicâz'a gitdim. Avdetimde Köprü niyâbet-i şer'iyyesine ta'yîn buyurulduğum esnâda
müddet-i tevkîti Amasya'da imrâr ve taharriyâta ikdâm edib 1321 gurre-i Muharreminde işe
mübâşeretle bir tarafdan îfâ-yı me'mûriyet ve diğer tarafdan Köprü'ye dâ'ir taharriyâtımı
ikmâle gayret etdim. 188
İşte bu târîhden i'tibâren dâ'imâ beraber taşımak mecbûriyetinde [340] bulunduğum bir
sandık dolusu evrâk-ı târîhiyyeyi perâkendelikden kurtarıp tedkîk ve tertîb etmeğe başladım.
Köprü'den müddet-i örfiyyemi ikmâl ederek 1323 Şa'bânının yirmisinde Osmâncık niyâbet-i
şer'iyyesine nakl-i me'mûriyyet ve işe mübâşeret eylediğim esnâda târîhin tertîb ve tesvîdine

187 "Kuş Köprü" başında "Dersi Tamâm Efendi" ile "Burma Minâre" karşısındaki mezârlık içinde ağacın dibinde
medfûn olan zâtın mezâr taşları olduğu hâlde kitâbeleri bulunmadığından isimleri ne olduğu anlaşılamamış idi.
Bunların kim olduklarını taharrî ve istiknâh ve ihtiyârlardan istifsâr etdiğim esnâda ibtidâ "Dersi Tamâm
Efendi"yi, ba'dehû "Hıfzîzâde Osmân Fâ'ik Efendi" olduğunu ve ağacın dibinde medfûn bulunduğunu anladığım
zâtı rü'yâda görüp kendilerini bana ta'rîf ve şöhret ve ensâblarını i'lâm ve tahkîk için Amasya mahkemesi sicillâtını
taharrî ve "Osmân Fâ'ik Efendi" de kendisinin kütübhânesinde bir eseri olduğunu ve bulup mütâla'a etmekliğimi
ihtâr etmeleri üzerine her ikisini de mütâla'a ederek söylediklerini ayniyle buldum.
188 Fakat esnâ-yı tahsîl ve taharriyâtımda Şâm-ı Şerîf vâlîsi ve beşinci ordu-yı hümâyûn müşîri olan "Osmân Nûrî
Paşa"dan ve Selânik'de üçüncü ordu-yı hümâyûn müşîri "Amasyalı Hüseyin Fevzi Paşa"dan ve şeyhulislâm-ı
müşârün-ileyh "Hâlid Efendizâde Mehmed Cemâleddîn Efendi"den pek büyük mu'âvenet ve takdîr ve himmet
gördüğüm münâsebetle şevkim teceddüd ve zarûretim tahaffüf etmiş oldu. Binâ'en-aleyh şu zevât-ı kirâmın
lütuflarına ile'l-ebed minnetdârım.
173
185