Page 32 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

Hüsameddîn, Mustafa Kemal Atatürk’ün de dikkatini çekmiş ve İstanbul’a geldiğinde
49
kendisiyle görüştüğü gazetelere dahi yansımıştır.

Amasya Tarihi’nin basılmasında Mustafa Kemal Atatürk’ten destek görmüş ve yine 1935
yılında kendisine yazdığı mektubunda şükranları ve sevgisini şu şekilde ifade etmiştir. “Lûtfen

takdir buyurduğunuz Amasya Tarihi’nin dördüncü cildi bakıyyesini de yüksek duldanızda

bastırabildim. Birinci ve ikinci kısımlarını taşıyan bu dördüncü cildi de ulu barıgâhınıza
armağan etmek üzere postaya verdim… Beşinci cildi de yine yüksek teveccühleriniz duldasında

bastırabileceğimi ve armağanımın tenezzülen kabulünü umar, derin ve candan saygılarımı
50
sunarım. Binler yaşa Atatürk.”
Bu başarısı ile dikkat çeken Abdîzâde Hüseyin Hüsameddîn, Atatürk’ün Dil

kurultaylarında görmek istediği isimler arasında yer almaktadır. Türk dili ve Türk tarihi ile ilgili

yapmış olduğu araştırmaları Güneş-dil teorisine ve Anadolu’daki Türk tarihinin de
başlangıcının çok öncelere dayandığını ispat etmeye katkı sağlamaktadır. Zirâ Amasya

Tarihi’nin ikinci cildinde de dil ve tarih ilişkisine dikkat çekmiş, Türklerin İslâmiyetten önce

kullandıkları On iki Hayvanlı Türk Takvimindeki yılların, ayların ve günlerin Türkçe
adlandırmaları, Oğuz geleneği, yirmi dört Oğuz boyunun teşekkülü ve bunların Anadolu’ya

gelişlerinin tarihi seyri teferruatıyla anlatılmıştır. Ayrıca Hititlerden itibaren başlatılan tarih,
aynı zamanda Anadolu’daki Türk tarihinin de başlangıcı olarak gösterilmiştir. Bu husus Güneş

dil teorisi ve Atatürk dönemine has Anadolu’daki Türk varlığının menşei tezi ile yakından
ilgilidir. Böylece hem Atatürk tarafından hem de diğer araştırmacılar tarafından Amasya
51
Tarihi adlı eseri takdirle karşılanmıştır. Fuat Köprülü’nün “Hüseyin Hüsameddîn’in Amasya

Tarihi Hakkında”, başlıklı 18 Mart 1914 tarihinde İkdam gazetesinde çıkan yazısı Amasya
Tarihi’nin gördüğü takdiri göstermesi bakımından mühimdir: “Pek uzun senelerden beri bu

kadar esaslı ve mütebahhirâne yazılmış bir esere tesadüf etmediğimizi itiraf edelim.
Anadolu’nun en eski merâkiz-i medeniyyesinden olan Amasya’yı bütün tafsilat-ı tarihiyye,

coğrafya, lisanîye ve zanaatkâranesi büyük bir ciltte tasvir eden eser laakal rub’ asırlık bir
hayat-ı sa’y ve tetebbuun neticesidir. Her mesele hakkında bizzat mahallinde kuyûdât-ı

şer’iyyeye müraca’ât ederek, tetkikâtta bulunan müverrih Hüseyin Efendi, bundan başka,

mevzu-ı esere ait matbu, gayr-ı matbu bütün Türk, Arap, Acem menbalarına da müraca’ât etmiş

49 Kurun Gazetesi, 29 Haziran 1935.
50 Baş, a.g.m., s. 193.
51 Mesut Aydın-Recep Dündar, Amasya Şehir Tarihleri, The Journal of Academic Social Science Studies,
International Journal of Social Science, 2013, 6 (3), s. 971-990.
29

31