Page 27 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

çalışmada görev taksimi yapılarak ilk ciltte Osmanlıların Anadolu’ya gelişi ve devletin ortaya
çıkışının ele alınması, ayrıca Bizanslılarla Selçuklular hakkında bilgi verilmesi

kararlaştırılmıştır. Komisyonun dört aylık çalışması sırasında, Osmanlı tarihini yazmaya

yarayacak arşiv belgelerinin tespit ve tasnif sürecinin uzun süreceğinin anlaşılması, bu önemli
vazifenin ancak kurumsal bir yapıyla sürdürülebilme zorunluluğu ortaya çıkınca Komisyon,

“Tarih-i Osmanî Encümeni” adını almıştır (27 Kasım 1909). Hazırlanan tüzükte İmparatorluğu
meydana getiren unsurları aynı gaye etrafında ve aynı vatan sevgisiyle bir araya getirebilmek

için tarih öğrenmenin gerekliliği üzerinde durulmuş, bundan dolayı ilmî bir cemiyete ihtiyaç
duyulduğu kaydedilmiştir. Ayrıca biri başkan on iki uzmandan teşekkül eden encümen

üyelerini başlangıçta hükümet seçecek, daha sonra gerektikçe yeni üyeleri encümen kabul

40
edecektir.
Yapılan araştırmalarda, Abdîzâde Hüseyin Hüsameddîn’in encümene üyeliğinin

kuruluşundan itibaren değil 1914-1916 yılları arasında gerçekleştiği ve müellifin ilk
41
makalesinin de 1916 yılından sonra yayımlandığı görülmektedir. Encümene vefat eden bir
üyenin yerine Abdîzâde Hüseyin Hüsameddîn’in seçilmesinin en önemli nedeninin tarih yazma
metodunun encümenin tarih yazma metoduyla uyuşması olarak değerlendirilmiştir. Encümen

ayrıca yazılacak tarihin metnine aynen ve tamamen girmeyecek araştırmaları, vesikaları

Türkçe ve yabancı lisanlardan tercüme edilmiş risaleleri yayınlayarak, Osmanlı tarihine zemin
hazırlamak ve mütalaa meraklılarının bilgilerini genişletmeye, fikirlerini aydınlatmaya hizmet

etmeyi amaçlamıştır. Bunun akabinde “Tarih-i Osmanî Encümeni Mecmuası” adında bir

mecmua çıkarmaya karar vermiştir. Mecmuanın da kaynaklarına bakıldığında matbu tarihlerle
birlikte arşiv vesikaları, matbu olmayan yazmalar, tercümeler, kitabeler, mezar taşları ve

sikkelerin bulunduğu görülmektedir. Abdîzâde Hüseyin Hüsameddîn de özellikle vakıf
kayıtları, şer’iyye sicilleri gibi arşiv belgeleri, Arapça tarih kitapları, kitabeler, mezar taşları

vb. tarihin çeşitli kaynakları araştırırken yeni verilere ulaşmıştır. Belki de arşiv belgeleri,
kitabeler ve mezar taşları vb. tarihi kaynakları kullanabilme becerisi, ona encümen üyeliği

yolunu açtığı gibi Tarih-i Osmanî Encümeni’nin yazmayı planladığı fakat muvaffak olamadığı

Osmanlı Tarihi’nin Orhan Bey dönemini kapsayan ikinci cildinin terâcim-i ahval kısmını
42
yazmakla görevlendirilmesinin sebebini teşkil etmiştir.

40 Abdülkadir Özcan, “Târîh-i Osmânî Encümeni”, TDV İslam Ansiklopedisi, 2011, c. 40, s. 83-86; Baş, a.g.m., s.
192-193.
41 Ayrıntılı bilgi için bkz. Baş, a.g.m. ve Kurt, a.g.t.
42 Baş, a.g.m., s. 192-193.
24

26