Page 25 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

(Darbhânecizâde)’nın terceme-i hâlini Amasya sicillâtıyla Ayasofya ve Bâb-ı âlî
mahzenlerinde bulduğu ahkâm ve tevcîhât defterlerinden tespit edebilmiştir. “Nâ’imâ”,

“Vecîhî”, “Kâtib Çelebî” Vekâyi-nâmelerinde bu şahsın terceme-i hâlinin olmayışını ise

eleştirmiş sadece Nâ’îmâ Tarihi’nde Kıbrıs beylerbeyiliği münâsebetiyle yer verildiğini
35
belirtmiştir.
Ayrıca müellif eserinde biyografik eserlerin hatalarını tek tek düzeltip kişilerin

silsilelerini, akrabalık bağlarını incelemiştir. Meşkûk durumların üzerine uzun uzun gidip en

doğru biyografiyi çıkarmak için pek çok eser ve vakfiye ile kanıtlar sunmuştur. Böylece
biyografi tarihçiliğinde de maharetini ispatlamıştır.

Biyografi tarihçiliğindeki şahısların soylarını tespit etmedeki hassasiyetini seyyid ve

şerifler için de hassaten taşımıştır. Abdîzâde Hüseyin Hüsameddîn, Âl-i Abâ’ya oldukça saygı

duyan ve o soyun sâdâd adıyla anılan şecerelerini dikkatle inceleyen bir tarihçidir. Özellikle iyi
bir şecere takipçisi olması kendisini seyyid veya şerif gösteren müteseyyidlerin

sahtekarlıklarını ortaya çıkarmıştır. Hazret-i Ali soyundan olmayı en önemli şereflerden sayan

müellif bu konudaki titizliği ile Ehl-i beyt ve onun soyundan olan kişilere isim isim dikkat
etmiştir.

Dolayısıyla biyografi eserlerinde bulunması gereken tarafsız olmak, gerçekçi olmak,

bilgi, belge ve tanıklara dayanmak, kronolojik akışı dikkate almak ve kişinin benzerlerinden
36
ayrılan yanlarını belirlemek gibi hususlara müellifin mümkün mertebe dikkat ettiğini, fakat
zaman zaman bazı şahısların Amasyalı olduğunu kanıtlamak için olağanüstü bir çaba içerisine

girdiğini söylemek mümkündür.

Bu amaçla zaman zaman arkeolejik çalışmalar da yapan müellif, bazı önemli şahısların

mezarlarını ve mezar taşlarını bizzat kendisi tespit etmiştir. Örneğin Melik Dânişmend Ahmed
Gâzî’nin kerîmesi olan Ilduk Hatun’un oğulları Arslan Toğmuş ve Uluğ Beyler, Kızoğulları

diye meşhûr olmuş, Lâdik’de Kızoğulları’nın ceddi Uluğ Bey ve Niksar’da Kızoğulları’nın
ceddi de orada medfûn olan Arslan Toğmuş Bey’dir. Bunun oğlu Emîr-i Kebîr Bedreddîn

Şâhinşâh’ın kabirlerini Niksar’da kadı iken Abdîzâde Hüseyin Hüsameddîn meydana
37
çıkarmıştır. Müellif özellikle Hacı Şâdgeldi Paşa hakkındaki araştırmalarının önemine dikkat

35 Amasya Tarihi, c. 10, s.164.
36 Necati Çavdar, Tarihsel Biyografi İnşasında Sübjektiflik Sorunu, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi -
Journal of Turkish Researches InstituteTAED-60, Eylül -September 2017, s. 629-644.
37 Amasya Tarihi, c. 7, s. 394.
22

24