Page 410 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

Tekellüfât ve ihtişâmât-ı emîrâneden ictinâb eder, herkesle bilâ-tekellüf görüşür, halkın bütün
şikâyetlerini kendisi dinlerdi. [43]
Bundan dolayı her tarafdan, hâssaten Tebrîz hükümdârı Çoban oğlu Eşref Hân'ın
zulmüyle vîrân olan memâlikinden ulemâ, ümerâ akın akın gelir, Eretna Hân'ın memâlikine
ilticâ ederdi. Eretna Hân da gelenlere ri'âyetler eder; ze'âmetler, arâzî verirdi. Moğol ve Tatar
beylerinin yıkdığı gönülleri ve yerleri yapar, halkın refâh ve sa'âdetlerine himmetler ederdi.
Eretna Hân'ın nüfûzu, Karamânîler'i tecâvüzden men' eder, kendisine tâbi' olan beylere
haşyet verirdi. Şimdiki Amasya, Tokat, Canik, Çorum, Sivas, Kayseriyye ve Erzincân
vilâyetleri mülhakâtıyla beraber Eretna Hân'ın hüküm ve nüfûzu altında bulunan memâlikinden
idi.
Şâyân-ı dikkatdir ki Eretna Hân'ın sağlığında beyleri arasında târîhen kendisine isyân
etmiş bir kimse ma'lûm değildir. En ziyâde kendisine kafa tutan Tokat emîri Ulu Bey bile
inkıyâd ederdi. Tuli Bey, sultân gibi yaşar, kimseye boyun eğmez bir adam iken Eretna Hân'a
itâ'at etmişdi.
Bunun için Eretna Hân'ın vefâtı, hakîkaten bir musîbet olmuşdu. Çünkü Eretna Hân'ın
iki mahdûmu vardı: Büyüğü Ca'fer, küçüğü Muhammed Beyler'di. Muhammed Bey pek genç
olmakla beraber gâyet güzeldi. Câzibe-i hüsn ü cemâli her göreni kendisine teshîr ederdi.
Vezîr Alâ'eddîn Alî Şâh, Muhammed Bey'i iltizâm ediyor, Eretna Hân'ın tahtına
çıkarmak istiyordu. Muhammed Bey emîr olursa Ali Şâh müstakilâne vezâret ve tedvîr-i umûr-ı
memleket edecekdi. Bununla beraber Hâce Alî Şâh, Muhammed Bey'in hüsnüne meftûn idi.
Hâlbuki kazasker İmâdeddîn Ömer Çelebi, Hâce Ali Şâh'ın bu hareketini beğenmiyor, Ca'fer
Bey'in [44] hakkını teslîm ediyordu.
"Câmiu'd-Düvel"de mezkûr olduğu üzere Hâce Alî Şâh, bütün muhâlefetlere rağmen
Ca'fer Bey'i habs ederek Nâsıreddîn Muhammed Bey'i taht-ı emârete iclâs etdi. Çünkü
kendisini halka göstermek ve sevdirmek istiyordu. Bu sûretle Melik Nâsıreddîn Muhammed
Bey Eretna hânedânında ikinci hükümdâr tanındı.
Lâkin bu iki emîrzâdenin amcaları olan Erzincân emîri Burak Bey, birâderi Eretna
Hân'ın yerine kendisinin daha müstahak olduğunu iddi'â ederek iclâs edileceğini ümîd
ediyordu. Bu yüzden Muhammed Bey'in cülûsunu haber aldıkda pek münfa'il oldu. Derhâl
kıyâm etdi. Ca'fer Bey'i iltizâm eden ba'zı ümerâ da Muhammed Bey'in cülûsuna i'tirâz
etmişlerdi. Bundan dolayı Burak Bey'in kıyâmıyla merkez-i emâret olan Sivas şehri dûçâr-ı
tehdîd olmuşdu.
Vezîr Hâce Alâ'eddîn Alî Şâh, bu mahzûra binâ'en merkez-i emâreti Kayseriyye'ye
nakle mecbûr oldu. Muhammed Bey'i alıp Kayseriyye'ye gitdi. Sivas'ı müdâfa'a etmeye
muktedir olan Amasya vâlîsi Hacı Kutlu Şâh'ı zamîmeten Sivas vâlîliğine nasb etdi. Hacı Kutlu
Şâh, Amasya emâretine mahdûmu Şihâbeddîn Ahmed Şâh'ı nasb ederek Sivas'a gitdi.

Şihâbeddîn Ahmed Şâh
Kürt oğlu Hacı Kutlu Şâh'ın büyük mahdûmu ve Tuli Bey'in dâmâdı [45] olduğu
münâsebetle Emîr Nâsıreddîn Muhammed bin Eretna Hân'ın bacanağıydı. Pederinin yerine
Amasya emâretine 753 senesi evâsıtında ta'yîn edildi. Kayınbirâderi Tâceddîn İbrâhim Bey de
Tokat emîri oldu. Ahmed Şâh, Amasya emâretinde pederinin kâ'im-makâmı hükmünde idi.
Kendisine "Bayraklı Gâzi" denirdi.
Hacı Kutlu Şâh şecî' ve müdebbir bir zât idi. Sivas'ı güzelce müdâfa'a ederek Burak
Bey'i sulhen Erzincân'a i'âde etdi. Burak Bey de Erzincân'a kanâ'at edib müstakilâne idâre-i
umûr eder, ne Tebrîz hükümdârı Eşref Hân'ı ne de yeğeni Nâsıreddîn Muhammed Bey'i
tanımazdı.
Kezâlik Haleb vâlîsi Beyboğarus da müttefikleriyle beraber kıyâm ve isyân edib 753
senesi recebinde Şâm üzerine yürümüş, harben Şâm'a girip i'lân-ı saltanat etmişdi. Bunun

707
409