Page 412 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

hânedânın birbiriyle yıllarca çarpışmalarına sebeb oldu. Karaca Bey, kendi amelinin cezâsını
gördüğü hâlde, evlâdı Eretnazâde Muhammed Bey'in yakasını bırakmadı.
Bu esnâda Amasya kâdı'l-kudâtı Mevlânâ Nûreddîn Osmân Çelebi bin Ziyârî vefât etdi.
Kazasker İmâdeddîn Ömer Çelebi de Muhammed Bey'in cülûsuna muhâlif göründüğünden
gözden düşmüşdü. Bu sebebden İmâdeddîn Ömer Çelebi, kendi talebiyle kazaskerlikden
çekildi. Amasya kâdı'l-kudâtı olarak yine vatanına kavuşdu. Yerine Mevlânâ Bedreddîn
Mahmûd Çelebi kazasker oldu.
Eretna Hân oğlu Nâsıreddîn Muhammed Bey, genç ve tecrübesizdi. Pederinin ulemâyı
ve tecrübe-dîde ümerâyı topladığı meclise kendi gibi gençleri toplar, onlarla ayş u işret, zevk
ve sefâhat ederek ne halkın şikâyetlerini dinler, ne de hükûmet işlerine bakardı. Vezîri Hâce
Alî Şâh'a bile yüz vermezdi. Bütün umûr-ı hükûmet gençlerin elinde kalmışdı. [49]
Muhammed Bey'in bu hâli bir tarafdan ümerâyı kendisinden soğutdu, diğer tarafdan da
halka ağır geldi. Hâce Alî Şâh, Muhammed Bey'i hal'a azm ederek tazyîk etmeye başladı.
Çünkü halkın nazarında kendisinin bu işlere bâ'is olduğu cihetle mevki' ve vezâreti sarsılmağa
yüz tutmuşdu.
Müneccimbaşı Ahmed Efendi, "Câmiu'd-Düvel"in "Âl-i Eretna" faslında diyor ki:
"Muhammed Bey, hadâset-i sinni belâsıyla gençleri başına topladı. Zevk ve sefâhatle
dem-güzâr olarak umûr-ı hükûmete gençler karışdı. Halkı ve ümerâyı bîzâr etdi. Nihâyet vezîri
Hâce Alî Şâh, Muhammed Bey'i habs edib kardaşı Ca'fer Bey'i taht-ı emârete geçirdi".
Emîr İzzeddîn Ca'fer Bey, üçüncü emîr olarak 754 senesi evâhirinde yâhud 755 senesi
evâ'ilinde Kayseriyye'de pederinin yerine geçip oturdu. Muhammed Bey'i tutan beylerden
kayınbirâderi Tâceddîn İbrâhim Bey de azl olunup yerine Sadreddîn Süleyman Şâh Tokat emîri
oldu. 488
Muhammed Bey, kendisini sevenlerin yardımlarıyla mahbesden kurtulup Konya'ya
kaçmış, Karaman oğlu Emîr Şücâ'eddîn Süleyman Bey bin Halîl Bey'e dehâlet etmişdi.
Karamânîler'le Eretna Hân arasında karâbet-i sıhriyye vardı. Bu münâsebetle Süleyman Bey,
Muhammed Bey'i Kayseriyye emâretine cebren nasb ve i'âde etmeye kalkışdı. Birâderi Konya
vâlîsi Bedreddîn Dâvud Bey'i bir kuvve-i askeriyye ile gönderdi.
Bedreddîn Dâvud Bey, pek zâlim ve sefîh bir adamdı. Zulüm ve sefâhatiyle Konya [50]
a'yânını ve halkını bîzâr etmişdi. Hâlbuki Dâvud Bey'e karşı gönderilen kuvve-i askeriyye
kumandânı Sivas vâlîsi Kürt oğlu Hacı Kutlu Şâh âdil, dîndâr, merd bir zât olarak tanınmışdı.
Sivas ve Amasya halkı emîr-i müşârün-ileyhin idâresinden pek memnûn idi.
Bundan dolayı Konya a'yânı Hacı Kutlu Şâh'a feryâd-nâmeler, adamlar gönderip
kendilerini Dâvud Bey'in mezâliminden kurtarmasını ricâ ederek kendisine her türlü
mu'âvenetler arz ve Konya kalesini teslîm edeceklerini ta'ahhüd ediyorlardı.
Ancak vezîr Hâce Alî Şâh'ın ibtidâ Ca'fer Bey'i, sonra Muhammed Bey'i habsinden,
nüfûz ve istibdâdından dolayı Hacı Kutlu Şâh, Hâce Alî Şâh'dan dil-gîr olmakda idi. Kezâlik
Eretna Hân oğullarının hiçbirinde emârete liyâkat ve ehliyet göremiyordu. Çünkü her ikisi de
ten-perver, şehvet-perest adamlardı.
Hacı Kutlu Şâh Sivas, Tokat ve Amasya mülhakâtına birden vâlî-i umûmî idi. Tedbîr
ve şecâ'ati, adl ve diyâneti i'tibâriyle Eretna Hân'a hayru'l-halef olacak fezâ'il-i askeriyye ve
melekiyyeyi hâ'iz bir zât idi. Ulemâyı, ilim ve irfânı pek severdi.
Müneccimbaşı el-Hâc Ahmed Efendi, "Câmiu'd-Düvel"in "Âl-i Karaman" faslında
diyor ki: "Karaman emîri Süleyman Bey bin Halîl Bey, kendi tarafından birâderi Dâvud Bey'i
Konya vâlîsi nasb etmişdi. Dâvud Bey, pek zâlim idi. Bunun mezâlim ve ta'addiyâtından bîzâr
olan Konya a'yânı gizlice "Kürdî" yâhud "Moğolî" olan Hacı Kutlu Şâh'a haber gönderdi. [51]
Hacı Kutlu Şâh bilâd-ı Rûm'a vâlî idi. Konya a'yânı Dâvud Bey'in ta'addiyâtından bîzâr
oldukları için Hacı Kutlu Şâhı da'vet ve Konya'yı kendisine teslîm edeceklerini ta'ahhüd

488 Biçâr oğlu Nûreddîn Hamza Bey'in mahdûmu zann olunur.
709
411