Page 421 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi Cilt: 3

kusûru, adl ve hakkâniyete muhâlif olan Muhammed Bey'in ba'zı emirlerini infâz etmemesi idi.
Dulkadiroğlu Halîl Bey'in tecâvüzâtından Muhammed Bey'i kurtaran da Hâce Alî Şâh idi.
Bu kadar himâyetlere, sıyânetlere karşı müteşekkir ve minnetdâr olması lâzım gelen
Muhammed Bey, Hâce Alî Şâh'ı bu sene ifnâ etmiş, yerine pederinin havâss-ı etbâ'ından ve
asdikâsından Hâce Bedreddîn Yâkût'u vezîr yapmış, kendisini beylere ve halka karşı bed-nâm
etmişdi. [74]
Muhammed Bey'in bu sebebsiz cinâyeti, halka pek ziyâde ağır gelmişdi. Çünkü halk ve
hâssaten Türkler, çılgın asâletden müteneffir, vefâ ve adâlete karşı dâ'imâ minnetdâr olurlar.
Muhammed Bey, asâletine mağrûr olarak cinâyeti irtikâb etmiş, bunun için Muhammed Bey,
halkı ve beyleri kendi aleyhine çevirmişdi.
Konya hükümdârı Karamânoğlu Alâ'eddîn Bey, zâten Muhammed Bey'e
vefâsızlığından, ahlâksızlığından dolayı fevkalâde kızgındı. Bu cinâyeti ve te'sîrâtını duyar
duymaz Muhammed Bey'in istîsâline kıyâm etdi. Babasının intikâmını almağa teşne olan
Dulkadiroğlu Halîl Bey de Karamânoğlu'yla beraberdi.
Eretnazâde Muhammed Bey, irtikâb etdiği sefâhet ve cinâyetinin büyüklüğünü,
âkıbetinin fecâ'atini takdîr ederek Mısır hükümdârı Melik Eşref Şa'bân'a mürâca'at ve istimdâd
etdi. Pederinin Melik Nâsır Muhammed bin Kalavun'a mürâca'at ve istimdâdını tanzîr
ediyordu.
Melik Eşref Şa'bân, Haleb vâlîsi Emîr Cürcî el-İdrisî'ye Eretnazâde Muhammed Bey'e
askeriyle yardım etmesini emr etmişdi. Makrîzî diyor ki: "Haleb vâlîsi Emîr Cürcî el-İdrîsî,
Nâsırudddîn Muhammed Bey bin Eretna'ya imdâd etmek üzere 766 senesi zilka'desinde
askeriyle Haleb'den bilâd-ı Rûm'a doğru hareket etdi".
Fakat Cürcî Bey'in kuvvet-i imdâdiyyesi biraz geç kalmışdı. Muhammed Bey'in en
yakınında bulunan Karamânoğlu Alâ'eddîn Bey Kayseriyye'yi muhâsara, Dulkadiroğlu Halîl
Bey de Sivas'ı tazyîk etmiş, [75] Cürcî Bey'in imdâdından bir fâ'ide olmamışdı. Muhammed
Bey'e imdâd ve mu'âvenet eden de yokdu.
Çünkü Muhammed Bey'e asker ve nüfûzuyla yardım edecek ancak Hâce Alî Şâh ile
mahdûmu olan Sivas beyi Hacı İbrâhim Bey'di. Hâlbuki Hâce Alî Şâh i'dâm edilmiş, mahdûmu
Hacı İbrâhim Bey de azl ve ta'kîb edilerek Amasya emîri Hacı Şâdgeldi Paşa'ya ilticâ etmişdi.
Karamânoğlu Alâ'eddîn Bey'in muhâsarasından âciz kalan Eretnazâde Muhammed Bey,
Kayseriyye kalesinden gece çıkıp Sivas'a doğru kaçdı. Alâ'eddîn Bey, Kayseriyye'yi aldıkdan
sonra Muhammed Bey'i ta'kîben Sivas'a doğru yürüdü. Sivas'ı da aldı.
Sefâhetinden dolayı halkın menfûru olarak kendi çanak yoldaşlarından bile yüz
bulamayan Muhammed Bey, Sivas'dan da kaçıp menkûbâne köylerde dolaşırken yakasını
Dulkadiroğlu Halîl Bey'e kapdırdı. Halîl Bey, 767 senesi evâsıtında Muhammed Bey'i öldürdü,
pederinin intikâmını aldı.
Makrîzî, "Kitâbü's-Sülûk"unda diyor ki: "Nâsıreddîn Muhammed Bey bin Eretna, vezîri
Hâce Alî Şâh'a karşı mağlûb bir hâlde idi. Bunu öldürmekle istiklâle erdiyse de katl-i vezîr
kendisine yaramadı. Her tarafdan hücûm eden düşmanları elinde maktûl oldu".
Müneccimbaşı Ahmed Efendi "Câmiu'd-Düvel"inde diyor ki: "Karamânzâde Alâ'eddîn
Bey, Eretnazâde Muhammed Bey'i mülkünden ihrâc edib [76] Kayseriyye ve Sivas'ı aldı.
Muhammed Bey, menkûbâne köyleri dolaşırken tutulup katl edildi".
Muhammed Bey, maktûl oldukda iki mahdûmu kalmışdı: Biri İkinci Reşîdeddîn Eretna
Bey, diğeri Alâ'eddîn Alî Bey'di. Alî Bey, pek ziyâde şehvetine mağlûb olduğundan kinâye
olarak kendisine "Horoz Bey" denirdi. İkinci Eretna Bey, Muhammed Bey'e halef oldu.
İşte bu vak'adan sonra Amasya emîri Hacı Şâdgeldi Paşa, büyük bir nüfûz ve haysiyet
kazanmışdı. Çünkü ümerânın en ziyâde kendisinden çekindiği Hâce Alî Şâh idi. Ortadan bu
gidince Hacı Şâdgeldi Paşa asâlet ve adâletiyle teferrüd etdi.
Yine bu sene Zeytûn emîri Araboğlu Zeynel Bey bin Murâd Köprü ve Merzifon emîri
Taşanoğlu Umur Bey arası açılmış, birbiriyle âdetâ ceng ediyorlardı. Zeynel Bey, Zeytun

718
420