Page 425 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi Cilt: 3

demekle meşhûr olan bu zât, Amasya kadısı Mevlânâ Mü'eyyideddîn Muhammed Çelebi
birâderidir.
Eretnazâde Horoz Alî Bey, Azîz bin Erdeşîr'in Bezm ü Rezm adlı eserinde 506 tafsîl
edildiği üzere gâyet sefîh, gece gündüz ayş ü nûş ile meşgûl, Moğol eşirrâsına düşkün, Moğol
oğlanlarından birine âşıkdı. Bu oğlan, Alî Bey'i bayağı oynatırdı. Alî Bey, bütün umûr-ı
hükûmeti bu oğlanın eline vermişdi. Sivas vâlîsi Alî Şâhzâde Hacı İbrâhim Bey, Ali Bey'i bu
hâlinden dolayı Sivas'dan çıkarmışdı. Ali Bey Kayseriyye'ye gidip sefâhetiyle meşgûl olmuşdu.
Ali Bey'in sefâheti, Moğol oğlanının zulmü, Kayseriyye halkını da, Kayseriyye kadısı
Burhâneddîn Ahmed Çelebi'yi de bîzâr etmişdi. Ne çâre ki Ali Bey'in askeri nâmına, etrâfında
ictimâ' eden ve kendisini tutan cins ve nesebi mechûl adamları çokdu. Hâssaten Moğol
kavminden "Barambaylar, Baramlular" Ali Bey'e pek meclûb idiler.
Barambaylar, Diyârbekir vâlîsi iken 735 senesinde vefât eden Sutayoğlu Barambay'ın
evlâd ve etbâ'ı idiler. Barambay'ın oğlu İbrâhim Şâh 745 senesinde amcası Hacı Togacar'ı [86]
öldürüp Diyârbekir'e vâlî olmuş ve 751 senesinde kendisi de vefât etmişdi. Oğulları Baram, Alî
Beyler'di.
Alî Bey, "Alî Paşa" demekle meşhûr idi. İkinci Barambay, birâderiyle Diyârbekir
vilâyeti uğurunda harb ederken Türkmenler birleşip Barambaylar'ı Diyârbekir arâzîsinden
çıkarmışlardı. Bunlar Kayseriyye havâlîsine gelip konmuşlar, Moğol kavminden
Samagurlular'a komşu olmuşlar, Eretnazâde Alî Bey'e yamanmışlardı.
Barambaylar zâlim, taşgın, hûn-rîz adamlardı. Eski Moğol ceberrûtu bunların sîmâ ve
hareketlerinde pek açık görünürdü. Alî Bey, Türk oğlu Türk olduğu hâlde kendisini Moğol
sayardı. Türkler Alî Bey'den müteneffir idiler. Alî Bey, Barambaylar'ın gözdesi olmuşdu.
Bundan dolayı Kayseriyye beyleri ve halkı kıyâm edib Alî Bey'i Kayseriyye'den
çıkarmışlardı. Bu hâdiseyi haber alan Karamânoğlu Alâ'eddîn Bey, ma'iyyetine aldığı bir
kuvve-i mühimme ile gelip Kayseriyye'yi işgâl ve zabt etmiş, Kadı Burhân'ı mahkemeden
koğmuşdu (776).
Bundan dolayı Kadı Burhân, hiç sevmediği Alî Bey'le birleşip Samagarlular'ı,
Baramlular'ı elde ederek Karamanlılar'la harbe kıyâm etmişdi. Karamanlı Alâ'eddîn Bey,
Moğol çapulcularının çokluğunu görünce ürkdü, Kayseriyye'yi bırakıp gitdi.
Kadı Burhân, Alî Bey'le beraber şehre girip Karamânîler'i ve onlara uyanları katliâm
ederek ilk gaddârlığını gösterdi. Kayseriyye halkını kendisinden soğutdu. Çünkü Kadı Burhân,
ileride kuracağı [87] emâret için kendisine asker ve tarafdâr lâzımdı. Kadı Burhân için
Samagarlar ve Barambaylar'dan a'lâ asker olmazdı.
Kadı Burhân, Barambaylar'ın rûhlarına kadar girip Alî Bey'den soğutmuşdu. Alî Bey,
Kadı Burhân'ın âmâline âdetâ bir engeldi. Bunun için Sivas vâlîsi Hacı İbrâhim Bey'e haber
gönderip Kayseriyye'yi ahz ve istîlâ etmesini, kendi tarafından Kayseriyye emâretine birini
göndermesini taleb etdi.
Hacı İbrâhim Bey, kendi mu'temedlerinden Tuli Beyzâde Hasan Bey'i bir bölük askerle
gönderdi. Kayseriyye emâretine onu ta'yîn etdi. Kadı Burhân, Kayseriyye emâretini kendisine
vereceğini ümîd ediyordu, bundan dolayı Hacı İbrâhim Bey'e münfa'il idi. Hacı İbrâhim Bey
de Kadı Burhân'ın ahvâl ve harekâtından emîn olmadığı cihetle Kadı Burhân'ı Sivas'a celb etdi.
778 senesinde Amasya emîri Hacı Şâdgeldi Paşa'nın halîlesi ve Sivas vâlîsi Hacı
İbrâhim Bey'in hemşîresi Amasya'da vefât etmişdi. 507 Hacı İbrâhim Bey, eniştesini ta'ziye
etmek için Ali Bey'i ve Kadı Burhân'ı alıp Amasya'ya geldiler.
Hacı İbrâhim Bey, bu ta'ziyeyi bir vesîle edib Hacı Şâdgeldi Paşa ile aralarında
tekevvün eden bürûdeti izâle etmek istiyordu. Bürûdet, Hacı İbrâhim Bey'in adamlarından
birini Hacı Şâdgeldi Paşa kölelerinden birinin öldürmesinden hâsıl olmuşdu. [88]

506 Ayasofya ve Es'ad Efendi Kütübhâneleri'nde mevcûd olan bu eseri İstanbul muhît-i irfânına bildiren âcizleri
olmuşdur. Sivas, Tokat, Amasya ve havâlîsine â'id târîhî bir eser-i Fârisî'dir.
507 Bu hâtunun ne adını ne de Amasya'da kabrini bulamadım.
722
424