Page 431 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi Cilt: 3

Kadı Burhân'n bu cinâyetleri, ser-bâzâne hareketleri, Sivas'ın kendini bilir a'yân ve
eşrâfını hâssaten Sivas halkını pek ziyâde ürkütmüşdü. Lâkin Kadı Burhân'ın kuvveti, mu'îni
olan menfa'at-perestânın, Barambaylar'ın şer ve mefsedetlerinden kimsenin i'tirâza cür'eti
yokdu.
Bundan dolayı Sivas'ın ba'zı a'yân ve halkı, Amasya hükümdârı Hacı Şâdgeldi Paşa'ya
hafiyyen da'vet-nâmeler irsâl ederek feryâd ve istigâse etmişler, Sivas vilâyetini alıp kendi
memâlikine ilhâk etmesini istemişlerdi.
Bunu duyan Kadı Burhân, âdetâ kuduruyor; yazıp feryâd edenleri aratıyor, bulduğunu
asıp kesiyor ve diyordu ki: "Ben bu emâreti kendi sa'y ve ictihâdımla aldım Hacı Şâdgeldi kim
oluyor ki bu memlekete tesâhüb, benim saltanat ve istiklâlime muhâlefet etmeye kalkışıyor". 514
Lâkin bu cinâyetlerin, bu hareketlerin halk üzerinde pek fenâ te'sîrler uyandırdığını
anlayan mukarreblerinden İnebey, Kadı Burhân'a Kılıç Arslan'ın Sivas vilâyetini Hacı Şâdgeldi
Paşa'ya teslîm edeceğinden dolayı hamiyyet-i vataniyye sâ'ikasıyla öldürüldüğünü işâ'a
etmesini telkîn ve işâ'a etdi.
Lâkin böyle yalan işâ'alar, Hacı Şâdgeldi Paşa'nın fenâlığına dâ'ir îcâd edilen efsâneler
kimseyi tatmîn, pek umûmî olan heyecânı [103] teskîn edemiyordu. Bunları anlayan Kadı
Burhân, pür-halecân Hacı Şâdgeldi Paşa'nın harekâtını tarassud ediyordu.
Hacı Şâdgeldi Paşa, bu esnâda ağır hasta olmuş, ümîdsiz bir hâlde yatıyordu. Bütün
Amasya beyleri müttefik, müttahid bir hâlde Hacı Şâdgeldi'ye münkâd idiler. Paşa'ya
emâretinde mu'ârız olan Halifetzâde Pîr Alî Bey bile Şâdgeldi uğruna cân veriyordu. Kerîmesi
Îrân Hâtun'u Paşa'nın mahdûmu Seyyideddîn Muhammed Bey'e vermişdi. 515
Hacı Şâdgeldi Paşa, aldığı feryâd-nâmeler üzerine askerini cem' ve esbâb ve âlât-ı
seferiyyesini ikmâl etdiriyordu. Bu esnâda Kadı Burhân, kendi havâssından Ahi Îsâ Bey
nâmında bir zâtı en ziyâde korkduğu Hacı Şâdgeldi nezdine elçi gönderdi. Paşa'nın hâlet-i
rûhiyyesini, askerini, Amasya beylerinin vaz'iyyetlerini anlamağa çalışıyordu.
Hacı Şâdgeldi'nin askeri çokdu. Elçinin geldiği esnâda her tarafdan asker geliyor,
Amasya'nın içi, her tarafı mühîb bir şekil alıyor, elçiye dehşet veriyordu. Asker içinde
"Cavunkar" denilen Moğollar, "Kara Tatar" denilen Tatarlar da vardı. "Cavunkar" 516 Türkler
arasında "Çongar" demekle meşhûr idi. [104]
Kadı Burhân, Hacı Şâdgeldi Paşa'ya tarafdârlık töhmetiyle mukaddemen Karahisâr-ı
Şarkî beyi Melik Ahmed Bey'in birâderi Nebî, Erzincân beyi Tayerten Bey'in akrabâsından
Zünnûn Beyler'i Sivas'da habs etmiş, Seydî Hüsâm'ı Koyla Hisâr'a nefy edib orada zindâna
koydurmuşdu.
Kadı Burhân, elçi Îsâ Bey'in avdetinde Amasya beylerinin ittihâdını, askerinin kesretini,
Hacı Şâdgeldi'nin kuvvet ve şevketini anlayıp mukaddemen habs etdiği Nebî, Zünnûn, Seydî
Hüsâm Beyler'i afv ve taltîf etdi.
Nebî Bey'e Karahisâr-ı Behrâmşâh (Bayramşâh) emâretini verip gönderdi. Birâderi
Melik Ahmed Bey'le uğraşdırıp her ikisini de meşgûl etmiş olacakdı. Çünkü Melik Ahmed Bey,
Hacı Şâdgeldi Paşa'ya mu'în ve münkâd idi.
Zünnûn Bey'i taltîfâta gark edib Erzincân'a gönderdi. Emîr Mutahhareddîn Tayerten
Bey'le akd-i ittifâk etmeye gayret etmesini istedi. Çünkü vak'a-i sâbıkadan dolayı Tayerten Bey,
Şâdgeldi Paşa'ya müteşekkir ve pek mütemâyildi. Müsteşâr-ı umûru Tuğrul Bey de mâ'ildi.
Seydî Hüsâm'ı da Sivas'a celb edib eski makâmını verdi.

514 Burada Bezm ü Rezm Kadı Burhân'ın lisânından şöyle diyor: "Merâ çi lâzım ki ba'd ez-iktihâm u iltizâm hattî
çünîn hâtarnâk varta-i hâ'il bâ-istiklâl ü ictihâd-ı hod ve husûl-i merâm u mürtâd be-emâret ü eyâlet Hâcı
Şâdgeldi ki müdde'î-i memleket ve garîm-i devlet ve saltanatest. Alâ mele'in-nâs ikrâr u i'tirâf âverem".
515 Îrân Hâtun, Amasya'da Üçler Mahallesi'nde bir hâne derûnunda medfûndur.
516 "Cavun", İbni Mühennâ Lugât-nâmesi'nin Moğol kısmında, "el-bârid = cavn" ve "el-yed = kar" diye yazılıdır.
Şu hâlde "cavunkar" "soğuk el" demek olur. Azîz bin Erdeşîr Bezm ü Rezm'inde bu lafzı ibtidâ "Cabkar" ve
sonra "Cavunkar" şeklinde yazmışdır.
728
430