Page 474 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

Müftü Sinâneddîn Yûsuf Çelebi de fetvâdan mahcûr olup yerine de İbni Midâs, Paşmakçıoğlu
demekle meşhûr Mevlânâ Hüsâmeddîn Hüseyin Çelebi müftü oldu.
Şehzâdenin mu'allimi olan Hatîbzâde Tâceddîn İbrâhim Efendi, İznik'de Orhâniyye
müderrisi olarak Amasya'dan kaldırıldı. Şehzâdenin şeyhi olan es-Seyyid Sadreddîn Mehmed
Horasânî de Amasya civârında [215] Yenice köyüne gönderildi. Şehzâdenin ümerâsından her
biri bir tarafa mîrlîvâ oldu.
847 senesinde sadr-ı esbak Halîl Paşazâde kibâr-ı ümerâdan Muhyiddîn Mehmed Bey
bin İskender Bey, yapdırdığı türbesi mesâlihine emlâkini vakf etdi. Tescîl eden Amasya kadısı
müşârün-ileyh Muhyiddîn Mehmed Çelebi'nin imzâsı vakfiyesi bâlâsında görülmekdedir.
Lâkin Kara Sinânoğlu'nun Amasya kadılığı Muslihzâdeler'i gayrete düşürmüşdü. 847
senesi şa'bânında Muhyiddîn Mehmed Çelebi Tokat'a nakl olunup yerine Muslihzâde
Celâleddîn Abdulgaffâr Çelebi Amasya kadısı oldu. Buna da "Molla Beylik" denirdi.
Sultân Mehmed Hân-ı Sânî, tahta çıkıp İshâk Paşa gitdikde yerini tutan Zağnos Paşa
şehzâdeye hulûl ederek Türkleri gücendiriyordu. Vezîr-i a'zam Halîl Paşa ile vezîr-i sâlis
Bergoslu Halîl Paşa dîvânda Zağnos Paşa'dan çekinmeğe başlamışlardı.
Zağnos 567 Paşa, mühtedîlerin gözdesi sayılırdı. Buna mukâbil Candârlızâde Halîl Paşa
da Türklerin gözdesiydi. Bergoslu Halîl Paşa Candârlızâde'yi istihlâf edecek mevki'de idi.
Zağnos Paşa'nın ahvâl ve etvârı Sultân Murâd'ın idâresini aratdırıyordu. Bu hâle vâkıf
olan Sultân Murâd-ı Sânî, Manîsâ'dan [216] Halîl Paşa'ya gönderdiği mektûblarda kendisinin
Edirne'ye celb ve iclâs edilmesini yazıyor, kuvvetli te'mînât veriyordu.
Bundan başka henüz çocuk sayılan Sultân Mehmed'in cülûsuyla Edirne'de hâkim olan
tefrika Avrupa'ya, Karaman ve Candâroğulları'na cür'et vermiş, bunlar müttefikan Türkiye
devletine karşı i'lân-ı harb etmişlerdi.
Vezîr-i a'zam Halîl Paşa, düvel-i müttefikanın harbini güzel bir vesîle ittihâz etdi.
Derhâl Sultân Murâd'ı getirdip tahta çıkardı. Şehzâde Sultân Mehmed'i Zağnos Paşası'yla
beraber Manîsâ'ya gönderdi. İshâk Paşa'nın da adı batdı.
Sultân Murâd'ın ikinci def'a cülûsuna her iki taraf da memnûn olmuşlardı. Çünkü i'lân
edilen harbin kanlı olacağı anlaşılıyordu. Mâhir bir kumandâna ihtiyâc vardı. Sultân Murâd,
aradıkları kumandân idi. Sultân Murâd, ikinci def'a cülûsunu müte'âkib orduyu alıp harbe gitdi.
Osmanlı Türkleri Avrupa harbiyle meşgûl olduğu esnâda Kastamonu hâkimi
Candârzâde İbrâhim Bey'in oğlu Kızıl Ahmed Bey'le kardaşı Hızır Bey Amasya vilâyetine tâbi'
Canik ve Bafra taraflarına tecâvüz etmişlerdi.
Amasya ve Tokat beylerbeyileri Mehmed ve Balabân Paşalar birlikde olarak
kuvvetleriyle Hızır ve Kızıl Ahmed Beyler'in üzerine gitdiler. Harben bunları perîşân ederek
her ikisini de tutup Amasya kalesinde habs etdiler. [217]
Varna muhârebesinde en ziyâde fedâkârâne çalışan ve dehşetli zâyi'ât veren, sonra
muhârebeyi kazanan da Türkler'di. Bu muhârebede Amasyalılar'dan Hacı Şâdgeldi evlâdından
Bosna fâtihi Îsâ Beyzâde İshâk, Şâdî Beyzâde Burâk, Yörgüç Paşazâde Hızır ve Mustafa Beyler
şehîd olmuşlardı.
Varna muhârebesinde inhizâma ramak kalmış, Sultân Murâd firâra mecbûriyet
göstermişdi. Müşârün-ileyhin atının dizginini tutup geri çeviren, muzafferiyete bâ'is olan,
Yörgüç Paşa birâderi Hızır Paşa idi. Hızır Paşa'nın gayreti sâyesinde 848 senesinde Varna
muhârebesi kazanılmışdı.
Varna muhârebesinden avdetde sipâhîlerle yeniçeriler ya'nî Türklerle devşirmeler eski
cidâle avdet etdiler. Edirne'de Buçuk Tepe vak'asında Sultân Murâd'ı bir günde iki def'a hal' ve
iclâs ederek mes'ele büyüdü.

567 Zağnos, Türk dilinde bir nev’-i doğan ismidir. Zâğ'a ya'nî kargaya benzer. Hâlis Türkçedir.
771
473