Page 475 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi Cilt: 3

Nihâyet erkân-ı devletin uzlaşmasıyla ya'nî Halîl Paşa'nın himmetiyle Sultân Murâd
yoldan çevrilerek üçüncü def'a cülûsunda dâ'im olabildi. Bu yüzden Candârlızâde Halîl Paşa
Sultân Mehmed'in ve gayr-i Türkler'in husûmet-i şedîdesini kazanmış oldu. 568
848 senesi evâ'ilinde Amasya kazâsından ma'zûl bulunan Muslihzâde Nizâmeddîn
Abdurrahmân Çelebi Amasya kadılığına i'âde ve birâderi [218] olan Amasya kadısı
Abdulgaffâr Çelebi Sivas'a nakl edildi.
Fakat Amasya beylerbeyi Şâhin Paşazâde Mehmed Paşa, Hızır ve Kızıl Beyler'in
tecâvüzâtına meydân verdiğinden dolayı medhûl olmuşdu. Bunu idrâk eden Mehmed Paşa,
Bolu dâhilinde yapdırdığı zâviye ve mescidi mesâlihine emlâk ve akârâtını Amasya
mahkemesinde vakf etdi. Hâkim-i müseccil Abdurrahmân el-Muslihî idi.
Mehmed Paşa'nın ihtiyârlığı, büyük bir ma'zeretdi. Bu ma'zerete binâ'en tekâ'üd edildi.
Sultân Murâd'ın cülûsunda hizmeti sebk eden yeniçeri ağası sekbânbaşı Hasan Ağazâde Hızır
Ağa Amasya beylerbeyi oldu. Debbâğlar şeyhi Pîr Sun'ullâh el-Halvetî bu esnâda vefât edib
Sarac-hâne Câmii şark tarafındaki hazîreye defn edildi. Yerine Zekeriyyâ-yı Halvetî geçdi.

Hayreddîn Hızır Paşa
Amasya'da sekbânbaşı olan Hasan Ağa'nın oğludur. Amasya'da Sultân Murâd'ın
sarâyına gidip tefeyyüz ederek yeniçeri ağası 569 olmuşdu. 848 senesinde Amasya beylerbeyi
olup Edirne'den geldi. Vusûlüne kadar Hacı Halîl Paşazâde Memi Bey vâlî kâ'im-makâmı
olmuşdu. 849 senesinde vak'a-i ma'lûmeden dolayı Tokat kalesine habs edilen Türklerin
meşâhîr-i ümerâsından Yiğit Paşazâde Turhân Bey afv ve ıtlâk edilerek [219] Amasya'ya geldi.
Tokat beylerbeyi Balabân Paşa ile beraber Mora harbine me'mûren Rûmeli'ne gitdi.
850 cemâziyelâhiresinin üçüncü gününde Amasya ümerâsından olup Rûmeli harbine
me'mûr olan Aydın Beyzâde Alî Bey, Amasya dâhilinde Tayboğa Alanı ve Emîr Hasan Alanı
çiftliklerini evlâdına vakf edib gitdi. 570
Bu vakfiyenin şâhidlerinden olan Kemâl bin el-Hâc İbrâhim ile Mehmed bin Alî el-
Karahisârî şâyân-ı dikkat sîmâlardandır. Birincisi şehzâdeliğinde Sultân Bâyezîd-i Sânî'ye
vezîr olan Kemâl Paşa'dır. İkincisi sudûr-ı ulemâdandır.
Amasya beylerbeyi Ağa Hızır Paşa, Dulkadiroğlu'nun şehzâde Sultân Mehmed'e tezvîc
edilen kerîmesini Manîsâ'ya kadar îsâline halîlesiyle beraber me'mûr olup gitdi. Yerine Koca
Mehmed Paşazâde Süleyman Bey beylerbeyi kâ'im-makâmı oldu. İki ay kadar devâm etdi.
851 senesi evâhirinde Yâkût Paşa Zâviyesi şeyhi olan kibâr-ı a'yândan Divriklizâde
Şemseddîn Mü'eyyed Çelebi vefât etdi. Mahdûmları Abdulvâsi', Abdullah, Alî Çelebilere de
"Mü'eyyedzâde" dendi.
852 cumadelâhiresinin onuncu günü Merzifon'da kutbu'l-ulemâ olan Sultâniyye
müderrisi Mevlânâ Şücâ'eddîn İlyâs bin Yahyâ el-Merzifônî vefât edib yerine Mevlânâ Kemâl
el-Kırîmî tilmîzi Şemseddîn [220] Ahmed el-Kırîmî Sultâniyye müderrisi oldu.
853 senesinde Amasya kadısı Abdurrahmân Çelebi, zuhûr eden bir hâdise-i
hukûkiyyeden dolayı ulemânın ısrârıyla azl edilip Tokâdî Cemâleddîn Yûsuf Efendi Amasya
kadısı oldu. Fakat Abdurrahmân Efendi'nin hükmü kazaskerin tasvîbine iktırân eylediğinden
854 senesi muharreminde Abdurrahmân Efendi yine kadılığa intihâb edildi.

568 Sultân Murâd-ı Sânî'nin def'alarla hal' ve iclâsına sebebiyyet veren vak'a-i mühimme, işte bu asabiyyet-i
milliyedir. Bu asabiyyet gayr-i Türkler'e 829 senesinden i'tibâren yeniçeri ağalığı, beylerbeyilik, vezâret
verilmesinden hâsıl olmuşdu. Türkiye Târîhi'nde bu kadar mühim vak'alara ufak bir işâret bile yokdur. Bunu
âcizleri taharriyât esnâsında elde etdiğim vesâ'ik ve evrâk-ı atîkadan anlayabildim.
569 Yeniçeri ağası unvânı, yeniçeri ocağının ihdâsından i'tibâren mevcûd olduğu kuyûd ile müsbetdir. Sekbânbaşı
ağa da başkadır.
570 Bu vakfiyede vakf eylediği köylerin hâsılâtı evlâdına "Ve ba'de'l-inkırâzi fe-alâ huffâzi'l-câmi'il-mensûbi ilâ
Pervâne Beg el-mebniyyi zâhira medîneti Amasya bi-kurbi türbeti Câmûdâr" diye mestûr olan ibâresinde
"Câmûdâr Türbesi" şâyân-ı dikkatdir.
772
474