Page 482 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

889 senesi muharreminde Hızır Paşa pek yaşlı olduğu hâlde vefât etdiği gün oğlu
Mehmed Paşa İstanbul'dan geldi. Bu esnâda Amasya'da Gümüşlüoğlu Pîr Hayreddîn Hızır,
Cemâloğlu Cemâleddîn Mehmed, Karamânî Habîb Çelebiler "Üç Kutub" diye yâd olunurdu.
890 senesinde Hacı Sinânoğlu Abdullah Paşa'nın Sofular Mahallesi'nde câmi ve dâru'l-
hadîsi, Büyük Kapıağası Hüseyin Ağa ve Küçük Kapıağası Ayas Ağalar'ın Şamlılar
Mahallesi'nde medreseleri ve Ayas Ağa'nın câmii ve Mehmed Paşa câmi ve medresesi hitâma
erip Amasya şenlendi.
Yine bu sene Sultân Bâyezîd Hazret-i Pîr İlyâs'ın türbesi evkâfını tanzîm edib tevliyetini
pîr-i müşârün-ileyhin ahfâdından Pîr Hayreddîn Hızır Çelebi'ye ve evlâdına verdi. 891 senesi
zilhiccesinin on birinci günü Pîr Hayreddîn Hızır Çelebi vefâtıyla ceddi türbesine defn edildi.
Yerine Kadızâde Pîr Celâleddîn Abdurrahmân Hüsâmî Çelebi kâ'im oldu.
Büyük Ağa demekle meşhûr olan Hüseyin Ağa medresesine Amasya ulemâsından
Ustaoğlu Tâceddîn İbrâhim Efendi ilk müderris olduğu gibi Küçük Ağa demekle meşhûr olan
Ayas Ağa Medresesi'ne de Horasânlıoğlu es-Seyyid Tâceddîn İbrâhim Efendi müderris oldu.
891 senesinde Sultân Bâyezîd'in Amasya'da yapdırdığı câmi', medrese, mekteb, imâret
ve tabhânesi hitâm buldu. Medreseye Amasya müftüsü [237] Cemâloğlu Alâ'eddîn Alî Çelebi
ilk müderris, câmi-i şerîfe kibâr-ı ulemâdan Muhyiddîn Mehmed Çelebi ilk vâ'iz ve kürsî şeyhi
oldu.
Bu sene a'yân-ı kudâtdan Muslihzâde Mahmûd Çelebi bin Abdurrahmân Paşa Çelebi
evâ'il-i zilhiccede ve akrabâsından Muslihzâde Nûreddîn Hamza Çelebi de 892 zilhiccesinde
vefât etdiler. Amasya muhâfızı Lala Mehmed Paşa Mısır harbine me'mûr olup gitdi. Yerine
Kemâl Paşazâde Süleyman Bey vekâlet etdi.
892 senesinde Amasya kadısı kibâr-ı fuzalâdan Abdurrahmân Çelebi bin Yûsuf Çelebi
vefât edib yerine kadı-i esbak Muslihzâde Şemseddîn Mehmed Çelebi kadı oldu. Yine
Muslihzâdeler'den kazasker Molla Vildân Çelebi 893 rebî'ulevvelinde İstanbul'da vefât etdi.
Vezîr Mehmed Paşa harbden geldi.
Şehzâde Sultân Ahmed'in mu'allim-i fâzılı Halifetoğulları'ndan Hatîb Kıvâmeddîn
Kâsım Efendi 894 senesi ramazânında vefât edib yerine Birgilizâde Musliheddîn Mustafa
Efendi mu'allim-i sultânî olarak İstanbul'dan geldi.
Sultân Bâyezîd-i Sânî Amasya hayrâtına vakf eylediği kurâ ve mezâri'-i cesîmesi
mütevelliliğine ilk def'a Amasya ulemâsından müftî-i sâbık Abdî Çelebi ta'yîn edilmişdi. 895
senesinde muhâsebesini görüp tevliyetde kaldı.
896 senesinde Sultân Ahmed'in şehzâdeleri Murâd, Alâ'eddîn Çelebiler'e mu'azzam
sünnet düğünü tertîb edilmişdi. Ulemâ ve a'yân arasında [238] zuhûr eden tasaddur dâ'iyesi
büyükçe bir vak'aya sebebiyyet verdi.
Vak'a, mu'allim-i sultânî olan genç Birgilioğlu Mustafa Efendi'nin kibâr-ı ulemâ ve
ümerâya tasaddur etmesinden çıkdı. O zamân üstâzü'l-küll sayılan Mevlânâ Abdî-i Amâsî'ye
tarafdâr olan zevât, hâssaten müftü Cemâloğlu Alî Çelebi şiddetle i'tirâz ederek çekilip gitdi.
Fetvâdan isti'fâ etdi. Meclis dağıldı. Sultân Ahmed, bundan fevkalâde müte'essir oldu.
Mu'allim-i sultânî Birgilizâde azl edilerek İstanbul'a i'zâm edildi. Amasya fuzalâsından
Pîr İmâm Mezîdoğlu Şerefeddîn Ya'kûb Çelebi mu'allim-i sultânî oldu. Müftü yerine Bursa'dan
Amasyalı Horasanlıoğlu es-Seyyid Abdullah Efendi geldi. Kibâr-ı ulemâdan Atabey Medresesi
müderrisi Tokatlı Ahi Yûsuf Efendi bin Cüneyd İstanbul'a gitdi. Tokatlıoğlu Muhyiddîn
Mehmed Efendi bin Yûsuf Çelebi Amasya nâibi oldu.
Bu tasaddur dâ'iyesi yalnız ulemâya münhasır kalmadı, şehzâdelerin ma'iyyetleriyle
ümerâ kısmında daha şedîd oldu. Büyük Hüseyin Ağa'ya karşı duran ağalar, Kemâl Paşazâde
Süleyman Bey'e karşı ağır söyleyenler vardı. Beyler ve ağalar arasında arbedeler oldu. Birçok
kimsenin canı yandı. Birkaç kimsenin hânumânı söndü.
Bundan dolayı Hüseyin Ağa, İstanbul'a celb edildi. Süleyman Bey, ikinci def'a Tokat
sancağı beyi olarak gitdi. Yerine Nişâncı Tâcî Bey demekle meşhûr olan Tâceddîn Paşa geçdi.

779
481