Page 507 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi Cilt: 3

A'yânzâdeler'den Hacı Beyzâde Edâyî Bey, zümre-i küttâbdan Zamânî Mahmûd Çelebi ve
Emânî Mehmed Çelebi musâhibleriydi.
Bunlar meşâhîr-i şu'arâdan idiler. Bunlardan başka şehzâdenin dîvân kaleminde Gonca
Keyvân, Gül Mehmed, Çiğdem Alî, Lâle-i zâr Hasan, Sünbül Ahmed, Zanbak Bâlî Beyler gibi
âfetler de vardı. Bunların her biri nâmûs ve iffet, ilim ve edeb erbâbından idiler.
Bu zamânın en değerli ulemâsından Koca Hüsâmeddîn Hüseyin, Molla Bahşîzâde
Kemâleddîn İbrâhim, Köprücükzâde Sinâneddîn Yûsuf, Hakalalı Seyyid Muhyiddîn Mehmed,
müfessir Şemseddîn Ahmed, Küçük Muhyiddîn Mehmed, Cum'a ve Ca'fer Efendiler,
şehzâdenin en ziyâde muhabbet [306] ve sohbetlerinden istifâde etdiği zevât idi. Küçük
Muhyiddîn Efendi "Memik Çelebi" demekle meşhûr idi.
Kibâr-ı meşâyihden "Molla Şeyh" demekle meşhûr Şücâ'eddîn İlyâs Efendi, "Îcâdî"
demekle meşhûr İmâmzâde Hayreddîn Hızır Efendi, "Yamak Şeyh" demekle meşhûr
Muhyiddîn Mehmed Efendi, şehzâdenin pek ziyâde hürmet etdiği zevât idiler.
951 senesinde Kemâleddîn İbrâhim Efendi, şehzâdenin isrâfâtına ta'rîz eden "Masârif-i
Beytü'l-Mâl" adlı eserini müşârün-ileyhin nâmına te'lîf ve takdîm etdiği zamân iltifât ve
mükâfâta nâ'il olmuşdu.
952 senesinde meşâhîr-i fuzalâdan Amasya müftüsü Sinan Efendi vefât etdi. Yerine
İstanbul'da Sahn-ı Semâniyye müderrislerinden Akşehirli Sa'dî Efendi Amasya müftüsü ve
Sultâniyye müderrisi olarak geldi.
953 senesinde mu'allim-i şehzâde Merzifônî Hayreddîn Hızır Efendi vefât etdi. Yerine
İstanbul'dan Gelibolulu Surûrî Mustafa Efendi geldi. Ümerâ-yı livâdan Sun'ullâh Bey,
şehzâdeye lala olup gelmişdi. Kezâlik Selâmzâde diğer Muhyiddîn Mehmed Efendi Amasya
kadısı oldu.
954 senesinde Amasya muhâfızı ve şehzâdenin müdebbir-i umûru Velî Paşa vefât edib
yerine Manîsâlı Ca'fer Paşa Amasya muhâfızı olarak İstanbul'dan geldi. Şehzâdenin vezâreti
makâmına kâ'im oldu.
954 senesi şa'bânında Amasyalı "Muhaşşî Sinan Efendi" demekle meşhûr olan Şeyh
Hüsâmeddîn Efendizâde Sinâneddîn Yûsuf Efendi, [307] İstanbul kadılığından Anadolu
kazaskeri oldu. Bu sene diğer Amasyalı Seydî Alî Efendizâde Abdurrahmân Efendi Edirne
kadısı olmuşdu.
955 senesi rebî'ulevvelinde Sultân Süleyman Îrân harbine giderken Sivas'a gelmişdi.
Amasya vâlîsi olan şehzâdesi Sultân Mustafa pederini ziyâret için Amasya'dan kalkıp Sivas'a
gitdi. Rebî'ulâhirde pederinin müsâ'adesiyle Amasya'ya avdet etdi.
Sene-i mezbûre cumadelûlâsında her şeye i'tirâz eden Amasya müftüsü Sa'dî Efendi azl
edilip Sahn müderrislerinden "Molla Cürcân" demekle meşhûr Muhyiddîn Mehmed Efendi
Amasya müftüsü ve Sultâniyye müderrisi oldu. Müte'âkiben Amasya kadısı da gidip yerine
şu'arâdan Manîsâlı Senâyî Mehmed Efendi Amasya kadısı olarak geldi.
956 senesinde Îrân'ın tahrîkâtıyla Gürcüler Erzurûm'a hücûm ederek beylerbeyi Mûsâ
Paşa'yı şehîd etmişlerdi. Sultân Mustafa bundan fevkalâde müte'essir oldu. Gürcüler'i te'dîb için
sadr-ı a'zam Arnavut Rüstem Paşa'ya arz-ı keyfiyyetle istîzân etdi. Fakat is'âf edilemedi.
Bu sene Sivas beylerbeyi Baltacı Mehmed Paşa Bağdâd muhâfazasına me'mûr
olduğundan yerine Amasyalı Yahşî Beyzâde Ahmed Paşa Sivas beylerbeyi olarak Amasya'ya
geldi. Şehzâde Sultân Mustafa'ya misâfir olup birkaç gün sonra Sivas'a gitdi.
957 senesinde Îrân eşkıyâsı yine hudûdu tecâvüz ederek kasabât ve kurâyı yağmâ ve
halkı son derece iz'âc etmişlerdi. Şehzâde Mustafa, [308] bunları da tafsîlâtıyla Rüstem Paşa'ya
yazdı. İmdâd edilmesini ricâ ve istîzân etdi. Buna da bir cevâb alamadı. Bu sene Amasyalı
İbrâhim Efendizâde Alâ'eddîn Alî Efendi Amasya kadısı oldu.
958 muharreminde Îrânîler ikmâl-i mâtem için Kerbelâ vak'asını hudûd üzerindeki
köylerde, kasabalarda icrâ etdiler. Şehzâde Sultân Mustafa, bundan fevkalâde bî-huzûr olup

804
506