Page 575 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi Cilt: 4

Müteâkiben Kara Abdî Bey’in azliyle Bağdatlıoğlu Osmân Ağa şehir kethüdâsı olup
Kadı İbrâhim Efendi hastalandı. Mahdûmu Mustafa Efendi ve rebîülevvelde diğer mahdûmu
Abdullah Efendi Amasya nâibi oldu.
Rebîülâhirde Anadolu beylerbeyi ve Katırcıoğlu aleyhine serdâr olan Canikli Mehmed
Paşa Katırcıoğlu’na karşı mağlup ve aciz olduğundan Köprülü Mehmed Paşa Anadolu
beylerbeyi olup “Boynuyaralı” demekle meşhûr olan Canikli Paşa’nın i’dâmına me’mûr oldu.
Rebîülâhirin yirmi dokuzuncu günü Amasya Kadısı İbrâhim Efendi vefât eylediğinden
Cumâdelûlâ gurresinden itibaren Zileli el-Hâc İslam Efendi Amasya kadısı ve Abdullah Efendi
yine Amasya nâibi oldu.
Yine cumâdelûlâ gurresinde Torumtay müderrisi ve Hoca Ahmed Paşa imâmı olan Hacı
Efendizâde Ömer Efendi Erzurum mollası [106] ve mahdûmu İbrâhim Efendi de yerine
Torumtay müderrisi ve Ahmed Paşa’nın abd-i mu‘takı Rus Rıdvan Ağa Amasya kethüdâyeri
oldu.
Cumâdelâhirede Anadolu Beylerbeyi Köprülü Mehmed Paşa’nın tedbiriyle Boynuyaralı
Mehmed Paşa İstanbul’a gidip Vâlide Sultân’a dahîl olduğuna binâen i’dâmdan kurtuldu.
Köprülü Mehmed Paşa da mazhar-ı teveccüh olup Amasya sancağı ber-vech-i hâs uhdesine
tevcîh edildi.

Mehmed Paşa
Köprülüdür. 1059 senesi recebinin gurresinde Anadolu beylerbeyi olduğu halde ber-
vech-i hâs Amasya sancağı mutasarrıfı olduğu Amasya Mütesellimi Sefer Ağa’ya gelen ve
Amasya Sicillâtı’nda mestûr olan tezkiresinden ve fermânından anlaşıldı. 649
Köprülü Mehmed Paşa, üçüncü defa Amasya mutasarrıfı olup ibtidâ Sefer Ağa’yı sonra
kethüdâsı Amasyalı Beyzâde Halil Ağa’yı Amasya mütesellimi nasb etdi.
Amasya Kadısı el-Hâc İslam Efendi Zile’de ikâmet ve nâibi Hayreddînzâde Abdullah
Efendi ile idâre-i kazâ ve hükûmet ediyordu. Fakat zilka’dede nâib-i mûmâileyhi azle mecbur
olup ulemâdan İkincizâde es-Seyyid el-Hâc Ali Efendi’yi Amasya nâibi tâyin etdi.
Amasya a‘yânından esbak evkâf-ı Sultâniyye mütevellisi ve Akşehir Sancağı [107] Beyi
Kazâz Ahmed Bey usât-ı ma‘rûfeden Gürcü Nebi’ye uyduğundan Akşehir’de tutulup
İstanbul’da asıldı. Birâderi Sipâhi Mehmed Ağa da bunun yüzünden bî-günâh olarak boğuldu.
Her ikisinin emvâli de müsâdere edildi.
Zilka’dede Köprülü Mehmed Paşa, Anadolu’dan ma‘zûlen Amasya’ya gelip Alaybeyi
Hasan Bey sancağı devir ve teftişe çıktı. Paşa’nın kethüdâsı Halil Ağa, Musullu Arab Hüseyin
oğlu Abdurrahman Efendi bin Ömer Çelebi mukarreblerinden idi. Bu esnada Sivas beylerbeyi
diğer Köprülü Hamamcı Mehmed Paşa idi.
1060 senesi gurre-i muharreminde vazifesi başına gelmeyen Kadı el-Hâc İslâm
Efendi’nin azline binâen Tokatlı Müctebâzâde Mehmed Efendi Amasya kadısı oldu. Vusûlüne
kadar yine Ali Efendi niyâbette kaldı.
Bu esnada Amasya Müftüsü Hızır Efendi, Yeğen Osmân Efendizâde Mehmed Efendi,
Uzun Müderris Mehmed Efendi, Yağmurzâde İsmâil Efendi, İkincizâde el-Hâc Ali Efendi,
meşâhir-i fuzalâdan olup Amasya’da neşr-i ulûm etmekte idiler. Vâizlerden es-Seyyid İbrâhim
Efendi Niksarlı Hüsâmeddîn Efendi, Hâbilzâde Mehmed Efendi, Arab Hüseyinoğlu
Abdurrahman Efendi de pek meşhûr idiler.
Muharremin yedisinde serdâr Gözdaş Mehmed Ağa’nın ref‘inden serdengeçti ağası elli
ikinin Hamza Ağa Amasya serdârı ve on dördünde Müftü Fâzıl Hızır Efendi de azledilerek
Dursunzâde Mustafa Efendi Amasya müftüsü oldu. [108]

649 Bu tezkire ve ferman suretlerini aynen not etmiştim. Hayfâ ki Taş Musluk harîkında yandı. İmzâsı da
“Mîrimîrân Anadolu Köprülü Mehmed” idi.
872
574