Page 157 - 6-8
P. 157
Amasya Tarihi Cilt: 9
Amasya Tarihi 9-12. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR Amasya Tarihi 9-12. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
ONUNCU FASIL bağçesinde pederinin yanında medfûndur. Âlim tasavvufda kâmil, ulûm-ı şer’iyye ve sûfiyyede
fâzıl, gâyet müteşerri’, şâir, zâhid bir zât-ı sütûde-simât idi. İlâhiyât’ı zamanında pek meşhûr
Amasya Târihi’nin ikinci bâbından onuncu faslı, adlarının evvelinde noktasız dal olup tekkelerde okunurdu. Mahlâsı ibtidâ “Izzî” idi sonra “Dâî” diye iştihâr etdi. Mahdûmu eş-
harfi (د) bulunan zevâtın terâcim-i ahvâli ve ensâbını ve mümkün olduğu kadar târihen Şeyh İmâdeddîn Ömer Efendi kibâr-ı meşâyihdendir.
ibret alınacak yerlerini de mülahhasen kayd ve zabt eder. Dal’dan sonra gelen harfler
hece tertîbi üzerine yazılır. [513] Dânîş Mehmed Efendi-Şermîzâde
Amasyalıdır. Şehzâde Sultân Ahmed devri şuarâsından Şermî Osmân Çelebi ahfâdından
Dâimî Ali Efendi-Dırdır ve kibâr-ı ulemâdan tercemesi bâlâda yazılan Takiyyüddîn Osmân Efendizâde Kutbeddîn
Amasyalıdır. Meşâhîr-i ulemâdan Benderli Medresesi müderrisi Çırakçızâde Hâfız Mustafa Efendi’nin mahdûmudur.
Ahmed Efendi’nin birâderi Ali Ağazâde Seyyid Ahmed’in oğludur. 1278’de doğdu. Mekteb-i Amasya’nın Küpceğiz Mahallesi’nde doğdu. Kibâr-ı ulemâdan Uzun Müderris Mehmed
Rüşdiyeden ikmâl-i tahsîl ederek çıkıb bir müddet Mir Hasan Efendi’nin dersine devam etdi. Efendi’nin halka-ı tedrîsinde ikmâl-ı tahsîl [517] ederek ders-i âm oldu. Esnâ-yı tahsîlinde
Bu esnâda nüfûs idâresi kalemine girib baş-kâtib oldu. Hayli müddet baş-kitâbetde kaldı. Küpceğiz Câmi-i şerîfi imâmı olup sonra Havza’da Firûz Ağa, Hakala’da Kâsım Bey
Haricen de tohum ticaretiyle iştigâl ederek oldukça bir servet edindi. Meşrutiyet devresinde medreselerine müderris oldu.
tekâüde sevk edilib mebûsluğa hayli özendiyse de muvaffak olamadı. Sonra bir âile meselesi 1078’de Amasya’da Büyük Hüseyin Ağa Medresesi müderrisi olarak temâyüz etdi.
yüzünden 1343 senesi recebinin yirmi birinci pazar günü müntehiren vefât etdi. Ba’dehû Hatûnîye-i Tokat müderrisi olup 1085 senesi saferinin gurresinde Amasya kâdısı oldu.
Mûmâ-ileyh kısa boylu, nahifü’l-bünye, kâtib, oldukça âlim, şâir, çok sözlü, hod-pesend, Ba’dehû Antalya, Karahisâr-ı şarkî sancâklarına ve 1096’da Sivas vilâyetine kâdı olarak iştihâr
latîf bir zât idi. Eş’ârından bir gazel yahud bir kıt’a taleb ve ricâ etdiğim halde vaadini her etdi.
nedense incâz edemedi. Evlâdı vardır. [514] Ba’dehû ihtiyâr-ı tekâüd edib 1103 hudûdunda vefât etdi. Meşâhîr-i ulemâdan fakîh,
ulûm-ı edebiyyede mâhir, hattât, şâir, zarîf idi. Uhdesinde bulunan Küpceğiz Câmii imâmetini
Dâimî Mehmed Baba-Arabzâde es-Seyyid 1093’de mahdûmu Hâfız Osmân Efendi’ye kasr-ı yed etmişdi.
Havzalıdır. Havza kasabasında Mustafa Bey imâreti civârında kâin Bektaşî tarikine Oğulları el-Hâc Hâfız Mustafa, Osmân Efendilerdir. Bunlara ve bunların evlâdına
mahsûs Hacı Dede Zâviyesi şeyhi Arab Abdurahman Baba’nın oğludur. Hacı Bektaş Dânîşzâdeler dendi. Hacı Mustafa Efendi oğulları el-Hâc Molla Halîl, Ali Ağalar meşhûr olup
âsitânesinde Bektaşiyye sülûkunu görüb 1212’de vefât eden pederinin yerine zâviye-i mezbûre Hacı Halîl Ağa’nın evlâdına Molla Halîl oğulları dendi. Hacı Osmân Efendizâde [518] Fenerci
şeyhi oldu. Hacı İbrâhim Efendinin evlâdına da Fenercizâdeler dendi.
Ba’dehû İstanbul’a gidip Bektaşiyye ocağında Yeniçerilere de şeyh olduğundan 1214’de Yalnız Hacı Osmân Efendizâde Hacı Halîl Efendi’nin evlâdı Dânîşzâdeler demekle
Hacı Dede Zâviyesi şeyhliğini yeğeni Şerîf Celaleddîn Süleyman Baba bin Hüseyin Baba bin iştihâr etdi. Küpceğiz Câmii imâmeti bunun evlâdında kaldı. Bunlardan es-Seyyid el-Hâc
Arab Abdurrahman Baba’ya kasr-ı yed ederek Yeniçeri ocağının erkânı sırasına girdi. 1238’de Osmân Efendi bin es-Seyyid İbrâhim bin el-Hâc Halîl Efendi 1222’de ve bunun mahdûmu es-
vefât etdi. Ocakda nâfizü’l-kelîm, ehl-i dânîş, müşekkel, edîb idi. Seyyid Hasan Efendi 1249 ve bunun mahdûmu es-Seyyid Mehmed Sâlih Efendi 1253’de ve
evlâdından es-Seyyid el-Hâc İsmail Efendi bin es-Seyyid Mahmûd bin es-Seyyid Hasan Efendi
Dârâ Çelebi-Güzel 1296’da vefât etdi. Cümlesi de câmi-i mezbûr imâmı idiler.
Amasya ricâlinden Konya vâlîsi Şehzâde Sultân Şehinşâh nişâncısı Pir Sunullahzâde
İsfendiyâr Çelebi bin Abdülcelil Çelebi mahdûmudur. Konya’da doğdu. 918’de pederiyle Dânîşmend Ahmed Gâzi-Melik Şemseddîn Ebû Nasr
beraber Amasya’ya gelip ikâmet etdi. Hüsn-i cemâliyle teferrüd etmiş bir âfet olduğundan Türkmenlerden Doğanlu Kabilesi reisi Ali bin Ca’fer Alparslan bin Kutlu Bey’in
Güzel Dârâ Çelebi dendi. [515] Pederi küçük yaşında vefât edib akrâbasından ve şuarâdan Celilî mahdûm-ı zî-şânı ve Amasya’nın fâtihidir. Selçûkiyye padişahı Alparslan Şâh ümerâsından
Mehmed Çelebi yanında büyüdü. Amasya’nın şuarâ ve üdebâsına yıllarca gazel ve dâstân olup tarafından Malatya emîri oldu.
mevzu olup hakkında hüsn ü cemâlini tasvîr eden nice gazeller ve dâstânlar yazıldı. Hatta Celîlî 464’de Sultân Alparslan ile Rum imparatoru Romanos arasında cereyân eden Malazgird
bile yukarıda yazılan gazelini tanzîm ederken bunun hüsnünden ilhâm almışdı. Muhârebesi’nde fedakârâne bezl-i makdûr ederek gösterdiği yararlıkları sultân-ı müşârün-
Amasya’da tahsîl-i ilm ü kitâbet ederek divân-ı livâ ketebesinden oldu. Ba’dehû ileyhin nazar-ı dikkatini celb eylediğinden Rum ordusunun [519] inhizâmı ve imparatorun
Amasya’ya vâlî olarak gelen Şehzâde Sultân Mustafa zamanında divân kâtibi oldu. 960 esâreti üzerine iç Anadolu’nun fethine me’mûr oldu.
şevvâlinde Şehzâdenin şehâdetinden sonra vefât etdi. Kâtib, şâir, edîb, afîf idi. Gonca Keyvan Malatya’da ordusunu techîz edib hareket ederek Sivas’ı harben zapt etdikden sonra
Bey bundan sonra iştihâr etmişdi. ordusunun bir kısmını kölesi olan Gümüştekin kumandasına verib Kayseriye’nin fethine
me’mûr etdi. Kısm-ı küllîsiyle de Tokat ve Niksar’ı feth edib Amasya üzerine yürüdü.
Dâî Hasan Çelebi-Habîbzâde eş-Şeyh Amasya vâlîsi Komnenos Hânedanı’ndan Jutatius ile Kâşân-Turhal önünde harb etdi.
Amasyalıdır. Yukarıda tercemesi geçen eş-Şeyh Habîb Karamanî Hazretlerinin Jutatius’u kaçırıp Amasya kalesine ilticâya mecbûr eyledi. Ba’dehû ma’iyyet-i mevcûdesiyle
mehâdîm-i kirâmından eş-Şeyh İzzedin Hasan Çelebi’dir. Amasya’da tahsîl-i ulûm ve pederinin Amasya boğazını tutdu. Seraskeri İltekin Gâzi yardımıyla Amasya kalesini 467 senesi
hülefâsından eş-Şeyh Seydi Ali Çelebi’den tekmîl-i sülûk ederek müşârün-ileyhin irtihâlinde şa’bânında birinci bâbda tafsil edildiği üzere feth ve merkez-i saltanat ittihâz etdi.
Mehmed Paşa Zâviyesi şeyhi oldu. [516] Vali Jutatiusus (Şettat)’un imdâdına gelen Ankara vâlîsinin kızı Gülnûş Banu’yu taht-ı
İlm ü kemâliyle, zühd ü takvâsıyla ulemâ ve halkın muhabbet ve hüsn-i i’tikâdını celb nikâhına alıb Harşene’de bir müddet kaldı. Ba’dehû Osmancık, Çorum ve havâlisini feth edib
edib teveccühât-ı ammeye mazhar olarak iştihâr etdi. Amasya vâlîsi Şehzâde Sultân Mustafa avdet ederek Amasya’nın şimdiki Gökmedrese [520] civârında Hacı Çaruk Mahallesi’nde
kendisine fevkalâde teveccüh edib 947’de dâr-ı kudse intikâl eyledi. Mehmed Paşa türbesi ırmak sahîlinde kâin sarayını yaptırdı. Orada bir müddet oturdu.
146 147
156
