Page 158 - 6-8

Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi 9-12. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

bağçesinde pederinin yanında medfûndur. Âlim tasavvufda kâmil, ulûm-ı şer’iyye ve sûfiyyede
fâzıl, gâyet müteşerri’, şâir, zâhid bir zât-ı sütûde-simât idi. İlâhiyât’ı zamanında pek meşhûr
olup tekkelerde okunurdu. Mahlâsı ibtidâ “Izzî” idi sonra “Dâî” diye iştihâr etdi. Mahdûmu eş-
Şeyh İmâdeddîn Ömer Efendi kibâr-ı meşâyihdendir.

Dânîş Mehmed Efendi-Şermîzâde
Amasyalıdır. Şehzâde Sultân Ahmed devri şuarâsından Şermî Osmân Çelebi ahfâdından
ve kibâr-ı ulemâdan tercemesi bâlâda yazılan Takiyyüddîn Osmân Efendizâde Kutbeddîn
Mustafa Efendi’nin mahdûmudur.
Amasya’nın Küpceğiz Mahallesi’nde doğdu. Kibâr-ı ulemâdan Uzun Müderris Mehmed
Efendi’nin halka-ı tedrîsinde ikmâl-ı tahsîl [517] ederek ders-i âm oldu. Esnâ-yı tahsîlinde
Küpceğiz Câmi-i şerîfi imâmı olup sonra Havza’da Firûz Ağa, Hakala’da Kâsım Bey
medreselerine müderris oldu.
1078’de Amasya’da Büyük Hüseyin Ağa Medresesi müderrisi olarak temâyüz etdi.
Ba’dehû Hatûnîye-i Tokat müderrisi olup 1085 senesi saferinin gurresinde Amasya kâdısı oldu.
Ba’dehû Antalya, Karahisâr-ı şarkî sancâklarına ve 1096’da Sivas vilâyetine kâdı olarak iştihâr
etdi.
Ba’dehû ihtiyâr-ı tekâüd edib 1103 hudûdunda vefât etdi. Meşâhîr-i ulemâdan fakîh,
ulûm-ı edebiyyede mâhir, hattât, şâir, zarîf idi. Uhdesinde bulunan Küpceğiz Câmii imâmetini
1093’de mahdûmu Hâfız Osmân Efendi’ye kasr-ı yed etmişdi.
Oğulları el-Hâc Hâfız Mustafa, Osmân Efendilerdir. Bunlara ve bunların evlâdına
Dânîşzâdeler dendi. Hacı Mustafa Efendi oğulları el-Hâc Molla Halîl, Ali Ağalar meşhûr olup
Hacı Halîl Ağa’nın evlâdına Molla Halîl oğulları dendi. Hacı Osmân Efendizâde [518] Fenerci
Hacı İbrâhim Efendinin evlâdına da Fenercizâdeler dendi.
Yalnız Hacı Osmân Efendizâde Hacı Halîl Efendi’nin evlâdı Dânîşzâdeler demekle
iştihâr etdi. Küpceğiz Câmii imâmeti bunun evlâdında kaldı. Bunlardan es-Seyyid el-Hâc
Osmân Efendi bin es-Seyyid İbrâhim bin el-Hâc Halîl Efendi 1222’de ve bunun mahdûmu es-
Seyyid Hasan Efendi 1249 ve bunun mahdûmu es-Seyyid Mehmed Sâlih Efendi 1253’de ve
evlâdından es-Seyyid el-Hâc İsmail Efendi bin es-Seyyid Mahmûd bin es-Seyyid Hasan Efendi
1296’da vefât etdi. Cümlesi de câmi-i mezbûr imâmı idiler.

Dânîşmend Ahmed Gâzi-Melik Şemseddîn Ebû Nasr
Türkmenlerden Doğanlu Kabilesi reisi Ali bin Ca’fer Alparslan bin Kutlu Bey’in
mahdûm-ı zî-şânı ve Amasya’nın fâtihidir. Selçûkiyye padişahı Alparslan Şâh ümerâsından
olup tarafından Malatya emîri oldu.
464’de Sultân Alparslan ile Rum imparatoru Romanos arasında cereyân eden Malazgird
Muhârebesi’nde fedakârâne bezl-i makdûr ederek gösterdiği yararlıkları sultân-ı müşârün-
ileyhin nazar-ı dikkatini celb eylediğinden Rum ordusunun [519] inhizâmı ve imparatorun
esâreti üzerine iç Anadolu’nun fethine me’mûr oldu.
Malatya’da ordusunu techîz edib hareket ederek Sivas’ı harben zapt etdikden sonra
ordusunun bir kısmını kölesi olan Gümüştekin kumandasına verib Kayseriye’nin fethine
me’mûr etdi. Kısm-ı küllîsiyle de Tokat ve Niksar’ı feth edib Amasya üzerine yürüdü.
Amasya vâlîsi Komnenos Hânedanı’ndan Jutatius ile Kâşân-Turhal önünde harb etdi.
Jutatius’u kaçırıp Amasya kalesine ilticâya mecbûr eyledi. Ba’dehû ma’iyyet-i mevcûdesiyle
Amasya boğazını tutdu. Seraskeri İltekin Gâzi yardımıyla Amasya kalesini 467 senesi
şa’bânında birinci bâbda tafsil edildiği üzere feth ve merkez-i saltanat ittihâz etdi.
Vali Jutatiusus (Şettat)’un imdâdına gelen Ankara vâlîsinin kızı Gülnûş Banu’yu taht-ı
nikâhına alıb Harşene’de bir müddet kaldı. Ba’dehû Osmancık, Çorum ve havâlisini feth edib
avdet ederek Amasya’nın şimdiki Gökmedrese [520] civârında Hacı Çaruk Mahallesi’nde
ırmak sahîlinde kâin sarayını yaptırdı. Orada bir müddet oturdu.

147
157