Page 156 - 6-8

Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi 9-12. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

ibâresi eğer mü’ellifin ise Reşîd’in vâlidesini Reşîd’in [511] cariyesi yapmak gibi bir gârâbet
gösteriyor. Eğer mütercimin ise ağreb bir hefveden ibaretdir.
Hele “Mütercim der ki”den aşağısı o garâbeti daha ziyâde katmerleşdirmişdir.
Hayzürân’a nispet edilen mısrada “el-Hamrâ (ءارمحلا)” kelimesi med ile okunursa vezn
bozukdur kasr ile “el-hamrî (ىرمحلا)” okunursa vezn düzelir, fakat kelime bozukdur.
Binâenaleyh mısrâ fasîh değildir.
Pek terbiyesizce yazılmış olan mısrâ-ı sânînin Halife Harun er-Reşîd gibi gâyet fasîh,
edîb, hayâsı gâlib bir zâta nispet edilmesi daha ziyâde şâyân-ı hayretdir. Harun er-Reşîd’in
validesi olan Hayzürân’ı, müşarün-ileyhe câriye göstermek Âsım Efendi gibi hakikaten bir
fâzılın kalemine yakışmazdı.
İstanbul’da Bâb-ı âlî civârında Hacı Beşir Ağa Kütübhânesinde mevcûd olan “Nukûdü’l-
lisân ve ukûdu’l-hisân” adlı eserinde Mustafa bin Hasan el-Antâkî diyor ki:
“Harşene-hardele vezninde Anadolu’da Amasya [512] şehridir. Harun er-Reşid’in
validesi Hayzürân buradandır. Mehdi bunu parasıyla satın alıb âzâd ederek kendine zevce yaptı.
Âkile, sâliha, sadakâtı bol bir kadın idi.
Hayzürân Mekke-i Mükerreme’de Harem-i şerîfe ittisâlinde satın aldığı bir arsa üzerine
yaptırdığı Dâru’l-Hayzürân’ı mescid-i şerîfe katdı. Mehdi zamanında hac edib Reşîd zamanında
173’de vefât etdi. Kâtibi Ömer bin Mihran gâyet çirkin şaşı bir adamdı. Kaba ve âdî elbise
giyer, katıra biner, arkasına uşağını bindirirdi. Reşîd bu adamı Ca’fer bin Yahya tarafından
62
Mısır’a vâlî kâ’im-makâmı nasb etdi”.

62 Bu terceme “Nukûdü’l-lisân”da yazılan Arapçasından aynen tercüme edilmişdir.

145
155