Page 373 - 6-8
P. 373
Amasya Tarihi Cilt: 11
Amasya Tarihi 9-12. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR Amasya Tarihi 9-12. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Kuyûd-ı vakfiyede Şâh Bula Hâtun, Sultân Murâd-ı Sânî vâlidesi olmak üzere
Şâh Ahmed Çelebi 114 görülmektedir. Ba’zen “Emine Şâh Bulâ Hâtun” ve ba’zen de yalnız “Şâh Bula Hâtun” diye
mukayyeddir. Bu Şâh Bula Hâtun’un mevkûfâtı Köprü Kazâsı’nda kâin bir kaç köyden
Şâh İsmail Bey-Geldiklanlı ibaretdir.
Amasya’nın garbında kâin Geldiklan Nahiyesi züamâsından Hasan Bey’in oğludur.
Kendisinin evlâd-ı Selçûkiyyeden olduğunu i’lân ederek akranı arasında “Şâh İsmail” diye Şâh Bulâ Hatûn-Emine Şâh Bulâ
iştihâr etmişdi. Pederinin Estergon seferinde [42] vefâtıyla mahlûlünden nâil-i zeâmet oldu. Amasya a’yân-ı ümerâsından Mustafa Bey bin Devâtdâr [46] Ahmed Paşa bin Hacı
Gâyet cesûr, gözünü budaktan esirgemez, delişmen bir zaîm olduğu münâsebetle Şâdgeldi Paşa’nın kerîmesi ve Amasya vâlisi Yörgüç Paşa’nın halîlesidir. Paşa’nın zamân-ı
muhârebelerde cesâret ve şecâatiyle iştihâr etdi. Gayr-ı Türklerin tahakkümlerinde ve vilâyetinde büyük bir nüfûz ve ikbâl gördü. 871 târihli vakfiye bunundur. Amasya’da Şamice
terakkîlerinden bîzâr olduğu münâsebetle 1008’de bu yüzden Âl-i Osmân’a karşı isyân eden Mahallesi’nde mektebi ve evkâfı vardır. Bu Emîne Şâh Bula Hâtun’un mevkûfâtı Amasya
Karayazıcı Abdülhalîm ordusuna girdi. havâlîsindedir.
Gittikçe azıtıp isyân ordusuna riyâset ve Saltanat-ı Selçûkiyye’yi ihyâ etmek azim ve
hülyasına kapıldı. Bu uğurda hayli kan döktü. Bu ihtilâli teskîn için Abdülhalîm Bey’e Amasya Şâh Pîrî Bey-Sungurzâde
sancâğı verildiği esnâda buna da terakkîler verilmişdi. Amasya ümerâsından Gâzi Bey’in mahdûmudur. Bâyezîd Paşa’nın akrabasından olduğu
Sivas vâlisi Amasyalı Yularkısdızâde Ahmed Paşa bunu elde ederek gurur ve hülyasını münâsebetle Rumeli ve Anadolu’da sancaklara emîr olarak temâyüz etdi. Müşârün-ileyhin
okşamak sûretiyle Karayazıcı aleyhine mûsâllat edib kendisine mîrlivâlık vaad etmişdi. sadâretinde Çirmen Beyi olup Sultân Murad’ın cülûsundan az sonra Bâyezîd Paşa’nın
Evlâd-ı Selçûkiyye’den Yardımoğlu Sefer Şâh da bu azim ve hülyada olduğundan şehâdetine ve kendisinin Şehzâde Sultân Mustafa tarafından esâretine mebnî Sultân Murad’ın
aralarında gizli [43] münâferet vardı. Karayazıcı Sivas’a hücûm edib vâlî Ahmed Paşa’yı esir i’timâdını kaybetdi. Ma’zûlen Amasya’ya gelip 827 şevvâlinde emlâkını evlâdına vakfederek
etmiş, Ahmed Paşa da mütâbaat-ı sûreti göstermişdi. sonra vefât eyledi.
Ahmed Paşa Karayazıcı ordusunda fitneler îkâ ederek âsîleri birbirine düşürdüğünden
Şâh İsmail, Karayazıcı’nın etvâr-ı mülükânesinden nefret eden ihtilâlcilerin başına geçti. Şâh Hüseyin Çelebi-Yardımzâde
Cesûrâne hareketle Karayazıcı’yı ve pek çok avanesini Ahmed Paşayla birlikte imhâ edib 1011 Amasyalıdır. Evlâd-ı Selçûkiyyeden “Yardım Çelebi” demekle [47] meşhûr Esed Şâh bin
şevvâlinde Paşa’ya Van eyaleti ve kendisine Canik sancâğı verildi. Hâce Mes’ûd’un mahdûm-ı güzînidir. “Hâce Sultânoğlu” denirken sonradan
Ancak Sefer Şâh bunu çekemediğinden maktûl Karayazıcı Abdülhalîm’in birâderi Hasan “Yardımzâde”likle iştihâr etdi.
Ağa’ya gamz ve siâyet etdi. Hasan Ağa kendisine uyan haşerâtıyla bunu ansızın basıp 1012’de Gençliğinde sûret ve sîreti pek güzel bir mahbûb-ı dil-firîb olduğundan Amasya vâlisi
ahz ve katl eyledi. Hayır ve şerre yarar cesûr, merd adam idi. Şehzâde Sultân Mustafa sarayına alındı. Amasya sarayında ta’lîm ve terbiye görüp Amasya
hattâtlarından hutût-ı mütenevviayı öğrendi. Hattı da pek güzel oldu.
Şâh Budak Bey-Burakzâde Şehzâde Sultân’ın divân kâtiblerinden ve musâhiplerinden iken 960 senesi şevvâlinde
Amasyalıdır. Gâzi Burak Beyzâde Şâdî Bey’in mahdûmu ve Şâh Melik Paşa’nın müşârün-ileyhin şahâdeti üzerine bir buçuk yıl kadar menkûb kaldı. Ba’dehû Sultân
birâderidir. [44] Çelebi Sultân Mehmed zamanında kapıcıbaşlarından olup sonra ümerâdan Süleyman’ın Amasya’ya gelişinde afv ve iltifâta nâil olup zeâmetle taltîf edildi.
oldu. Hayli zaman Filibe Sancâğı Beyi olup Şehzâde Sultân Mustafa vak’alarında hizmet ve Hacı Hamza Mahallesi’ndeki konağında ikâmet, ceddi Hâce Sultân zâviyesi vakfına
sadâkat ederek 831 sâlinden sonra vefât etdi. Mahdûmu Ömer Bey’dir. Bunun mahdûmu nezâret ederek sonra vakfın mütevellîsi oldu. Zeâmet ve tevliyet vezâifini ve Yörgüç Paşa
Mehmed Bey olup ümerâdan olmuşlardı. Câmii civârındaki cesîm bahçesi vâridâtını hüsn-i idâre ederek kerîmâne yaşadı. 1000
târihinden sonra [48] vefât etdi.
Şâh Bulâ Hâtun-Hatûn Sultân Güzel dîvânî yazar, hattât, müeddeb hânedân bir zât idi. Bütün usûl ve harekâtı sancak
Amasya hükümdârı Hacı Şâdgeldi Paşazâde Musliheddîn Mustafa Bey’in kerîmesidir. beylerinin nazar-ı dikkatinden kaçmazdı. Oğulları Sefer Şâh, İskender Şâh beylerdir. İskender
Hüsn ve cemâli tenâsüb-i endâmı, tahsîl ve asâleti ile mümtâz olduğundan Çelebi Sultân Şâh genç iken bilâ-veled vefât etdi. Sefer Şâh da erbâb-ı isyâna karıştığından bütün sülâlesi
Mehmed Amasya vâlisi olarak geldikde ibtidâ bununla izdivâç etdi. kesildi. Hâce Sultân zâviyesi vakfının tevliyeti ulemâ ve meşâyihe, sipâhilere verildi.
Timur vak’asından sonra Çelebi Sultân Mehmed, Bolu’ya gitdikde kayınbirâderi olan
bunun birâderi İsa Bey’in teşebbüsâtıyla Amasya’ya davet edilip, geldiğinden fevkalâde nüfûz Şâh Hûbân Hatûn-Şâdî Paşazâde
ve i’tibâra nâil oldu. Bu yüzden İsa Bey’in evlâdı merâtib-i âliyeye erdi. Amasyalıdır. Sadr-ı esbak Amasyalı İshak Paşazâde Şâdî Paşa’nın kerîmesidir. Pederi
Şehzâde Sultân Murad ile Şehzâde Sultân Mustafa [45] bunun oğulları olduğu Amasya vâlisi Şehzâde Sultân Ahmed’in maiyyetinde züamâdan iken doğdu. Sinn-i kemâle
münâsebetle İkinci Sultân Murad’ın cülûsunda vâlide sultânlık şerefini kazandı. Amasya’da geldikde Sultân Selim Hân-ı Evvel’in kapıcılar kethüdâlığından Beylerbeyi olan Deli Hüsrev
Sofular Mahallesi’nde mescid ve mekteb yaptırdı. Bunlara Şâh Bula mescidi, Şâh Bula mektebi Paşa’ya tezvîc edildi. Paşa’nın vezîr-i sânî iken 951’de vefâtında hayli servet ü sâmân sâhibesi
dendi. 845’den sonra vefât etdi. olduğundan İstanbul’da bir medrese yaptırdı. Emlâkını vakf edib sonra vefât eyledi. İstanbul’da
Yörgüç Paşa’nın halîlesi Safiye Hâtun bunun hemşiresi olduğu münâsebetle Paşa Çelebi medfûndur. Mahdûmu Kurd Bey [49] ümerâdan ve hafîdi Hüseyin Paşa Beylerbeyilerindendir.
Sultân’ın bacanağı ve Sultân Murad’ın teyzesi zevci ya’nî eniştesi olurdu. Yörgüç Paşa bu
karabet ve sadâkatıyla her iki pâdişâhın büyük i’timâtlarını kazanmışdı.
114 Müellif “Şâh Ahmed Çelebi” tercemesini boş bırakmıştır.(Ed.)
368 369
372
