Page 409 - 6-8
P. 409
Amasya Tarihi Cilt: 11
Amasya Tarihi 9-12. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR Amasya Tarihi 9-12. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Sultân’ın müstakillen taht-ı saltanata cülûsundan sonra Ya’kup Paşa Câmii civârında âlî bir
Şemseddîn Mehmed-Nahcuvânî zâviye ve imârethâne yaptırdı.
.... 132 mahdûmudur. Büyük Şemseddîn Nahcuvânî tilmîzi olduğu münâsebetle buna da Bu zâviyesinin ilk şeyhi kendisi olup bir müddet daha yaşadı. Yörgüç Paşa’nın vâliliği
Mevlânâ Küçük Şemseddîn dendi. Yıllarca Amasya’da tedrîs-i ulûm edib ilim ve kemâliyle esnâsında vefât etdi. Âlim, muhâsib, müdebbir, elsine-i selâse ile mütekellim, ağniyâdan bir
kendisini tanıttı. Halfet Gâzi Medresesi müderrisi olarak temâyüz etdi. şeyh-i sâlih idi. Halk arasında “Çevîkci Baba” demekle meşhûrdur. Zâviyesi havâlîsi bir
Üstâdının zamân-ı istîfâsında Amasya müftüsü ve sâdr-ı muvakkar-ı ulemâ olup mahalle olup Çevîkci, Çevikce Mahallesi dendi. Mahdûmları Abdurrahman, Abdürrahîm
fevkalâde nüfûz ve ikbâle erdi. 737 senesinde medrese ve fetevâdan azledildiği [170] halde Çelebilerdir. Abdurrahman Çelebizâde Mevlânâ İzzeddîn Hasan Çelebi kibâr-ı kudâtdan ve
tedrîse mülâzemet edib 745 sâlinden sonra vefât etdi. Fâzıl, muhakkik, meşâhîr-i ulemâdan bir büyük mahdûmu Pîr Salih Çelebi meşâyihdendir.
zât-ı sütûde-simât idi.
Şemseddîn Mehmed-el-Lâdikî
Şemseddîn Mehmed Çelebi-Hekîm Amasya mülhakâtından Lâdîk kasabasından Pîr Mehmed nâmında bir zâtın mahdûmudur.
Aksaraylıdır. Vüzerâ-yı Selçûkîyye’den esbak Amasya kâdı’l-kudâtı Mevlânâ Fahreddîn Amasya fuzalâsından tahsîl-i ulûm etdikden sonra Mısır’a gitdi. Orada [174] meşâhîr-i
Mehmed bin Mahmûd Râzî evlâdından Mevlânâ Celâleddîn Mehmed bin Mes’ûd bin Mevlânâ fuzalâdan Alâeddîn Ali et-Türkmanî gibi ulemâdan ikmâl-i tahsîl etdi. Mevlânâ Alâeddîn
Fahreddîn Mehmed Razi mahdûmudur. Abdülazîz el-Buhârî’ye de nisbet-i ilmiyyesi olduğundan müşârün-ileyhin eseri olan Kitâbü’t-
Pederi Aksaray müderrisi ve müftüsü iken doğdu. Konya’da tahsîl-i ulûm etdikden sonra Tebyîn’i yazıp âhirinde şöyle imzâ etmişdir. 133
Karamanzâdelerin tazyikâtından dolayı oradan kalkıp Amasya’ya geldi. Burada hekîm-i
meşhûr Mevlânâ Reşideddîn Lokman Harezmî’den fünûn-ı tıbbiyyeyi ahz ve tahsîl ederek Emîr يمتنملا دمحم نب دمحم نيدلا سمش ريدقلا هبر ةمحر ىلا جاتحملا ريبكلا ريقفلا دبعلا هسمر دعب نم الله ءاش نملو هسفنل هقلع
Şerefeddîn Ya’kub Şâh’ın zamân-ı emâretinde iştihâr etdi. 134 ةئامعبس و نيتس ةنسل ةسورحملا رصم ىف مورلا ىف ةنيدم ىهو قدلالا ىلإ
Ba’dehû üstâdının irtihâlinde Amasya Dârüşşifâsı tabîbi ve bir müddet sonra Hacı Kutlu ve kenarında;
Şâh’ın tabîb-i hâssı ve müsteşâr-ı emâreti olarak teayyün etdi. [171] Hacı Kutlu Şâh’ın
Karamanzâdelerle muhârebâtında Konya’yı istîlâsında beraber bulundu. 761’de vefât etdi. 135 فنصملا ةخسنب اهرخآ ىلا اهلوا ن م ةخسنلا هذه تلباق يقدلالا دمحم نب دمحم فيعضلا دبعلا لاق
Âlim, hekîm, müdebbir bir zât idi. Mahdûmu Mevlânâ Cemâleddîn Mehmed bin Aksarayî Bey
meşhûr olup tercemesi yukarıda yazıldı. Mısır’da tedrîs-i ulûm edib iştihâr etdi. Ba’zı kudât-ı asâkire niyâbet ederek fazl ve
Merhûmun vefâtıyla beraber Hacı Kutlu Şâh’ın ikbâli düçâr-ı küsûf olduğuna bakılırsa istikâmeti anlaşıldığından Melik Zâhir Berkûk zamanında Kâdı-i Nablus ve Gazze olup 796’da
müşârün-ileyhin parlak ikbâlinde bunun tedâbir-i sâibesi görülür. Bundan dolayı mahdûmu vefât etdi. Kibâr-ı ulemâ ve kudâtdan bir kâmil idi.
Cemâleddîn Mehmed Çelebi, Hacı Kutlu Şâhzâde Hacı Şâdgeldi Paşa’nın zamân-ı emâretinde
kazaskeri olmuştu. Şemseddîn Ebû Hâşim Mehmed-es-Seyyid el-Hüseynî es- Semerkandî
Semerkandlıdır. Es-Seyyid Alameddîn Abdullah bin eş-Şeyh Mecdeddîn Mehmed el-
Şemseddîn Mehmed-Ebû’l-Mekârim ez-Zîlî Hüseynî mahdûmu olduğu ve tercemesi ve silsile-i nesebi yukarıda [175] Ebû Haşim Mehmed
Zileli Hacı Hasan’ın mahdûmudur. Gençliğinde Amasya’ya gelip meşâhîr-i fuzalâdan Çelebi es-Seyyid Şemseddîn es-Semerkandî diye tahrîr ve tafsil edildi. Oraya müracaât.
tahsîl-i ulûm etdikden sonra Amasya’da ders-i âm ve müderris-i be-nâm oldu. Ba’dehû Hacı
Şâdgeldi Paşa’nın zamân-ı hükûmetinde fazîletle iştihâr edib bir müddet Amasya kâdı’l-kudâtı Şemseddîn Mehmed Çelebi-Eski Kethüdâzâde
Mevlânâ Müeyyideddîn Mehmed bin İmâd’a niyâbet etdi. [172] Amasyalıdır. Amasya vâlisi Yörgüç Paşa’nın eski kethüdâsı Mehmed Ağa’nın
Bu niyâbetde derece-i liyâkatı anlaşıldığından 781’de Kâdı-i müşârün-ileyhin irtihâlinde mahdûmudur. Amasya fuzalâsından ahz-ı ulûm edib ders-i âm ve müderris-i be-nâm oldu.
Amasya kâdı’l-kudâtı oldu. Ancak iki yıl sonra Hacı Şâdgeldi Paşa’nın şehâdeti ve ba’zı Ba’dehû silk-i kudâta girip bilâd ve eyâlâta kadı olup 878 hudûdunda vefât etdi. Meşâhîr-i
ulemânın firârı üzerine azledilip 790 sâline doğru vefât etdi. Ekâbir-i ulemâdan ve a’yân-ı ulemâ ve kudâtdan bir zât-ı sütûde-simât idi. Eski Kethüdâ Mahallesi’nde pederinin mescidini
kudâtdan idi. Mahdûmu kudâtdan İzzeddîn Hasan Çelebi’dir. i’mâr ve önünde bir çeşme ihyâ ederek ba’zı emlâkını vakfetmişdi. 1332 harîkinde kâmilen
yanıp arsası yola kalb edilmişdir.
Şemseddîn Mehmed Buhârî-Çevîkci Baba
Buhârâlı Abdullah oğludur. Buhârâ’da ikmâl-i tahsîl ederek ulemâdan olmuştu. Moğol Şemseddîn Mehmed Çelebi-Şeyh Sun’ullahzâde
hükümdârı Topal Timur Hân’ın tasallutundan dolayı firâr edib Amasya’ya geldi. İbtidâ ticarete Amasyalıdır. Meşâyîh-ı sûfiyyeden Saraclar şeyhi Sun’ullah Efendi ahfâdından ve
sülûk ederek servet ü sâmân edindi. Kendisini “hâce” unvânıyla tanıttı. kudâtdan Abdüsselâm Efendi’nin mahdûmudur. Amasya ulemâsından ahz-ı ulûm edib ders-i
Çelebi Sultân Mehmed Hân’ın Amasya’da hükûmeti esnâsında muzâyaka-i mâlîyeden
dolayı müşârün-ileyh’e “çâv” kâğıt para çıkarmasını tavsiye ederek bunun yapılmasına kendisi
me’mûr oldu. İpekden yapılan kâğıt üzere Çelebi Sultân’ın tuğrasını basıp para yaptı. Bu paraya 133 Bu eser “Şerhü Müntahabi’l-Ahsîketî” demekle ma’rûf olup usûl-i Hanefîyye’den bir kitâb-ı mühimdir.
“çâvîg, çâvîk” ve kendisine de “çâvîkçi, çevîkci” dendi. [173] 134 “Abd-i fakîr-i kebîr – el-muhtâc ilâ rahmeti rabbihi’l-kadîr- Rûm’da bir şehir olan Lâdik’li Şemseddîn
Bundan dolayı fevkalâde nüfûz ve ikbâle erdi. Çelebi Sultân’ın erkânından oldu. Evrâk-ı Mehmed bin Mehmed -ölümünden sonra Allah kimi dilerse onun olacak bu kitabı- Mısır’da 760 yılında elde
resmîyyede “Şemseddîn Mehmed bin Abdullah el-Buhârî el-Kırtasî” diye yazıldı. Çelebi
etti.”
135 “Abd-i zaîf Lâlik’li Şemsedddîn Mehmed bin Mehmed, “eserin bu nüshasını başından sonuna kadar müellif
132 Müellif bu kısmı boş bırakmıştır. (Ed.) nüshasıyla karşılaştırdım” dedi.”(Haz.)
404 405
408
