Page 435 - 6-8
P. 435
Amasya Tarihi Cilt: 11
Amasya Tarihi 9-12. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR Amasya Tarihi 9-12. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Sâlih Efendi-Dede Sâlih Efendi-Şeyhzâde Hâfız
Derviş Ahmed Dede oğludur. Konya’da çilekeş olup hüsn-i hâliyle Çelebi Efendi’ye Amasya’da Hızır Paşa Medresesi müderrisi “Ekincik Şeyhi” [256] demekle meşhûr Hacı
kendisini beğendirmiş olduğundan 1058’de Amasya Mevlevîhânesi şeyhi ta’yin edib gönderdi. İbrâhim Efendi’nin oğludur. Ulemâdan tahsîl-i ilim edib pederinden münîb ve Halvetî oldu.
1067’de vefât etdi. Sulehâ-yı Mevleviyye’den idi. [253] Pederinin hayatında ders-i âm ve 1141’de vefâtında Hızır Paşa müderrisi ve câmii imâmı ve
kürsi şeyhi olduğu halde 1153 senesi evâilinde vefât etdi. Ulemâdan bir zât idi. Mahdûmu
Sâlih Ağa-Kethüdâ Mustafa Efendi müderris ve imâm oldu.
Amasyalı Ahmed Ağa’nın oğludur. Gençliğinde sipâhi olup sadr-ı esbak Bayram
Paşa’nın dâiresine girdi. Müşârün-ileyhin irtihâlinde kethüdâsı olan Geldiklanlı Ali Paşa’nın Sâlih Ulvî Dede-Arab Şeyhi 138
maiyyetinde kaldı. 1053’de bunun Kıbrıs’tan azlinde İbşir Mustafa Paşa ağalarından oldu. Haleplidir. Konya’da Mevlânâ dergâhında sâkin olarak seccâde-nîşîn Abdülhâlim Dede
Gâyet cesûr, yiğit olduğundan İbşir Paşa’nın teveccühünü kazanıp maiyetinde bölükbaşı, Efendi’den ta’lîm ve terbiye gördü. Amasya Mevlevîhâne meşâyihi arasında geçimsizliğe hitâm
silahdâr ağası, 1058’de Vardar Ali Paşa harbinde cesâret ve şecâat gösterdiğinden kethüdâsı, vermek üzere Mevlevîhâne şeyhi Ebûbekir Dede’nin vefâtıyla Konya’dan şeyh olarak 1131’de
1064 zilhiccesinde İbşir Paşa Sadr-ı a’zam oldukda kethüdâ-yı sadr-ı âlî oldu. geldi.
Bu esnâda Köprülü Mehmed Paşa’nın hakkında gösterdiği teveccüh Paşa’yı kendisinden Gerek ilmen ve gerek ahlâken yüksek olduğundan ulemâ ve a’yâna kendisini sevdirdi.
memnûn etmişdi. 1065 recebinde İbşir Paşa’nın azil ve katlinde müdebbirâne hareket ederek 1143’de Mevlevîhâne vakfı tevliyet ve nezâreti de uhdesine tevcîh edildiğinden keşmekeşe
kendisini belâdan kurtardı. 1066 zilka’desinde Köprülü Mehmed Paşa’nın sadâretinde hizmeti hitâm verdi. Tam yirmi yıl icrâ-yı meşîhat edib 1151 senesi zilhiccesinin onuncu günü dâr-ı
sebketmişdi. naîme irtihâl etdi. Âbid, zâhid, âlim, edîb, şâir, sûfî meşreb, halûk ve müteşerri’ bir zât idi.
1067’de Galata voyvadası, 1072’de mîr-âlem 1076’da şeyhü’l-harem ve Cidde beyi olarak Vakârıyla herkes yanında muhteremdi.(Kuddise sırruhû) [257]
Hicâz’a gitdi. 1081’de Mekke-i Mükereme’de vefât etdi. Yukarıda tercemesi [254] yazılan Bâki
Paşazâde Rıdvân Ağa’nın dâmâdı idi. Sâlih Bey-Kayalı Paşazâde Hacı
Amasyalıdır. Beylerbeyilerden Amasyalı Kaya Ali Paşazâde mahdûmudur. Pederinin
Sâlih Efendi-Lâdikî irtihâlinde birâderleri Süleyman ve Mehmed Beylerle metrûkât-ı cesîmesine vâris olarak nüfûz
Lâdikli Mehmed oğludur. Gençliğinde Enderûn sarayına girip ilm ü edeb, hat ve kitâbet ve servet sâhibi olmuşlardır.
öğrendi. Mesleğinde tedrîcen terakkî ederek kilâr kethüdâsı, 1072’de mîr-âlem oldu. 1095’de Sâhib-i terceme bu nüfûz ve serveti güzel idâre ederek İran muhârebâtında devlete ve
sadr-ı maktûl Merzifonî Kara Mustafa Paşa mensûplarından olduğu münâsebetle tekâüd ve millete yardımlar etdi. Bu sâyede Amasya’da birkaç defa baş a’yân mübâyaacı olarak temâyüz
saraydan ihrâç edildi. etdi. Dergâh-ı âlî kapıcıbaşlarından olup 1178’de vefât etdi. Hânedân, kerîm idi. Mahdûmları
1099 muharreminde İkinci Sultân Süleyman’ın tahta cülûsunda Rumeli Beylerbeyi es-Seyyid el-Hâc Ömer, Süleyman beylerdir.
pâyesiyle nişâncı olup zamân-ı fetret olduğu cihetle recebin sekizinde ma’zûl oldu. Ba’dehû
hâcegândan olup 1104’de rikâb kâim makâmı Amasyalı Hacı Osmân Paşa’nın yanında rikâb-ı Sâlih Ağa-Mütfizâde
hümâyûn reîsülküttâbı görüldü. Esbak Amasya müftüsü Yahya Efendizâde Hüseyin Efendi’nin oğludur. Züamâdan olup
Ba’dehû sadâret ikinci tezkirecisi ve 1107 rebîülevvelinde piyâde mukâbelecisi olduğu İrân muhârebâtında yararlığı görüldüğünden 1143’de Amasya alaybeyi vekili ve 1144’de
halde 1108’de vefât etdi. Hat ve kitâbeti, iktidâr ve liyâkatı derece-i kifâyede olduğu halde tâlihi asâleten alaybeyi oldu. Senesi sonlarında İstanbul’a gitdi.
yâver olmadı. Bu esnâda kapıcılar kethüdâsı olan Lala Osmân Ağa’nın dâiresine girip 1147’de mumâ-
ileyhin fevtiyle Zanalızâde es-Seyyid el-Hâc Ahmed Ağa’ya intisâb etdi. Bunun [258] vezâret
Sâlih Efendi-Hacı Evliyâ ve sadâretinde ağalarından oldu. Ba’dehû kapıcıbaşı olarak eyâletlere me’mûriyetle gönderildi.
Amasyalıdır. Yukarıda Evliyâ Sâlih Efendi unvânıyla tercemesi yazılan Şeyhü’l-kurrâ Bir aralık baş-bâkî kulu olup sadr-ı esbak Mustafa Bâhir Paşa’nın sadâretinde kapıcılar
Hacı Sâlih Efendi’dir. [255] kethüdâsı oldu.
Ancak Paşa’nın 1178’de azl ve i’dâmında nefyedilip 1180’de vefât etdiği zannolunur.
Sâlih Ağa-Hâce Alioğlu Erbâb-ı hizmetden idi. Birâderleri Hacı Mehmed Ağa ile Paşazâde İbrâhim Efendi’nin dâmâdı
Amasyalıdır. Hâce Ali Efendi adlı bir kimsenin oğludur. Yeniçeri olup, muhârebelerde ve İstanbul kadısı Yahya Efendi’dir. Sâlih Ağazâde Hacı Mehmed Ağa’dır.
yararlığı görülmekle bir kaç defa Amasya serdârı oldu. 1109’da Sente muhârebesinde şecâat ve
liyâkât göstermekle Sadr-ı a’zam Amcazâde Hüseyin Paşa bunu dâiresine aldı. Sâlih Efendi-Saatçizâde Hacı
1111’de sadâret muhzır ağası olup sadr-ı müşârün-ileyhin irtihâlinde ocağa avdet etdi. Amasya a’yânından Hacı Hâfız Mehmed Efendi bin Hâfız Hasan Efendi mahdûmudur.
1116’da Ocak’da kethüdâ idi. 1117’de muhzır ağası, ba’dehû sırasıyla seksuncubaşı, Biraz tahsîl-i ilim ve kitâbet edib tahsîlât-ı Belediye kâtibi, bir müddet cizye kâtibi oldu.
zahîrecibaşı olup yoluyla 1119’da kul kethüdâsı oldu. Ba’dehû 1194 yılından itibâren mükerreren şehir kethüdâsı, meclis-i hâciyân ve a’yân a’zâsı
Ancak Yeniçeri Ağası Kara Mustafa Ağa’yı kendisinden memnûn edemediği cihetle olup 1212 sâlinden sonra vefât etdi. Bunun amcası Hacı Salih Efendi bin Hâfız Hasan Efendi
1121’de azledilip Tımışvâr Ağalığına gönderildi. Orada yeniçerilerin baskılarına uğrayıp eşrâfdan olup 1166 cumâdelâhiresinde vefât etdi. Bunun torunu Hacı Halîm İbrâhim Efendi bin
Tımışvar vâlisi Mustafa Paşa ile hareket eylediğinden her ikisi de hapsedildi. Burada Hâfız Mustafa Efendi bin Hâfız Hasan Efendi tercemesi yukarıda yazıldı. [259]
merâkından 1123’de vefât etdi. Mahdûmu I. Sultân Mahmûd’un lalası Osmân Paşa’dır.
138 Aşağıda Ulvî Sâlih Dede’ye bak.
430 431
434
