Page 491 - 6-8
P. 491
Amasya Tarihi Cilt: 11
Amasya Tarihi 9-12. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR Amasya Tarihi 9-12. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
demekle meşhûr olan “Celîloğulları” Hâfız Abdülcelîl Efendi’nin evlâdı olup bir kolu da Yıllarca bu niyâbetde kalıp 1168’de Tokat mollası oldu. 1177 hudûdunda vefat etdi. Âlim,
Ziyâre’de vardı. şeyhülkurrâ, fakîh idi.
Abdülhalîm Bey-Halfetoğlu Abdülhalîm Efendi-Saraczâde Hacı
Amasya ümerâsından ve Emîr Mübarizeddîn Halîfe Alp evlâdından Emîr Şücâeddîn Amasya ulemâsından ve a’yânından el-Hâc İsmail Efendi bin Hacı Mehmed Ağa’nın
Süleyman Bey’in mahdûmu ve Amasya emîr-i kebîri Alâeddîn Ali Bey’in kardeşidir. [430] oğludur. Ulemâdan tahsîl-i ilim ve irfân ederek tedrîs-i ulûm etdi. Ba’dehû Hicâz’a gidip
Birâderinin emâretinde çeribaşı olup Hacı Şâdgeldi Paşa’nın Amasya’ya cebren duhûl ve avdetde Hâciyân ve a’yân meclislerine a’zâ olup 1188 sâlinden sonra vefât etdi. A’yân-ı
hükûmeti zamanında bir müddet Sivas’a gitdi. ulemâdan idi.
Ba’dehû Seydî Hüsam’ın tavassutuyla Hacı Şâdgeldi Paşa’nın emânını kazanıp
Amasya’ya avdet etdi. Hacı Şâdgeldi hükûmetini takviye eden ümerâdan olup 788’de Osmanlı Abdülhalîm Efendi-Payaslızâde Hacı
hükûmetine arz-ı inkıyâd ederek 791’de fevt oldu. Mahdûmu Abbas Bey’dir. Esbak Amasya Müftüsü Payaslı Hacı Mehmed Efendi’nin küçük mahdûmudur. Amasya
müftüsü Canikli Hacı Mehmed ve Kayseriyyeli Âkil Efendilerden ve eniştesi müftü Hacı
Abdülhalîm Çelebi-İmâmzâde Ebûbekir Efendi’den ikmâl-i tahsîl ederek Firûzağa ve ba’dehû Tayyar Mahmûd Paşa
Amasya vâlisi Şehzâde Sultân Ahmed muallimi iken 902’de vefât eden İmâmzâde medreselerine müderris oldu.
Abdurrahman Çelebi bin Yûsuf Çelebizâde Mehmed Çelebi mahdûmudur. Amasya müftüsü Yıllarca Sultân Bâyezîd Câmiinde tedrîs-i ulûm ederek iştihâr etdi. Amasya’da meclis-i
Musliheddîn Mûsâ ve Bahşî Efendilerden ikmâl-i tahsîl edib ders-i âm ve müderris-i be-nâm deâvâ teşkilâtında [434] ilk a’zâ olup yıllarca devam etdi. Bundan dolayı büyük bir nüfûz ve
oldu. hürmet kazandı. Pederinden kendisine intikâl eden servet-i mühimmeyi güzel idâre ederek
945’de silk-i kudâta girip hayli kasabât ve bilâda kadı ve iki defa Amasya nâibi olup 965 artırdı.
sâlinden sonra vefât etdi. Ulemâ ve kudâtdan bir zât idi. Mahdûmu Mustafa Efendi’dir. İlim ve fazlıyla mütenâsib olan akıl ve dirâyeti sâyesinde gelen mutasarrıf ve hâkimlere
kendisini saydırdı. Birinci derecede a’yân sırasına girdi. 1273’de vefat etdi. Meşâhîr-i fuzalâdan
Abdülhalîm Efendi-Şârihü’l-Menâr müdekkik, zarîf, nüktedân, din ve dünya işlerine vâkıf, müdebbir, hânedân bir zât idi.
Amasya müderrislerinden ve Temennâ Mahallesi ahâlîsinden Hacı [431] Bayram Mahdumları Hacı İsmail Hakkı, Abdülmecid Nâilî, Mehmed Emîn Efendilerdir. Hacı
Efendi’nin büyük mahdûmudur. Şeyh Hayreddîn Hızır Efendizâde fâzıl-ı meşhûr Muhyiddîn Hakkı Efendizâde Abdülhalim Hilmi Bey 1348’de vefât etdi. Mahdumları, Hasan Eşref,
Mehmed Bahşîzâde Fazıl Yahya Efendilerden vesâir ulemâsından ikmâl-i tahsîl edib ders-i âm İbrâhim Yümnî beylerdir. Bunlardan Eşref Bey İstanbul Belediyesi hukûk müşâviri muâvinidir.
oldu.
Amasya’da on beş yıldan ziyâde tedrîs-i ulûm ile iştiğâl edib Ayas Ağa müderrisi iken Abdülhalîm Efendi-Saçlızâde
usûl-ı fıkıhdan metn-i “Menâr” üzerine mükmil şerh yazıp ikmâl etdi. 1027’de cülûs eden Esbak Amasya müftüsü Saçlı Hacı Mahmûd Efendi’nin oğludur. Ulemâdan tahsîl görüp
Sultân Osmân-ı Sânî muallimi Amasyalı Ömer Efendi vasıtasıyla “Şerh-i Menâr”ı huzûr-ı ba’zı meclislere a’zâ oldu. Pederinin nüfûzu sâyesinde oldukça kendisini tanıttı. Pederinin
sultânîye takdîm ederek 1030 senesi zilhiccesinde es-Seyyid Abdülkâdir Efendi medresesine medresesi müderrisi olup [435] 1280’de vefât etdi. Âlim, nekre-gû, hazır cevap idi. Mahdûmu
ilk müderris olup “Şârihü’l Menâr” unvânıyla ulemâ ve talebe arasında iştihâr etdi. Ahmed Fethi Efendi’dir.
On yıl kadar da İstanbul’da tedrîs-i ulûm ederek talebe-i ulûmu müstefîd edib 1040’da
Konya mollası ve ba’de’l-azl 1046’da Bosna mollası oldu. 1048’de azliyle gelip İstanbul’da Abdülhalîm Efendi-Hacı Ebûbekirzâde
mukîm iken 1051 senesi ramazâ’ının on yedinci günü vefât etdi. Şeyhî Mehmed Efendi “Zeyl- Esbak Amasya mütesellimi Hacı Efendizâde Hacı Ebûbekir Ağa’nın evlâdından olup
i Zeyl-i Şakâyık”da diyor ki: “Fuzalâdan usûl ve furû’u câmî bir zât idi.” Mahdûmu müverrih- Köprü’de tavattun etmiş olan Mehmed Efendi bin Hacı Mahmûd Ağa bin Hacı Ebûbekir
i meşhûr Ahmed Efendi ve birâderleri meşâhîr-i ulemâdan [432] Abdülazîz, Hızır Efendilerdir. Ağa’nın oğlu olduğunu Köprü eşrâfından Hacı Es’ad Ağazâde Es’ad Bey sâhib-i tercemeden
naklen söylerdi. Ahfâdından Abdülhalîm Bey de bunu tasdîk etmekdedir.
Abdülhalîm Efendi-Ganîzâde Pederi Mehmed Efendi Köprü mahkemesi kâtibi olduğu esnâda sâhib-i terceme Köprü’de
Amasya beytü’l-mâl emîni Bünyad Çelebi bin Mustafa Efendi mahdûmudur. Ulemâdan doğdu. Pederi Amasyalı idi. İstanbul’da Hazine-i Hümâyûn kethüdâsı olan Merzifonî Dedezâde
ikmâl-i tahsîl ederek ders-i âm ve Havza, Merzifon, Amasya’da Firuz Ağa, Süheyl Bey, Hacı Ebûbekir Efendi’nin delâletiyle İstanbul’a gelip Enderûn’a girdi.
Hüseyin Ağa medreselerine müderris oldukdan sonra Kameriyye-i Tokat müderrisi oldu. 1251 senesi ramazânında müşârün-ileyhin irtihâlinde evkâfa intisâb edib 1252’de ebniye-
Buradan Niksar, Zile, Merzifon, Çorum kazâlarına sırasıyla kadı oldu. Ba’dehû i seniyye baş-kâtibi, 1254’de ebniye-i seniyye müdürü oldu. Bu müdürlükde kifâyet ve
Hakâla’da Kâsım Bey müderrisliği ile mütekâid olup 1080 sâline doğru vefât etdi. Meşâhîr-i istikâmeti görüldüğünden 1262’de ta’mirât müdürü, 1270’de cihât müdürü oldu. [436]
ulemâ ve kudâtdan idi. Mahdûmu Mustafa Efendi’dir. Evkâf Nâzırı Hasib Paşa’nın kendisine tevecccüh ve i’timâdı olduğundan cihât
müdürlüğü esnâsında meclis-i idâre a’zâsı olarak hayli yararlığı görüldü. 1288 senesi recebinde
Abdülhalîm Efendi-Yûsufzâde evkâf nâzırı Kemal Paşa maârife nakil edildiği esnâda nezâret lağvedilmiş olduğundan ûlâ
Amasya ulemâsından Yûsuf Efendizâde Şeyhülkurrâ Mehmed Efendi’nin ikinci rütbesiyle evkâf müsteşârı oldu.
mahdûmudur. Amasya’da doğdu. Küçük yaşında iken peder ve ceddiyle beraber 1100’de Bir yıl kadar müsteşârlık unvânıyla evkâfı iyi idâre etdi. 1289 şâbânında tekrar nezâret
İstanbul’a gitdi. İstanbul ulemâsından ikmâl-i tahsîl ederek ders-i âm ve müderris oldu. olarak Amasyalı Şirvânîzâde Mehmed Rüşdü Paşa ikinci defa evkâf nâzırı oldukda
Bir müddet Çorumlu Ali Paşa Dârülkurrâ’sı şeyhi olup talebeye ta’lîm-i kıraat ve tedrîs-i müsteşârlıkda ibkâ edilmiş olduğu halde zilhiccesinde infisâl etdi.
vücûh-ı Kur’âniyye etdi. [433] 1147’de bundan ferâğat edib Mahmûd Paşa mahkemesi nâibi oldu. 1290 senesi rebîülevvelinde ikinci defa evkâf nâzırı olan Kemal Paşa’nın gösterdiği
486 487
490
