Page 126 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

162 ةأمعست ورشع عبس ةنس ىف كب ىلاب كرابملا دجسملا اذه رمع”

Şu kitâbenin âhir tarafı bir mikdâr kırılmış olduğu cihetle "Bâlî"nin nısf-ı a'lâsı kırıkdır.
917'de tescîl edilen vakfiyesinde ismi muharrerdir. Bu câmi-i şerîf mükerreren ta'mîr edilmiş
ve 1271'de yanmış olup minâresi hedm edildiğinden "Yanık Minâre" nâmıyla meşhûr
olmuşdur.
37- "Fethiye Mahallesi": "Kuba"nın altında olup şarkan dere ve garben "Hacı Hamza"
ve cenûben "Kuba" ve şimâlen "Kılıççı" mahalleleriyle mahdûddur. Burası kadîmen "Fetih
Gâzi Mülkü" nâmıyla mukayyed olup ba'dehû "Fethiye" dendiğine göre Amasya
muhâfızlarından "Fetih Gâzi" burada ikâmet etdiği anlaşılmakdadır. "Vâzıh Efendi",
"Re'sü'l-Menâbir" 163 tarafından ibtidâ bu mahalle feth edildiği cihetle [155] tesmiye edilmiş
olduğunu yazıyor.
Bu mahallede "Fethiye Câmii" nâmıyla meşhûr bir câmi-i şerîf olup hey'et-i hâzırası
kiliseden muhavvel olduğunu göstermekdedir. 510 hudûdunda "Fetih Gâzi" tarafından câmi-i
şerîfe tahvîl edilmiş olduğuna ismi delâlet eder. 1057 zelzelesinde musâb olduğundan
"Fethiyeli Mustafa Sıdkî Paşa" ta'mîr ve hemşîresi olup "Cân Mîrzâ Paşa"nın halîlesi olan
"Âyşe Hanım" ile evkâfını mülken ve nakden tanzîm etmişlerdir. 1048'de kürsî şeyhi "el-Hâc
Hasan Efendi" emlâk ve nukûdunu bu câmiye vakf ve ta'mîr eylediği gibi 1191’de mütevellî
"el-Hâc Ali Ağa" dahi ta'mîr etdirmiş ve 1300'de mütevellî "İncezâde el-Hâc Mehmed Ârif
Efendi" dahi ta'mîr ve garb tarafına kârgîr bir minâre ilâve eylediği esnâda zuhûr eden bir
mermerin üzerinde kitâbe-i mahkûka görülmüş ve yedinci karn-ı mîlâdî evâ'ilinde Bizans
imparatorlarından Fokas’ın kızı prenses "Elina" tarafından yapdırılmış olduğu haber
verilmişdir.
Amasya kadısı "Molla Beylik" demekle meşhûr "Muslihîzâde Abdurrahmân Çelebi" bu
mahallede bir hamâm inşâ edib mahdûmu kazasker "Molla Vildân Mehmed Çelebi" dahi
hamâmın üstünde bir medrese binâ ederek bunun mahdûmu kudâtdan "Abdurrahmân Çelebi"
912'de hamâmı vakf etmişdir. Hamâm ve medrese "Kadı Hamâmı" [156] ve "Kadı Medresesi"
nâmıyla ma'rûf olup medrese tamâmen münderis ve yeri de gâ'ib olmuşdur.
38- "Kuba Mahallesi": Kaf'ın zammıyla Köşk Kayası altında yüksek bir mevki'dedir.
Şarkan dere ve garben yol ve cenûben Köşk Kayası ve şimâlen Fethiye Mahallesi ile
mahdûddur. Buranın kadîmen ismi "Kubalı Mahallesi" olup sâdât-ı Hüseyniyye'den ve Fergana
eyâleti dâhilinde kâ'in "Kuba" kasabası ahâlîsinden Amasya'da "Kubalı Şeyh" demekle meşhûr
"Cemâleddîn Hüseyin bin Muhammed el-Fergânî el-Kubâvî" 810 târîhine kadar burada sâkin
olduğu münâsebetle "Kubalı Mahallesi", ba'dehû "Kuba Mahallesi" denmişdir.
Seyyid-i müşârün-ileyhin hafîdi "eş-Şeyh Hüsâmeddîn Hüseyin el-Halvetî" 857'de bu
mahallede bir medrese ve yanında bir câmi-i şerîf ve çeşme ve kendisine bir türbe binâ ve
evkâfını tanzîm etmişdir. 1079'da câmi ve medrese harâb olduğundan Amasya mütesellimi
"Kubalı Abdî Bey" 1080'de müceddeden câmi-i şerîfi ve oğlu "Mehmed Paşa" dahi 1105'de
medreseyi i'mâr ve mekteb ilâve etmişdir.
39- "Karatay Mahallesi": İçeri Şehir’de olup şarkan Câmi-i Enderûn ve garben
Kurşunlu ve cenûben Hâtuniye mahalleleri ve şimâlen dağ ile mahdûd ve kale dizdârı ve
Amasya muhâfızı olan ümerâ-yı Selçûkiyye'den "Celâleddîn Karatay" nâmına mensûbdur. Bu
mahallenin cihet-i garbiyyesi "Yağıbasâniye" demekle meşhûr olup [157] burada "İmâdzâde
Mahmûd Çelebi" 807'de bir zâviye ve dârü'z-ziyâfe ve 941'de "eş-Şeyh Hayreddîn Hızır
Efendi" bir mescid-i şerîf ve yanında fuhûl-i ulemâdan "Ayıntâbî Kara Osmân Efendi" 1148'de
bir dershâne binâ ve her biri evkâfını tanzîm etmişdir. Mescid-i mezkûr "Şeyh Mescidi"

162 Bu mübârek mescidi Bâlî Bey 917 yılında imar etmiştir. (Ed.)
163 Amasya'yı son def'a olarak kat'iyyen feth eden "Dânişmend Ahmed Gâzî" olduğu târîhen muhakkakdır. Vâzıh
Efendi’nin Re'sü'l-Menâbir dediği bu zât olmalıdır.
113
125