Page 276 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

Târîhlerde bu Altıncı Mihridâd'a "Ürket" lakabını verdikleri hâlde ne ma'nâyı kasd
etdiklerini bilemiyorum. Yunânîler bunu "Overket" şeklinde zabt edib Yunânî olduğunu iddi'â
ediyorlar. Fakat bu kelime, o zamân Pon kıt'asında meskûn olan Tûrânîler'e nisbet olunduğu
takdîrde "Üreket" olmalıdır. Üreket, bizim "Örekeli" dediğimiz olup recûliyyeti olmayanlara
denir. [164]
Altıncı Mihridâd, evâhir-i hükûmetinde Amasya'dan Sinop'a nakl-i ikâmet ve orayı
merkez-i hükûmet ittihâz ederek oğlu Yedinci Mihridâd'ı Amasya vâlîsi olarak bırakmış idi.
Fakat akvâm-ı mütecâvirenin muhâcemâtı, kendisini eski makarr-ı hükûmetine i'âde etmekle
vefâtında cesedi Amasya'da mağaralardan birine defn edildi.
Yedinci Mihridâd, altıncısının oğlu olup hicret-i seniyyeden 745 sene mukaddem
Amasya hükümdârı oldu. Pon hükûmeti tahtına müz'ic bir buhrân içinde oturduğu hâlde
muhâcimlerin mezâliminden bîzâr olan Îrânîler'den ve Tûrânîler'den mürekkeb bir fedâkâr ordu
teşkîl ederek müttefikleri mülkünden def' ve tard eyledi.
Bâlâda işâret edildiği üzere Romalılar Asya'da ibtidâ şimdiki Aydın kıt'asını alıp
tedrîcen Kızılırmak vâdîsine kadar indikleri ve Anadolu hükûmât-ı sagîresini düşündürmeğe
başlamış olmakla Yedinci Mihridâd, bu endîşeden istifâde ederek Ermeni kralı Erşek'i
kendisine takrîb etmeğe çalışıyordu. Romalılar da Kapadokya hükümdârı Yedinci Aryarat'ı
kendilerine celb edib aralarına girmekle Ponistân'ı, Ermenistân'ı tehdîd etmekde idiler.
Binâ'en-aleyh Ponlular ile Ermenîler'in menâfi'-i hayâtiyyesi müşterek olduğu ta'ayyün
etmekle her iki millet ittifâk ederek Romalılar'a karşı müttefikâne hareket etmeğe mecbûr
oldular. Bu esnâda ya'nî kable'l-hicre 736'da Ermeni kralı Erşek vefât etmekle yerine oğlu
Erdaşis Urfa hükümdârı [165] olup, mu'ahharan kızını Amasya hükümdârı yedinci Mihridâd'a
vermekle sâbık ittifâkı tahkîm eyledi.
Amasya hükümdârı Yedinci Mihridâd gâyet cesûr, bahâdır, şecâ'atde emsâli nâdir bir
kimse olduğu meşhûr olup Erdaşis ile ittifâkını ve hudûdunu te'mîn etdikden sonra İbarya
(Gürcistân) üzerine azîmetle oraları istîlâ ve ba'dehû şimâle dönüp Paflagonya (Kastamonu) ve
Galatya (Ankara), Kangırı 286 vilâyetlerini zabt ederek Karadeniz Ereğlisi civârında Amasra
kalesini binâ eyledi.
Ba'dehû kable'l-hicre 714'de pederinin intikâmını almak üzere Kapadokya hükümdârı
Aryarat ile harb ve galebe edib Aryarat'ı â'ilesiyle beraber itlâf ve Kapadokya kıt'asını
tamâmiyle istîlâ ederek eski Tugâyitler'in hükm etdiği yerleri zamîme-i memâlik etmekle Pon
ve Kapadokya kıt'alarını üçüncü def'a birleşdirmiş oldu.
Ba'dehû Firikya (Kütahya) kıt'asını da istîlâ edib kable'l-hicre 711'de kayınpederi
Ermeni kralı Erdaşis'e Silifkiye devleti aleyhinde mu'âvenet-i askeriyyede bulunarak seferden
avdet ederken kral Erdeşis asker elinde maktûl olmakla oğlu Dikrân Ermeni kralı oldu.
Fakat bâlâda işâret edildiği üzere Romalılar, Küçük Asya'daki ufak [166] hükûmetleri
ref' ederek Asya fütûhâtını tevsî'e çalışıyor, Pon hükümdârıyla Erşkiya'nın Anadolu'da ibrâz-ı
kudret etmeleri, Romalılar'ın nazar-ı dikkatlerini Asya'ya celb ediyordu. Binâ'en-aleyh Yedinci
Mihridâd'ın Firikya'yı ve Kapadokya'yı istîlâ etmesi, Roma'da ehemmiyetle telakkî edilmekde
idi.
Bununla beraber Amasya hükümdârı Yedinci Mihridâd, kayınbirâderinin gönderdiği
kuvve-i mu'âvene ile Firikya'yı geçip Çanakkale boğazına kadar geldi. Romalılar'ın altmış
kadar gemilerini zabt edib içindeki esîrlerin hepsini öldürmesi, Romalılar'ı fevkalâde igzâb
eylediği hâlde Yedinci Mihridâd, Trakya kıt'asını tehdîd ediyordu.
Binâ'en-aleyh Romalılar, kable'l-hicre 696'da büyük bir ordu tertîb ederek Yedinci
Mihridâd ile Dikrân aleyhinde i'zâm ve Küçük Asya'nın tamâmiyle teshîr edilmesine azm
etdiler. Mihridâd ile Dikrân dahi Küçük Asya'da meskûn olan akvâm-ı muhtelifeyi tevhîd

286 Müverrih Reynak Ankara'yı "Ankira", Kangırı'yı da "Kangra" şeklinde yazdığına bakılırsa Ankara "Enkâr,
Angir ya'nî Âkâr" ve Kangırı da "Hân Karây" nâmlarında Tûrânlı birer zâtın eser-i binâsı olmalıdır. Karay,
bizim "karaca" dediğimiz kuşdur.
574
275