Page 298 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

Şu mağdûr Şâmîler'in Amasya'da sâkin oldukları hakkında ma'lûmât-ı târîhiyye bundan
ibâret olup bunların Amasya'da hangi mevki'de ikâmet etdikleri ma'lûm değildir. Ancak Şâmlar
Mahallesi'nde oturdukları [228] muhtemeldir. Ba'zı karâ'in-i hâliye bu ihtimâli takviye
etmekdedir.
Çünkü bu mahallede Alagöz Baba'nın türbesi kurbunda, yol üzerinde yan yana iki
mezâr-ı kadîm vardır. Bu iki mezârın her biri eski zamân tuğlalarıyla üstü deve örgücü şeklinde
yapılmış olup Şâm'da ziyâret eylediğim eski mezârların eşkâline pek müşâbihdir. Bunlar,
Amasya'ya Şâm toprağı getiren iki devenin mezârları olmak üzere gösterilmekdedir.
Şu efsânenin Amasya'da bu sûretle şuyû'u, mezârların şekli, ikisinin de yan yana
bulunmaları tedkîk olunursa Şâm'dan kaçıp Amasya'ya ilticâ eden halîfezâde Ebân bin
Mu'âviye ile oğlu Abdullah'ın mezârları olmalıdır. Bunların Rûm idâresinde nasıl muhâfaza
olunabildiği istib'âd olunamaz. Çünkü Rûmlar bunları birer mefâhir-i milliyeden add ederek
muhâfaza etmiş oldukları mümkündir. Hattâ kendilerinin yapdırmaları bile ihtimâlden uzak
değildir.
Amasya'da cereyân eden şu vak'a-i fecî'aya hiddet eden halîfe Ebû Ca'fer el-Mansûr,
tertîb eylediği yetmiş bin neferden mürekkeb bir orduyu birâderzâdesi Abdülvehhâb bin
el-İmâm İbrâhim el-Abbâsî'nin idâresine verip meşâhîr-i ümerâdan Hasan bin Kahtabe, Ca'fer
bin Hanzala el-Mihrânî, Ma'bûf bin Yahyâ el-Hâcûnî gibi ümerâyı terfîk ederek bilâd-ı Rûm'a
irsâl eyledi.
139'da hareket eden Emîr Abdulvehhâb, ibtidâ Malatya'yı, ba'dehû Kayseriyye ve
Elbistân beldelerini birer hamlede feth edib Ca'fer bin Hanzala'yı [229] Kayseriyye emâretine
nasb eyledikden sonra Hasan bin Kahtaba'yı Tarende ve Harşene taraflarına göndermekle
Hasan bin Kahtaba ma'iyyet-i mevcûdesiyle ibtidâ Tarende'yi, ba'dehû Harşene'yi harben zabt
edib münhezim olan Amasya vâlîsi Covanis (Yovanis) firâr etmişdir.
139 zilhiccesinde Emîr Hasan bin Kahtaba, muzafferen Harşene'ye girip vâlî Yovanis'i
ta'kîb ve taharrî etdiyse de tutamayıp Emîr Abdülvehhâb'dan aldığı emir üzerine Amasya
emâretini Ma'bûf bin Yahyâ el-Hacûnî'ye tevcîh ve mikdâr-ı kâfî mücâhid bırakıp Emîr
Abdülvehhâb'ın nezdine avdet etmişdir.
Amasya emîri Ma'bûf bin Yahyâ el-Hacûnî, havâlî-i Mekke-i Mükerreme'de "Hacûn"
nâm mevki'de sâkin bir kabîleden olup 140 muharreminde Amasya emîri oldu. Hasan bin
Kahtaba'nın avdetini müte'âkib general Yovanis, aldığı kuvvetle avdet ve mükerreren
Amasya'yı hücûm, Emîr Ma'bûf dahi fedâkârâne müdâfa'a ederek hâl-i harbin iki sene kadar
devâm etmesi tarafeyni zâyi'ât-ı külliyeye dûçâr etmekle 142'de sulh ve istifdâ edilmiş idi.
Fakat bu sene imparator Kostantin bin Le'on İsori vefât edib oğlu Hazer Le'on Rûm
imparatoru oldukda, sulh-ı sâbıkı nakz edib general Yovanis kumandasında gönderdiği kuvve-i
külliye ile 143'de nâgehânî bir sûretde Amasya'yı harben zabt edib hudûd-ı İslâmiyyeyi tecâvüz
ve pek gaddârâne hareket etmekle Emîr [230] Ma'bûf avdet eyledi.
Rûmlar'ın nakz-i ahd ederek gaddârâne hareketi halîfe Ebû Ca'fer el-Mansûr'u fevkalâde
igzâb etmekle birâderi Abbâs bin Muhammed'i şark vâlîliğine nasb edib bilâd-ı Rûm'a i'zâm ve
meşâhîr-i ümerâdan amcası Sâlih bin Alî'yi ba'dehû Mâlik bin Abdullah el-Has'amî'yi
yek-diğerini müte'âkib birer kuvve-i imdâdiyye ile emîr-i müşârün-ileyhin arkasından irsâl etdi.
Emîr Abbâs, Malatya'yı merkez-i ikâmet ittihâz ederek orada tevakkuf edib Sâlih bin
Alî bir kuvve-i külliye ile Tarende (Dârende) şehrine vusûlünde Mâlik bin Abdullah'ı pîş-dâr
olmak üzere bir kuvve-i kâfiye ile Harşene'ye gönderdi. Emîr Mâlik, 144 evâ'ilinde Harşene
önünde harb edib Rûmlar'ı perîşân ve ekserîsini esîr eyledi. General Yovanis bu muhârebede
maktûl oldu.
El-Kâmil, Ikdu'l-Cümân, Nihâyetü'l-Ereb, Zehrü'l-Âdâb gibi kütüb-i târîhiyye ve
edebiyyede mestûr olduğu üzere Emîr Mâlik, Harşene'ye muzafferen girdikden sonra pek çok
ganâ'im, üserâ, sebâyâ almış idi. Sebâyâdan biri, kiliseden alınan gâyet güzel, tenâsüb-i endâmı
mükemmel Hayzürâne olup Emîr Mâlik, bunu halîfe Ebû Ca'fer el-Mansûr'a takdîm eyledikde

596
297