Page 319 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi Cilt: 2

Suli Bey, Lâdik şehrini bir hamlede feth edib Canik taraflarına doğru hareket ve
umûmen Samsun sancağını zabta himmet eylediği hâlde Amasya'nın imdâdına gelmek üzere
yola çıkan Kastamonu fırkası Nikonya beyi Nastûr'u takviye etdiği cihetle Çavlı Bey'in
mükerreren hücûmu akîm kaldığı iş'âr edilmekle Melik Ahmed Gâzi Bey derhâl bir kuvve-i
kâfiye alıp İltigin Gâzi ile 468'de Nikonya'ya gitdi.
Melik Ahmed Gâzi Bey, Kastamonu fırkasını fenâ hâlde perîşân ederek Nikonya
kalesini feth ve beyi olan Nastûr'u Serkis Ahmed vâsıtasıyla der-dest ve esîr eylediği esnâda
bir mahdûmu tevellüd etdiği haberi vürûd etmekle teşekküren mevlûdun nâmını "İzzeddîn
Muhammed" tesmiye ve Nikonya livâsını Türkmenler'in Alayuntlu neslinden teşa''ub eden
meşhûr Çorumlu Oymağı 324 re'îsi İlyâs Bey'e tevcîh ve Çavlı Bey'i Karatigin Gâzi ile [287]
Çangırı fethine me'mûr etdikden sonra Nastûr'u alıp Eflenus (Osmâncık) tarafına azîmet eyledi.
Târîh-i Âl-i Dânişmend'in verdiği şu ma'lûmât Dürretü'l-Eslâk'da şu tarzda muharrerdir:
"Şemseddîn Ahmed Dânişmend, ba'dehû hareket ederek o taraflarda kürsî-i memleket-i küffâr
olan Harşene şehrine geldikde sâhibi (vâlîsi) Şettât mukâbele ve ehl-i İslâm şehri muhâsara
edib şehri feth etdikden sonra el-yevm "Çorumlu" demekle meşhûr "Nikonya" şehrini feth
eylediği gün bir oğlu doğduğu tebşîr olundu".
Melik Ahmed Gâzi Bey, İltigin ile Eflanus kalesini cebren feth edib emâretini yine
Alayuntlu neslinden Sorkunlu Oymağı re'îsi Osmân Bey'e 325 tevcîh etdikden sonra
"Mangıriyye, Gümüş" kalesi önüne geldi. [288] Burayı birkaç gün muhâsaradan sonra
Mangıriyye 326 ve müte'âkiben Merzifon ahâlîsi istîmân etmekle Melik Ahmed Gâzi bunları zabt
edib ikmâl-i fütûhât için ümerâdan birkaçını birer kuvve-i kâfiye ile "Kavuz, Havza" ve
"Tenuşin, Köprü" kasabalarını zabta irsâl ve kendisi de Amasya'ya avdet eyledi.
Melik Ahmed Gâzi, Amasya'da Nestûr'u cerâ'im-i sâbıkası ve ta'addiyât-ı zâlimânesi
ma'lûm olduğu cihetle salben i'dâm edib küçük oğlu kabûl-i İslâm etdi. Muhaddis-i meşhûr Ebû
Abdullah Muhammed bin Nestûr er-Rûmî el-Harşenî budur. Melik Ahmed Gâzi Bey'in bu
seferinde Amasya'da kâ'im-makâmı, kölesi olup i'tâk ederek halîlesi Gülnûş Bânû'ya kethüdâ
nasb etdiği silahdârı Mübârekşâh idi.
Hulâsa Canik ve Karahisâr-ı Şarkî ve havâlîsi Suli, Çangırı ve havâlîsi Çavlı,
Kayseriyye ve Ankara ve havâlîsi Tursân Beyler'in himmetleriyle feth olunarak eski Pon ve
Kapadokya kıt'ası kâmilen Melik Ahmed Dânişmend Gâzi Bey'in zîr-i hükmüne idhâl edildi.
Bizans imparatoru Aleksiyus, Normanlar ile pek meşgûl olduğundan bi'z-zarûre İznik şehrine
kadar gelen Mansûr-ı Selçûkî'ye Konya, Aydın vilâyetlerini ve Ankara hudûdunu geçip
Üsküdâr'a doğru gelen Dânişmendîler'e dahi Sivas, Ankara ve Trabzon vilâyetlerini tevârîh-i
muhtelifede teslîm eyledi. [289]
Fakat Sultân Alp Arslan tarafından Anadolu hükûmetine nasb olunan Mansûr-ı Selçûkî,
maktû' vergisini Sultân Melikşâh'a irsâl etdiği hâlde feth etdiği bilâd-ı cesîmeye nisbetle

324 Çorumlu Oymağı Nikonya şehrinde tavattun etdikleri münâsebetle Nikonya şehri "Çorumlu" demekle meşhûr
olmuş idi. Bu ta'bîr bin târîhine kadar bütün evrâk-ı resmiyyede muhâfaza edildiği hâlde mu'ahharan edât-ı
nisbet hazf edilerek asıl kabîleyi teşkîl eden "Çorum, Çârum" nâmıyla meşhûr olmuşdur. Çorum, eski
Türkçemizde "meserret, memnûniyet" ma'nâsına olan "çârûm" lafzından galat olup memnûn ve mesrûr olan
kimseye lugaten "çarak" denir. Meşhûr "Çaruklu Oymağı" da "çaraklu" ta'bîrinden galatdır. Bunlardan
Çarakşâh bin Sâlih Bey bin İlyâs Bey meşhûrdur.
325 Bâlâda zikr edildiği üzere Eflanus ya'nî Aplan nâmında Tûrânî bir zâtın eser-i binâsı olup fetihden sonra buraya
"Sorkun" dendiği ve mu'ahharan 731 târîhinden i'tibâren "Osmâncık" nâmıyla şöhret bulduğu anlaşılır. Çünkü
Sorkun emîri olan Osmâncık Bey ibni Muhammed Bey'in 731 târîhli vakıf-nâmesinde Beyler Câmi'ini binâ ve
emlâkini vakf etdiği musarrahdır. Bunun birâderi Emîr Sâreddîn Ahmed Çelebi vak'ası karîben zikr olunur.
789 târîhli vakfiye sâhibi Sencer Bey bunun ammizâdesi olup Ahmed Çelebizâde Mahmûd Çelebi ve bunun
mahdûmu Tokad beyi Muhammed Paşa'dır. Bunların cümlesi de Sorkunlu Kabîlesi ümerâsından idi. Kargılı
Oymağı, Alayuntlu neslinden olup Osmâncık kazâsında bir nâhiyedir.
326 Bu kasaba esnâ-yı fethinde "Mangûriyye" ve ba'dehû "Gümüş Pâzârı" nâmıyla tesmiye edildiği 757 târîhli bir
vesîka-i şer'iyyede "Abdülmelik el-Gâzî bi-medîneti Gümüş Pâzârı" imzâsıyla mu'anven olmasından
anlaşılmışdır. Ba'dehû "Gümüş, Gûmuş" denmişdir.
617
318