Page 326 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

bozdular, pek çoklarını kılıçdan geçirdiler. Pusuda bulunanlar üç bin nefer olup Firenkler'e
ancak üç yüz yaralı galebe etmişdir".
Bu sene Melik İsmâ'îl Gâzi'nin ammizâdesi ve kayınpederi olan Antakya emîri
Yağıbasan et-Togânî ehl-i salîb muhârebesinde şehîd olmuşdur. Amasya'da medfûn olan Ayşe
Gâzi Melik Dânişmend Ahmed Gâzi'nin kızı olmak üzere mervî ise de bu Emîr Yağıbasan'ın
kızı ve Melik İsmâ'îl Gazî'nin halîlesi olduğu maznûndur. Amasya kadısı Abdurrahmân
el-Harezmî bu senelerde vefât edib yerine Alâ'eddîn Ebû Nasr Muhammed el-Harezmî Amasya
kadısı olduğu gibi yine bu sene Kayseriyye kadısı Abdulhamîd eş-Şirvânî ma'lûl olmakla
Sadreddîn Muhammed bin Muhammed el-Geylânî el-Hüseynî Kayseriyye kadısı olmuşdur.
Amasya hükümdârı Melik Gâzi İsmâ'îl Hân Selçûkîler'i mağlûb eden ehl-i salîb
alaylarını târumâr ederek ihrâz-ı muvaffakiyet etmekle hükûmet-i Dânişmendiye'nin
Anadolu'da nüfûz ve haysiyetini tezyîd ediyor, ehl-i salîb muhârebâtında Trabzon ve Sinop
taraflarını gâ'ib eylediyse de hükûmet-i Dânişmendiye'nin mevcûdiyyetini idâme edecek
muvaffakiyâta nâ'il oluyordu. Fakat Kayseriyye vâlîsi Emîr Alemüddîn Gümüştigin, ehl-i salîb
kumandânı Bohemond'u esîr eylediğinden dolayı gurûru [308] tezâyüd ederek merkeze karşı
irtibâtı tenâkus ediyordu.
Binâ'en-aleyh iki mes'ele, Melik İsmâ'îl Gâzi ile Emîr Gümüştigin'in aralarını
bozuyordu. Birincisi, ehl-i salîb alayları memleket-i Dânişmendiye'den çıkarıldığı esnâda Emîr
Gümüştigin dahi bir kuvve-i imdâdiyye ile gelip Ankara'yı kurtarmış olduğu cihetle Ankara'nın
kendi emâreti dâhilinde kalmasını taleb ediyor, Melik İsmâ'îl Gâzi de eski Ankara vâlîsi olan
Fetih Hân Gâzi'nin hidemât-ı fedâkârânesi sebk etmiş olduğu cihetle Ankara'nın emâreti yine
müşârün-ileyhin uhdesinde kalmasını tensîb eyliyordu.
İkincisi, Emîr Gümüştigin'in esîr etdiği Kont Bemind (Bohemond) için ehl-i salîb pek
büyük bir meblağ vererek esâretden kurtarmağa çalışıyorlardı. Melik İsmâ'îl Gâzi, para
mukâbilinde Bohemond esâretden kurtulduğu takdîrde verdiğini çıkarmak için ehl-i İslâm
aleyhinde mezâlim ve ta'addiyâtını tezyîd eder fikrinde bulunuyor, Bohemond'un i'âdesine
muvâfakat etmiyor, hâlbuki Emîr Gümüştigin askerin paraya olan ihtiyâcını nazar-ı dikkate
alarak aldığı mebâliğ-i azîme mukâbilinde Bohemond'u ba'zı şerâ'it-i âdiye ile ehl-i salîbe
teslîm ve i'âde ediyordu.
Melik Gâzi İsmâ'îl Hân, ikinci mes'elenin hall edildiğini gördükde münfa'il olup Fetih
Hân'ı Ankara vâlîliğine nasb ederek birinci mes'eleyi de kendisi hall eyledi. Fakat Emîr
Gümüştigin dahi bundan münfa'il olarak kendisi Melik Dânişmend Ahmed Gâzi'nin büyük
halefi [309] olduğunu iddi'â ve i'lân-ı istiklâl etmekle kalmayıp 492 hudûdunda Ankara
bedelinde Sivas ve Malatya ve havâlîsini umûmen zabt ederek Melik Dânişmend'in ikinci oğlu
İbrâhim Bey'i buralardan çıkardı.
Mesâlikü'l-Ebsâr'da "493'de sâhib-i Sivas ve Malatya olan emîr-i Kayseriyye ki
İbnü'd-Dânişmend demekle ma'rûf olan Gümüştigin bin Tablu" diye mestûr olması, bu
hakîkat-i târîhiyyeyi iş'âr eder. Ba'zı tevârîh-i Arabiyye'de Emîr Gümüştigin için
"İbnü'd-Dânişmend" denmesinin esbâbı bu vak'a-i târîhiyyedir. Emîr-i mûmâ-ileyhin 500
târîhinde tanzîm etdirdiği vakıf-nâmesi bu iddi'âyı tekzîb edecek delâ'il-i şer'iyyedendir.
Emîr Gümüştigin'in bu tecâvüzü, Konya hükümdârı ve Melik İsmâ'il Hân'ın eniştesi
olan Sultân Kılıç Arslan'ı igzâb etmişdi. Fakat bir tarafdan ehl-i salîbin dehşetli muhâcemâtı,
diğer tarafdan Emîr Gümüştigin'in Selçûk hükümdârı Sultân Berkyaruk Hân tarafına şiddet-i
intisâbı, zihnini meşgûl ederek Emîr Gümüştigin ile münâsebât-ı siyâsiyyeyi ihlâl etmiyor,
müttefikan ehl-i salîb müdâfa'âtıyla iştigâl ediyordu.
Lâkin Melik İsmâ'îl Gâzi, Emîr Gümüştigin'in bu hareketinden müte'essir olarak
Bağdâd'da Sultân Berkyaruk Hân'a Gümüştigin'i şikâyet ediyor, ehl-i salîbin ta'addiyât-ı
müdhişesi zamânında ümerâ-yı İslâm arasında vâki' olan ihtilâfâtın bâ'is olacağı hasârâtı arz
ederek nazar-ı dikkatini celb eyliyordu. Sultân Berkyaruk Hân bu gibi ihtilâfâtı sulhen hall
etmek üzere 494'de Kayseriyye emîri olan Gümüştigin Gâzi'yi [310] Bağdâd şıhneliğine nasb

624
325