Page 328 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

olmakla Dânişmendiye Kasabası bir mahalle i'tibâr olunarak "Dânişmend Mahallesi" dendiği
kuyûd-ı atîkadan anlaşılmakdadır. 337
Takrîben 506 hudûdunda vefât eden Sultân İsmâ'il Hân'ın haber-i vefâtı Konya vâlîsi
Melik Şemseddîn İbrâhim Bey'e vâsıl oldukda birâderi makâmına câlis olarak Anadolu
hükümdârı olup Konya'yı makarr-ı hükûmet ittihâz ve Amasya vâlîliğini Ankara vâlîsi olan
Fetih Hân Gâzi Bey'e tevcîh etmişdir. Kılıç Arslanzâde Sultân Mes'ûd'un sıgar-ı sinni ve Selçûk
hükümdârı Sultân Gıyâseddîn Muhammed Hân'ın Kılıç Arslan'a adâveti tedkîk olunursa Sultân
İbrâhim Hân'ın Anadolu hükümdârlığı istib'âd olunamaz.
Çünkü Sultân İbrâhim Hân'ın "Konya a'mâlinden Niğde kazâsı dâhilinde Şâmardı
nâhiyesinde birkaç karyeyi Şeyh Turasan'ın zâviyesine ve evlâdına vakf eylediğini" mübeyyin
olan 507 târîhli vakıf-nâmesinde "es-Sultânü'l-a'zam mâlikü rikâbi'l-ümem Şemseddîn İbrâhim
bin Bey Dânişmend" unvânıyla mezkûr ve kayden "Tâcü'd-devle, Tâcü'd-dîn, Şemsü'd-dîn"
lakablarıyla mülakkab olduğu görülmekdedir.
Sultân Mes'ûd'un Konya'da pederi makâmına cülûsu, Mesâlikü'l-Ebsâr'da [314] 503 ve
Câmiu'd-Düvel'de 510 ve ba'zı tevârîh-i Arabiyye'de 512 târîhine tesâdüf etdiği mestûr ve Kılıç
Arslan'ın 500 senesi evâhirinde vefâtı târîhen muhakkak olmasına göre Konya'da Selçûkîler'in
üç yâhud on veyâhud on iki senelik her hâlde bir fâsıla-i saltanatı zamânında Dânişmendîler'den
ibtidâ Sultân İsmâ'il Hân'ın, ba'dehû birâderi Sultân İbrâhim Hân'ın Konya hükümdârı oldukları
vesâ'ik-i şer'iyyeden anlaşılır. 338
Kezâlik Sultân Mes'ûd'un Konya hükûmetini Dânişmendîler'den istirdâd etdikden sonra
târîhen muhakkak olduğu üzere hissiyât-ı intikâmını hükûmet-i Dânişmendiye'yi Anadolu'dan
kaldırmağa hasr ederek Melik Muhammed Gâzi Bey'in vefâtını müte'âkib diyâr-ı
Dânişmendiye'yi istîlâ ve hükûmet-i Dânişmendiye'nin merkezi olan Amasya'yı zabt ederek
merkez-i saltanat-ı Selçûkiyye ittihâz etmesi, bu vesîka-i şer'iyyenin sıhhatini, şu vak'a-i
târîhiyyenin vücûdunu isbât eden âsâr ve delâ'il-i zâhiredendir.
Amasya vâlîsi Fetih Hân Bey Koyunlu kabîlesi re'îsi Kılıç Bey'in oğlu olup 506
hudûdunda Amasya vâlîsi olmuşdur. Amasya'da ikâmet etdiği mevki'de kâ'in Eleni Kilisesi’ni
tecdîden câmiye [315] tahvîl ve mahallesini i'mâr etdiği münâsebetle kiliseye ve mahallesine
"Fethiye Câmii, Fethiye Mahallesi" nâmı verilmişdir. Türbesi dahi câmii kurbunda olduğu ve
ba'dehû Burma Minâre Câmii ittisâlinde kâ'in Cumûdâr Türbesi'ne nakl edildiği Mukaddime'de
mezkûrdur.
Anadolu hükümdârı Sultân İbrâhim Hân, dört sene kadar devâm eden zamân-ı
hükûmetinde mahdûmu Aynu'd-Devle Ahmed Bey'i Malatya ve yeğeni Mecdeddîn Sunkur
Bey'i de Niksâr emâretlerine nasb edib ehl-i salîb muhârebâtıyla meşgûl olmuş ve agleb-i
ihtimâle göre 510'da vefât etmiş olduğu, bu târîhde Sultân Mes'ûd bin Kılıç Arslan'ın Sultân
Gıyâseddîn Muhammed Hân emriyle gelip memleket-i Selçûkiyye'yi zabt ederek Konya
hükümdârı olmasından istidlâl olunmakdadır.

El-Melik Mecdeddîn Sunkur ed-Dânişmendî
Melik-i müşârün-ileyh Sunkur (Sunkûr) Hân, esbak Anadolu hükümdârı Sultân İsmâ'il
Hân ibni Dânişmend Ahmed Hân'ın mahdûmu olup amcası Sultân İbrâhim Hân'ın vefâtını
müte'âkib Amasya vâlîsi Fetih Hân Bey'in gayretiyle Niksâr'dan da'vet olunarak Amasya'da
memleket-i Dânişmendiye hükümdârı olduğu taharriyât-ı kaydiyyeden anlaşılır. Çünkü 517'de
Amasya hâkimi "Melik-i mu'azzam Mecdeddîn Sunkur bin İsmâ'il ve atabegi Şücâ'u'd-Devle

337 Bu kasabayı tevsî' ve ba'dehû nâmını tahvîl ederek Dânişmend ismini ref' eden Sultân Mes'ûd-ı Selçûkî
olmuşdur.
338 Hattâ Sultân Mes'ûd'un birâderi ve bu fâsıla zamânında Konya hükümdârı gösterdikleri Melikşâh'dan maksad
bu Melik İbrâhim Şâh olduğu şübhesizdir. Çünkü Kılıç Arslan 488'de te'ehhül etdiği mu'ayyen ve ilk mahdûmu
da Sultân Mes'ûd olduğu muhakkak olmasına nazaran Melikşâh nâmında dîğer bir mahdûmunun Sultân
Mes'ûd'dan evvel Konya hükümdârı olması aklen müsteb'addır.
626
327