Page 335 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi Cilt: 2

Komennus [333] meskûkâtına müşâbih olduğu meşrûh 353 ve arkasında "es-Sultânu'l-Mu'azzam
Mes'ûd bin Kılıç Arslan" muharrerdir.
Amasya'da medfûn olan Sultân Mes'ûd Hân'ın 354 ikisi büyük, biri küçük olmak üzere
"İzzeddîn Kılıç Arslan, Nâsıreddîn Şâhenşâh ve Gıyâseddîn Muhammed" adlı üç şehzâdesi
olup hayâtında memâlik-i Selçûkiyye'yi iki büyük oğulları arasında taksîm ederek Kızılırmak'ın
garb tarafını ya'nî asıl memleket-i Selçûkiyye'yi birinci şehzâdesi İzzeddîn Kılıç Arslan'a ve
şark tarafını ya'nî memleket-i Dânişmendiye'yi ikinci şehzâdesi Nâsıreddîn Şâhenşâh'a teslîm
etdikden sonra vefât etmekle müşârün-ileyhin vasiyyeti üzere memâlik-i Selçûkiyye iki bölük
olmuşdur.

Es-Sultân Nâsıreddîn Şâhenşâh es-Selçûkî
Amasya hükümdârı olan Sultân Şâhenşâh Hân, Sultân Mes'ûd Hân'ın ikinci şehzâdesi
olup pederinin vasiyyeti üzere memleket-i Dânişmendiye hükümdârı olarak Amasya'da
sandalî-i hükûmete 555'de câlis olduğu gibi büyük birâderi Sultân Kılıç Arslan dahi Konya
hükümdârı olmuş idi. Sultân Şâhenşâh'ın sâhibi ya'nî vezîr-i a'zamı Celâlüddevle Mahmûd bin
Fetih Hân, atabegi ammizâdesi Bedreddîn Şâhenşâh bin Arslan Togmuş, emîrü'l-meclisi diğer
ammizâdesi Şemseddîn Türkânşâh bin Güdül, [334] pervânesi Şerefeddîn Muhammed bin
Emîr Hasan bin İltigin ve meşâhîr-i ümerâsından ya'nî ilbeglerden Şücâ'eddîn Âmûl, Bedreddîn
Aydoğdı (Aytagdı) Beyler 355 olduğu tetebbu'ât-ı kaydiyyeden anlaşılmakdadır.
Sultân Mes'ûd Hân'ın vefâtıyla beraber memâliki iki şehzâdesi arasında taksîmi, Pont
ve Kapadokya kıt'asını kurtarmağa dâ'imâ fırsat arayan Bizans imparatoru Manu'el
Komennus'u büyük bir ümîde düşürüp ma'iyyetine aldığı bir kuvve-i azîme ile 556 senesi
evâ'ilinde Ankara üzerinden Kapadokya kıt'asına hücûm etmiş idi.
Ankara vilâyeti memleket-i Dânişmendiye'den ve binâ'en-aleyh Amasya hükümdârı
Sultân Şâhenşâh'ın idâresinde bulunan memâlikden olduğu cihetle Sultân Şâhenşâh Hân derhâl
ma'iyyet-i mevcûdesiyle Ankara'ya gidip birâderi olan Konya hükümdârı Sultân Kılıç Arslan
Hân ile birleşerek Rûmlar ile harbe girişdi.
İki müttefik birâderin ve ma'iyyetlerinde bulunan mücâhidlerin arslan gibi savletlerine
Rûmlar dayanamayıp hamiyyetli Türkler'in okları altında karmakarışık oluyorlar,
kumandânlarının hemen kâffesi hâk-i helâke serilerek bunlardan imparator Manu'il'in yeğeni
Yovanis ve Atakis'in başı bir mızrağın [335] ucuna takılıyor, bunu gören mücâhid Türkler'in
savletleri artmakla imparator Manu'il var kuvvetiyle çalışarak ancak cânını kurtarabiliyor, bu
sûretle Sultân Şâhenşâh memâlikini ta'arruz-ı a'dâdan muhâfaza ediyor idi. 356
Tevârîh-i umûmiyyede mezkûr olan bu gazâ-yı ekberin cereyânı esnâsında
Dânişmendîler, harbe iştirâk etmemekle beraber ihtilâl-i dâhilîye kıyâm ederek Malatya emîri
Zülkarneyn demekle meşhûr Alp Arslan Bey bin Aynuddevle Ahmed Gâzi, memleket-i
Selçûkiyye'ye hücûm etmekle "Yağı Arslan" lakabını alıyor 357 , Niksâr emîri Yağıbasan Gâzi
dahi Amasya'ya bi'l-hücûm şimdiki Sivas vilâyetini umûmen zabt etmekle hükûmet-i
Dânişmendiye'nin i'âde-i nüfûzuna çalışıyordu.
Yağıbasan Gâzi, ümerâ-yı Selçûkiyye'nin Ankara harbinde bulunmasından bi'l-istifâde
i'lân-ı hükûmet ederek Niksâr'da ikâmet edib mahdûmu Cemâl Gâzi Bey'e Amasya ve yeğeni
olup Yıldızeli'nde ikâme olunan İbrâhim Gâzi Bey'e Kayseriyye ve bunun birâderi olup

353 İmparator Birinci Aleksis Komennus, bâlâda zikr edildiği üzere Amasyalı olduğu cihetle onun meskûkâtına
iltizâmen teşbîh edilmiş olmalıdır.
354 Terceme-i hâli bâb-ı sânîde fasl-ı mahsûsunda tahrîr edilecekdir inşâ'allâh.
355 Şücâ'eddîn Âmûl Bey, Emîr Âmûl demekle meşhûr olup el-yevm "Miramul, Moramul" karyesi bunun çiftliği
idi. Hafîdi Hâce Şemseddîn Ahmed bin Yûsuf bin Emîr Âmûl'dür. Bedreddîn Aydoğdu Bey'in çiftliği dahi
el-yevm "Aydoğdu Karyesi" olup hafîdi el-Hâc Mübârizeddîn Arslan bin Şîrîn bin Aydoğdu Bey'dir.
356 Bu vak'a, Ahmed Refîk Beyefendi'nin Târîh-i Umûmî'sinde 1176 sene-i mîlâdiyesinde gösterilmekdedir.
357 "Yağı", "düşman" ma'nâsına olup "Alp" yerinde tebdîlen isti'mâl edilmişdir.
633
334