Page 339 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi Cilt: 2

mürûr-ı zamân ile harâb ve mün'adim olmuşdur. Sultân Gıyâseddîn Muhammed Hân'ın târîh-i
irtihâli Ahbâru'd-Düvel'de 579 Behcetü't-Tevârîh'de 580 ve Gülşen-i Tevârîh'de 584 senesi
olmak üzere mestûr olup 580 senesi zabtı müreccah olduğu maznûndur.
Çünkü Sultân Şâhenşâh, büyük birâderi Kılıç Arslan ile müttefik olarak idâre-i hükûmet
eylediği hâlde Gıyâseddîn Muhammed Şâh bu ittifâkı ihlâl ve büyük birâderine muhâlefet
etmekle Sultân Kılıç Arslan gelip birâderini harben bertaraf eylediği zann olunmakdadır.
Câmiu'd-Düvel'de mestûr olduğu üzere Kılıç Arslan, Amasya hükûmetini 580'de birâderi
Şâhenşâh'ın iki oğluna i'tâ ya'nî yeğenleri arasında taksîm etmişdir.

Sultân Nizâmeddîn Argun Hân
Behcetü't-Tevârîh ve Gülşen-i Tevârîh'de mestûr olduğu üzere esbak Amasya
hükümdârı Sultân Nâsıreddîn Şâhenşâh'ın birinci şehzâdesi 367 olup amcası Sultân Kılıç Arslan
emriyle 580'de Amasya hükümdârı ve küçük birâderi Celâleddîn Sencer Şâh dahi Ankara [345]
hükümdârı olarak Amasya hükûmeti iki kısma ayrılmışdır. Bunun zamânında Amasya
kâdı'l-kudâtı Tâceddîn Muhammed bin Abdurrahmân el-Keşânî ve müderris-i Mes'ûdiyye
Sadreddîn İsmâ'il bin Ahmed bin Abdülmecîd el-Malatî olduğu taharriyât-ı kaydiyyeden
anlaşılmakdadır.
Sultân Kılıç Arslan Hân, memâlik-i Selçûkiyye'yi vefâtından mukaddem evlâdı
arasında taksîm ederek Konya tahtını en küçük şehzâdesi Gıyâseddîn Keyhusrev'e teslîm etmiş
idi. Bu teslîme i'tirâz eden büyük şehzâdesi Rükneddîn Süleyman Hân 588 senesi şa'bânının
evâsıtında pederinin irtihâlinden sonra gelip Konya tahtgâhını zabt ederek kendine muhâlif olan
ihvânını azl ve muvâfık olanlarını nasb eylediği esnâda Amasya hükûmetinden Argun Hân'ı
ref' edib bunun birâderi olan Ereğli emîri Sencer Hân'ı Amasya hükûmetine nasb etmişdir.

Sultân Celâleddîn Sencer Hân
Esbak Amasya hükümdârı Sultân Şâhenşâh'ın ikinci şehzâdesi ve Argun Hân'ın küçük
birâderi olup amcası zamânında Ankara hükûmetinden Ereğli emâretine kaldırılmış olup Sultân
Süleyman Konya'da makâmını tahkîm etdikden sonra Argun Hân'ı Amasya hükûmetinden
kaldırdıkda yerine 594 hudûdunda Amasya hükümdârı olmuşdur. [346]
Sâbık Amasya hükümdârı Argun Hân, Kılıç Arslan şehzâdelerinin yek-diğeriyle
uğraşdığı esnâda Bizans imparatorluğunun ahvâlini nazar-ı dikkate alarak Erzincân ve Erzurum
hükkâmıyla akd-i ittifâk edib bir gurub teşkîl ediyordu. Çünkü bu esnâda Latinler, Bizans
imparatorluğunu zabt eyledikleri cihetle imparator Andronikus Komennus evlâdından
Aleksiyus, Ereğli'den Kafkasya'ya kadar Karadeniz sevâhilini istîlâ ederek Trabzon'da bir Rûm
kırallığı teşkîl ettiği gibi birâderi David Komennus dahi Kastamonu ve Bolu taraflarını zabt
ederek İzmid'i tehdîd ve Te'odor Laskaris dahi İznik'de diğer bir Rûm kırallığını teşkîl
ediyordu.
Trabzon kıralı Aleksiyus, dedesi Amasyalı olduğu cihetle Pont kıt'asını tamâmiyle
kurtarmak azmine düşüyor, birâderi Davidus dahi Kastamonu taraflarından Amasya
hükûmetini iz'âc ediyor, Laskaris de bunların tehdîdâtından ve ehl-i salîbin muhâcemâtından
korkup Selçûkîler ile ittifâk etmeğe çalışıyordu.
Tevârîh-i umûmiyyede mestûr olan şu ahvâle karşı Amasya hükümdârı Argun Hân
kendi mevki'ini tahkîm, hudûd-ı hükûmeti muhâfaza için Erzincân hâkimi Melik
Muzaffereddîn Muhammed ve Erzurum hâkimi Melik Alâ'eddîn Alî Beyler ile ittifâka mecbûr
olmuş idi. Fakat Konya hükümdârı Sultân Süleyman Hân, Argun Hân'ın Rûmlar'a karşı za'fını,
yâhud kendi aleyhine hareket edeceğini istihbâr [347] etmiş olmalıdır ki Argun Hân'ı
Amasya'dan kaldırdıkdan sonra Erzincân ve Erzurum Beyleri'nin hükûmetlerine dahi 597'de

367 Târîh-i İbni Bîbî'de Sultan Kılıç Arslan'ın şehzâdesi gösterilmişdir.
637
338