Page 344 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

el-Hâdim" şeklinde görülmekle mühtedî kölelerden olduğu zann olunur. 376 Erzincân'ın zabtı
üzerine 625'de Amasya vâlîsi olmuşdur.
Amasya vâlîsi Kamereddîn Karaman Bey zamânında Amasya kadısı meşhûr
Takiyyeddîn Osmân es-Simrî ve Hânkâh-ı Mes'ûdî şeyhi Tâceddîn Ebu'l-Vefâ Mahmûd
el-Harezmî vefât etdikleri cihetle Amasya kadılığına [359] müderris-i Mes'ûdiyye Tâceddîn
Yûsuf et-Tebrîzî ve Hânkâh-ı Mes'ûdî şeyhliğine dahi Ebu'l-Vefâ'nın halîfe-i meşhûru
Şücâ'eddîn Ebu'l-Bekâ İlyâs el-Horasânî ya'nî tarîkat-ı Baba'iyye pîri olan Baba İlyas Horasânî
ta'yîn edilmiş ve müte'âkiben Baba İshâk Kefersûdî kurâdan gelip buna mürîd olmuşdur.
Konya hükümdârı Sultân Alâ'eddîn Keykubâd'ın muvaffakiyâtından dûçâr-ı telâş olan
Rûm krallığı, Gürcistân'ı tahrîk ederek Erzurum'un istîlâsına teşvîk ve Selçûkîler'i işgâl etmeğe
çalışıyordu. Bu cihetle Gürcistân'ın harekâtı şübheyi dâ'î görülüp 627'de Erzurum vâlîsi
Mübârizeddîn Halîfe Alp Gürcistân ser-askeri ta'yîn edilerek Amasya vâlîsi Emîr Kamereddîn
el-Hâdim Erzurum taraflarına me'mûr oldukda Amasya vâlîliğine sultân-ı müşârün-ileyhin
emîr-i şikârı Nûreddîn Tugrak nasb olunmuşdur.

Hacı Nûreddîn Tugrak Bey
Amasya'da mescidi olan meşâhîr-i ümerâdan Kimârlu oymağı re'îsi Sadreddîn Suli Bey
bin İbrâhim Bey'in mahdûmu ve emîr-i meşhûr Mübârizeddîn Behrâm Bey'in küçük birâderi
olup 627'de Amasya vâlîsi olmuşdur. Hacı Tugrak (Turak) Bey, esbak Amasya kadısı iken
Konya'ya ilticâ eden Evhadeddîn Mahmûd el-Kimârî'nin yeğeni ve [360] Medrese-i Halîfiyye
müderrisi Bedreddîn İbrâhim bin Halîl el-Kımârî de bunun yeğeni idi.
628'de Moğol hükümdârı Oktay Ka'ân bin Cengiz Hân, Hıtâyîler'i ve Harezmşâhlar'ı
mağlûb ederek Türkistân seferini ikmâl etdikden sonra Irâk-ı Arab üzerine icrâ-yı nüfûz etmeğe
başlıyor. Meşâhîr-i ümerâsından Carmagun Noyin nâmında bir tumânı (fırka kumandânını)
Selçûkîler'in üzerine gönderiyor, tâm bu sırada Gürciler Erzurum hudûdunu tecâvüz ve
Tatarlar'ın keşşâflık vazîfesini îfâ ediyorlardı.
Erzurum vâlîsi Emîr Mübârizeddîn Halîfe Alp, Gürciler'i istikbâl ederek harben perîşân
etmekle Gürcistân'a giriyor, Gürciler'in haddini bildiriyor, Gürcistân'ın nısfını işgâl ederek
onları akd-i sulha icbâr ediyor. Sultân Alâ'eddîn, bu keşşâfları muvaffakiyetle tard edib akd-i
sulh eylediği esnâda 629'da Carmagun Noyin, Sivas havâlîsine kadar gelip uğradığı yerleri
yağmâ ederek sultân-ı müşârün-ileyhe mutâva'at etmesini teklîf ediyordu.
Sivas vâlîsi Emîr Necmeddîn Ebu'l-Feth bin Emîr Hân 377 Konya'dan istimdâd ederek
Carmagun'a karşı Sivas'ı müdâfa'a ediyor, Amasya vâlîsi Emîr Nûreddîn Tugrak ma'iyyet-i
mevcûdesiyle Sivas'a gidip Sultân Alâ'eddîn Keykubâd'ın vürûdunu bekliyor, Sultân Alâ'eddîn
ümerâ-yı meşhûreden Kemâleddîn Kamyâr'ı bir kuvve-i askeriyye ile gönderip [361] kendisi
dahi gidiyor, müte'âkiben Sivas kurbunda Carmagun Noyin ile harb ederek Tatarlar'ı da
Gürciler gibi târumâr etmekle Carmagun münhezimen dönüyor. Fakat bu inhizâm, Oktay
Ka'ân'ın hiddetini celb ediyordu.
Sultân Alâ'eddîn Keykubâd Hân, bu kadar muvaffakiyâtı ihrâz etdikden sonra avdetle
muhârebât-ı mütevâliyenin hasârâtını telâfîye meşgûl iken Celâleddîn Harezmşâh demekle
meşhûr olan Harezm hükümdârı Mengiberti 378 Hân, Moğol harbinde münhezim olduğu cihetle
civârında bulunan hükümdârân-ı İslâm ile ittihâd ederek Hristiyânların teşvîkâtıyla âlem-i

376 Fakat Konya'da hükûmet eden meşhûr Karamânîler'in ceddi bu Karamân değildir. Çünkü o Karamânîler,
Türkmenler arasında irisler (nücebâ)'dan ma'dûd olan Karamân bin Nûreddîn bin Sa'deddîn bin İbrâhim Hân
bin Alp Arslan ibni Gül Hân bin Şirvân Hân bin Oğuz Hân evlâdıdır. Ba'zı Osmânlı müverrihlerinin bunları
Ermenî mühtedîlerinden Amasyalı Kamereddîn Karamân evlâdı göstermeleri eser-i zuhûl olmakla beraber bu
Kamereddîn Karamân el-Hâdim'den galat olmalıdır.
377 Emîr Hân, Celâlüddevle Mahmûd bin Kılıç Bey'in oğludur.
378 Mengiberti, "Tanrı verdi" demekdir. Bunun pederi Kutbeddîn Muhammed Hân bin Alâ'eddîn Tekeş Hân bin
İl Arslan Hân bin Kutbeddîn Muhammed Hân bin Anuştigin olup 617'de vefât etmiş idi.
642
343