Page 348 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

ve Harezmîler'i Amasya'dan kaldırmak için lâzım gelen şikâyâtı tasnî' ederek Harezmîler'in
hurûc edeceğini Konya'ya yazdırıyor, Köpek vâsıtasıyla Gıyâseddîn Keyhusrev'i iknâ'a
çalışıyordu.
Nihâyet buna da muvaffak olarak Târîh-i İbni Bîbî ve Câmiu'd-Düvel'de mezkûr olduğu
üzere Sultân Gıyâseddîn Keyhusrev Harezmîler'in isyân edeceğine inanıyor, derhâl 636
evâhirinde Emîr Berke Hân'ı Amasya'dan azl ederek Amasya vâlîliğine ümerâdan Zahîreddîn
Hurşîd Bey'i nasb ve Harezmîler'i Amasya'dan çıkarmasını emr etmekle beraber emîr-i [371]
müşârün-ileyhi bir kuvve-i askeriyye ile Amasya'ya irsâl ediyordu.
Memleket-i Selçûkiyye'de müteferrik yerlerde meskûn olan Harezmîler'den müsellah
ve harb eri olanların mecmû'u takrîben yirmi beş bin kadar olup bunlar gâyet mütedeyyin, yiğit,
salâbetli adamlar idi. Celâleddîn Harezmşâh'ın nezdinde Cengiz'e karşı harb eden dilâverân-ı
İslâm, bu Harezmîler olup Kayı kabîlesi re'îsi Süleyman Şâh bin Kaya Alp bunların
ümerâsından ma'dûd ve kabîlesi de mevcûd idi.
Harezmîler'i Sultân Alâ'eddîn Selçûkî ümerâdan Kemâleddîn Kâmyâr vâsıtasıyla celb
ederek memleket-i Selçûkiyye'ye iskân etdiği münâsebetle cân-siperâne îfâ-yı vezâ'if
ediyorlardı. Husûsiyle Tatarlar'ın Selçûkîler'e karşı vaz'iyyeti pek hasmâne olup 634'de
Trabzon kralı olan Yani Komennus müterakkıb-ı fırsat bir hâlde idi. Selçûkîler'in en ziyâde
muhtâc-ı kuvvet olduğu bir sırada Harezmîler'in memleket-i Selçûkiyye'den ihrâc edilmesi
hükûmet-i Selçûkiyye'yi mahva kadar sürüklemişdir.

Zahîreddîn Hurşîd Bey
Mukaddime'de mezkûr olduğu üzere İçerişehir'de Ahi Sa'deddîn mahallesinin nâm-ı
diğeri olan Subaşı Mûsâ Mahallesi sâhibi Mübârizeddîn Mûsâ bin Sevindük Bey'in mahdûmu
İbrâhim Bey'in oğlu 382 olup [372] 636 evâsıtında Amasya vâlîsi oldukda müşkil bir işe me'mûr
bulunuyor idi. Çünkü Harezmîler'i Amasya'dan ihrâc etmek ne kadar müşkil ise Baba'îler'in
etvâr ve harekâtı da Harezmîler'den aşağı değil idi.
Sâbık Amasya vâlîsi Berke Hân, Konya hükûmetinin gösterdiği şiddetden zâten
münfa'il olduğu bir zamânda akrabâsından Kır Hân'ın Zemendû'ya nefyinden ve biraz müddet
sonra mahbûsen fevtinden pek ziyâde müte'essir oluyor, bütün Harezmîler ile memâlik-i
Selçûkiyye'den çıkmasını tasmîm ediyordu.
Bu def'a azl ve ihrâcını Hurşîd Bey'in bir kuvve-i askeriyye ile gelmesinden anladıkda
derhâl Amasya ve etrâfında meskûn olan Harezmîler'in idâresini deruhde ederek Hurşîd Bey'i
karşıladı.
Şimdiye kadar Amasya hânkâhında hücre-nişîn-i inzivâ olan Baba İlyâs-ı Horasânî
nâmına hareket eden Baba İshâk Kefersûdî, yirmi seneden beri gizlediği maksadını izhâr
edecek zamânın hulûl eylediğine hükm ederek artık perde arkasından ortaya çıkıyordu.
Hükûmet-i Selçûkiyye'nin hilâf-ı şerî'at mezâliminden, ümerânın şer'a muhâlif ahvâlinden dem
vurarak kendisi şer'-i şerîfi icrâ etmeğe âlem-i gaybdan me'mûr olduğunu i'lân etmekle beraber
otuz bin kadar müsellah Baba'îler'in başına geçip da'vâ-yı hilâfetle 637 evâ'ilinde Harezmîler'in
Amasya'dan gitmesini müte'âkib hurûc eyledi.
Târîh-i İbni Bîbî, Câmiu'd-Düvel, Mufassal Kurûn-ı Cedîde'de mezkûr olduğu üzere
Baba İshâk'ın kuvveti yalnız otuz bin fedâ'ilerden ibâret [373] değil idi. Vaktiyle Sümeysât ve
Kefersûd taraflarında kendisine tedârik etdiği tarafdârânı tekessür ederek Urfa ve Maraş
livâlarına gönderdiği mürîdleri vâsıtasıyla onları da ayaklandırmakla o tarafdan dahi binlerce
fedâ'îler Amasya'ya doğru hareket ve Tokat, Sivas, Çorum, Karahisâr-ı Şarkî taraflarında
bulunan meredesi de kıyâm etmişler idi. Hulâsa Baba İshâk'ın avenesi mecmû'u i'tibâriyle elli
binden ziyâde olduğu tahmîn olunmakdadır.

382 Hurşîd Bey 622'de Halifet Gâzi Vakıf-nâmesi şâhidi olduğu münâsebetle nesebi bu vechile muharrerdir.
646
347