Page 355 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi Cilt: 2

Bu esnâda Tokat emîri Mu'îneddîn Süleyman Bey memleket-i Selçûkiyye nâzırı Baycu
Noyin'in teveccüh ve i'timâdını pek ziyâde celb etmekle Târîh-i İbni Bîbî'de mezkûr olduğu
üzere Erzincân emâreti ilâve-i me'mûriyeti olup pek ziyâde ta'ayyün ediyor, fakat Amasya
vâlîsi Seyfeddîn Torumtay ile fikren muhâlif bulunuyordu.
Bütün emâretler, me'mûriyetler Baycu Noyin'in emr-i mahsûsuyla tevcîh olunuyor,
erkân-ı devlet buna karşı muhık bir i'tirâza bile cür'et edemiyorlar, hulâsa Baycu Noyin'in bu
gibi ahvâli ve hükûmet-i Selçûkiyye umûruna müdâhale-i şedîdesi erkân-ı devleti ve hâsseten
Sultân Gıyâseddîn Keyhusrev'i fevkalâde [391] bîzâr ediyor, atabeg-i saltanat Celâleddîn
Karatay bir ye's-i azîm içinde 650 evâhirinde terk-i dağdağa-i hayât ediyordu.
Zâten müte'essir olan Sultân Gıyâseddîn Keyhusrev, müşârün-ileyhin vefâtından
te'essürü artıp Târîh-i Baybars, Zeyl-i İbni Halikân, Ikdu'l-Cümân gibi tevârîhin zabtı üzere
651'de terk-i saltanat ederek gûşe-i inzivâya çekiliyor, şehzâdeleri Sultân İzzeddîn Keykâvus,
Sultân Rükneddîn Kılıç Arslan, Sultân Alâ'eddîn Keykubâd müştereken taht-ı saltanata câlis
oluyorlardı.
Bu tebeddül-i saltanat hengâmında Tokat ve Erzincân emîri Amasyalı Mu'îneddîn
Süleyman Bey pervâne-i saltanat olarak Sultân Kılıç Arslan Hân'a tekarrüb ediyordu. 653'de
Amasya kadısı Celâleddîn Abdulvehhâb bin et-Tebrîzî vefât etmekle meşâhîr-i fuzalâdan
müderris-i Halîfe Alâ'eddîn Alî bin Mes'ûd el-Erzenî Amasya kadısı olmuş ve meşâhîr-i
ümerâdan Şemseddîn Artuk, Bedreddîn Bülbül, Nâsıreddîn Sünbül, Necmeddîn Ferruh,
İzzeddîn Gül bu zamândan i'tibâren ta'ayyün etmişlerdir.
Üç şerîk-i saltanatdan birincisi olan Sultân İzzeddîn Keykâvus Baycu Noyin'in
harekâtından pek ziyâde müte'essir olduğu cihetle saltanat-ı Selçûkiyye'yi bunun müdâhale-i
zâlimânesinden kurtarmak azmine düşüyor, lâkin birâderlerini bir türlü irzâ edemiyordu.
Çünkü her birinin vezîr ve müsteşârı başka başka zevât olduğundan üç birâderin bir re'y
üzerinde ittihâdı kâbil olamıyor, her biri bir tarafa çekip son söz Baycu Noyin'in irâde-i
keyfiyyesine kalıyordu. [392]
654 evâ'ilinde sultân-ı münzevî Gıyâseddîn Keyhusrev'in vefâtını ni'me'l-vesîle ittihâz
eden Sultân İzzeddîn Keykâvus Hân iki birâderlerini cebren ber-taraf ederek i'lân-ı istiklâl
etmekle Sultân Kılıç Arslan kendi pervânesi Mu'îneddîn Süleyman Bey'i Baycu Noyin'in
yanına irsâl edib istiklâlini tahsîle çalışıyordu.
Hükûmet-i Selçûkiyye umûruna müdâhale için zâten âmâde olan Baycu Noyin,
Mu'îneddîn Pervâne Bey'in mürâca'atını derhâl is'âf ederek bir kuvve-i askeriyye ile
Aksarây'dan Konya üzerine hareket ve Sultân Keykâvus Hân ile harb eylediyse de münhezim
ve Mu'îneddîn Pervâne esîr olup Sultân Kılıç Arslan ve Sultân Keykubâd bi'r-rızâ terk-i saltanat
etmişler idi. Sultân İzzeddîn Keykâvus Hân bu iki birâderi ta'ayyünât-ı kâfiye ile Amasya'da
ikâmetlerini tensîb ve Mu'îneddîn Pervâne Bey'i Harşene zindânına habs ederek istiklâlini
te'mîn eyledi.
Fakat Baycu Noyin, eyâlet-i Rûmiyye nâzırı Samuk Noyin ile ittihâd ve tecdîd-i kuvvet
ederek ikinci def'a Konya üzerine hareket ve harb etmekle Sultân İzzeddîn Keykâvus bu def'a
mağlûb ve sâhib-i a'zamı İzzeddîn Alî bin Muhammed er-Râzî maktûl oldukda Amasya'da
mukîm olan Sultân Rükneddîn Kılıç Arslan 654 şevvâlinde bi'l-istiklâl Anadolu hükümdârı ve
Şemseddîn Mahmûd bin Baba et-Tugrâ'î sâhib-i a'zam ve Nizâmeddîn el-Mansûr nâib-i saltanat
ve Mu'îneddîn Süleyman pervâne-i sultânî oldu. [393]
Sultân Rükneddîn Kılıç Arslan Hân Amasya'dan Konya'ya gidip Baycu Noyin'in
huzûruyla ikinci def'a resm-i bey'at icrâ olunduğu gün tertîb-i ziyâfet edilmişdi. Ziyâfet
hitâmında nâib-i saltanat Nizâmeddîn el-Mansûr'un takdîm etdiği bir armudu Baycu Noyin
yedikden sonra füc'eten vefât etmekle oğlu Bisutay Noyin bîçâre nâib-i saltanatı tesmîm ile
ithâm ederek nâ-hak yere i'dâm etmiş ve emîrü's-sevâhil Şücâ'eddîn Tekûr Sinan nâib-i saltanat
ve diğer Şücâ'eddîn Hâbil emîrü's-sevâhil olmuşdur.

653
354