Page 363 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi Cilt: 2

biri de cesâret edemiyor, Gıyâseddîn Keyhusrev dahi zevâl-i saltanatını mülâhaza ederek
yerinden [414] kımramıyordu. Çünkü Tatar havfı, bunların azm ve irâdetlerini tamâmiyle
kırmış idi.
Şarkan Kunduz Beyzâde Mâh-ı Alem Bey'in ve garben Karaman Beyzâde Mehmed
Bey'in Amasya ve Konya üzerine harekâtı, Tatar havfını izâle edecek bir cesâret-i medeniyye
olduğu hâlde bunların harekâtı Pervâne ve Torumtay Beyler'i daha ziyâde tedhîş ediyordu.
Çünkü Mâh-ı Alem ve Mehmed Beyler'in bu cesâretlerini ma'hûd ittifâkın vukû'una bir delîl-i
zâhirî gibi telakkî ediyorlardı.
Bu tarafda Amasya hâkimi Celâleddîn Mâh-ı Alem Bey'in harekâtı tevessu' ederek
Tokat, Canik, Çorum taraflarını tamâmiyle istîlâ edib zâten mezâlim-i Tatar'dan fevkalâde
müteneffir ve hurûc ve isyâna muntazır vaz'iyyetde bulunan halkın ya'nî müslim Türkler'in
temâyülâtından istifâde etmekle Tatarlar'ı tenkîl ediyor, bir muhâlefete dûçâr olmaksızın Bozok
taraflarından Kayseriyye üzerine yürüyordu.
Binâ'en-aleyh Mısır hükümdârı Baybars Hân'ın Kayseriyye'den avdetini müte'âkib
Amasya vâlîsi Seyfeddîn Torumtay Kayseriyye'ye gelip Amasya ahvâlini tahkîk ve
ma'iyyetindeki efrâd-ı bâkiyesini tertîb ederek Mâh-ı Alem Bey'in harekâtını tevkîf için 675
evâhirinde Kayseriyye'den hareketle Amasya'yı şu istîlâdan kurtarmağa çalışıyor, nihâyet
Mâh-ı Alem Bey ile harb ederek onu Bozok civârında bozuyor, müte'âkiben Amasya kalesine
tahassun eden Mâh-ı Alem Bey'i katl edib Amasya'yı zabt ediyordu. [415]

Seyfeddîn Torumtay Bey
Takrîben 676 senesi muharreminde Amasya'yı zabt edib sûreten Gıyâseddîn Keyhusrev
tarafından üçüncü def'a Amasya vâlîsi olmuşdur. Hâlbuki Moğol hükümdârı Abaka Hân, bir
tarafdan Konya tarafı nâzırı olup Aladağ kurbünde mukîm olan Gökçe Bahâdır Noyin'e
Mu'îneddîn Pervâne Bey'i i'dâm etmesi emrini veriyor, diğer tarafdan Konya ve Amasya'dan
Karamânîler'i ve Kunduzlar'ı çıkarmak için Koko Noyin ve Tedavun Noyin kumandalarında
kırk bine karîb Tatar askeri gönderiyor, bunlara dahi Torumtay'ı i'dâm etmelerini emr ediyordu.
Ikdu'l-Cümân ve Târîh-i El-Melikü'z-Zâhir Baybars'da mezkûr olduğu üzere Konya
nâzırı Gökçe Bahâdır Noyin, vârid olan emr üzerine Mu'îneddîn Süleyman Pervâne ve
kethüdâsı Seyfeddîn Yağmur bin Alakuş ve çavuşbaşı Seyfeddîn Alakuş ve çâşnîgîr başı
Necmeddîn Mengü Bars Beyler'i Aladağ'a celb ederek 676 senesi muharreminin on altıncı günü
i'dâm ve Pervâne Bey'in köleleri diğer Seyfeddîn Sencer ve Bedreddîn Bektût Beyler Mısır'a
firâr etmişlerdir.
Amasya vâlîsi Seyfeddîn Torumtay bu esnâda Tatar askerinin Erzurum'a vusûlünü ve
me'mûriyetlerini haber aldıkda derhâl ordu kumandanlarını, istikbâl etmek üzere Erzincan'a
gidip orada Koku ve [416] Tedavun Noyinler'e takdîm-i hedâyâ ve izhâr-ı müdârâ ederek
Noyinler'i te'mîn ve hayâtını tahlîs etmeğe muvaffak olmuşdur.
Koku Noyin, Amasya vâlîsi Torumtay'ın taksîrâtı olmadığını ve sadâkatı der-kâr
olduğunu Abaka Hân'a i'lâm ve afvını istirhâm eylediğine binâ'en Seyfeddîn Torumtay Amasya
vâlîliğinde ibkâ ve Anadolu nezâretine hânedân-ı Cengizî'den Kangırtay (Kongurtay) nâmında
birini nasb ve irsâl etmişdir.
Kongurtay 676 senesi evâ'ilinde Amasya'ya gelip şimdiki Varay kasabası civârında
ikâmet etdiği ve burada cesîm bir çiftliği olduğu zann olunur. Çünkü Varay Hâtun bunun kızı
olup bundan torunu Acaytu Sultân olduğu kayden mezkûr ve Ece Sultân'ın Varay kasabasında
vakfı ve Ece Sultân oğulları pek meşhûr ve Varay önünde ırmak kenârında kayden Kongur
Alanı ve el-yevm Konur Alanı demekle müsemmâ bir karye mevcûd olduğu bu zannı tevlîd ve
takviye etmekdedir.
676'da Abaka Hân'ın nezdinde bulunan İzzeddîn İbik Baba Hânkâh-ı Mes'ûdî şeyhi
olarak Amasya'ya avdet edib zâviye-i mezkûre tekrâr küşâd edildi. Kezâlik Fahreddîn Alî bin
Hüseyn el-Konevî sâhib-i a'zam ve Mu'izzeddîn Alî bin Baba İlyâs Horasânî pervâne ve nâib-i

661
362