Page 365 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi Cilt: 2

etdiler. Kongurtay bu mağlûbiyet üzerine mezâlimi teşdîd ve bîçâre Sultân Gıyâseddîn
Keyhusrev'i Mısriyyûn'a mu'âvenetle ithâm ederek azlini Abaka Hân'a inhâ ediyordu.
681 muharreminde Abaka Hân bu tezvîrâta inanıp ismen Anadolu sultânı olan
Gıyâseddîn Keyhusrev bin Kılıç Arslan'ı azl ederek yerine nezdinde bulunan Orbay Hâtun'dan
mütevellid Gıyâseddîn Mes'ûd bin Keykâvus'u [420] Anadolu hükümdârı nasb ve irsâl eyledi.
Pervâne Bey'in birâderzâdesi İzzeddîn Muhammed Bey pervâne-i sultânî, Emîr Şâh demekle
meşhûr Mücîreddîn Muhammed bin Mu'izzeddîn Alî bin Baba emîrü'l-ümerâ ve Necmeddîn
Ferruh Bey dahi müstevfi'l-memâlik olmuşdur.
Moğol hükümdârı Abaka Hân bin Hülâgu Hân 681 rebî'ulevvelinde füc'eten vefât
eylediğini müte'âkib birâderi Teküdar Hân serîr-i İlhânî'ye câlis oldukdan sonra şeref-i İslâm
ile müşerref olarak Teküdar 407 Ahmed Hân ismiyle müsemmâ olduğunu her tarafa i'lân eyledi.
Çünkü Anadolu'da Tatar beylerinin ve bi'l-hâssa Kongurtay'ın mezâlim-i müdhişesinden ehl-i
İslâm son hâle gelmiş ve takım takım isyân ederek dağ başlarına çekilmişlerdi.
Teküdar Ahmed Hân'ın kabûl-i İslâmı Hristiyânları dil-gîr ve Hristiyânlık tarafdârı olan
Tatar beylerini igzâb eylediği hâlde ehl-i İslâmı son derece dil-şâd ediyordu. Teküdar Ahmed
Hân ehl-i İslâmı daha ziyâde tatmîn ve isyânları teskîn için Anadolu'da zulm ile iştihâr eden
Tatar beylerini, Anadolu ümerâsını, Anadolu nâzırı Kongurtay'ı ve Amasya vâlîsi Celâleddîn
Muhammed Bey'i azl ve Kongurtay'ı Tebrîz'e taleb edib Amasya vâlîliğine hâzin-i sultânî
Necmeddîn Ferruh Bey'i nasb eyledi.

Necmeddîn Ferruh Bey
Ikdu'l-Cümân gibi tevârîh-i mühimmede "Ferûh, Ferûc" nâmıyla mezkûr [421] olan
emîr-i müşârün-ileyhin nâmı binâ eylediği Burma Minâre Câmii kapısında "Ferruh bin Selçûk
bin Yûsuf" şeklinde mahkûk olup "Buruk" lafzından mu'arreb olduğu şübhesizdir. 665 târîhli
vesâ'ik-i atîkada "el-emîrü'l-kebîr Necmeddîn Buruk" şeklinde görülmüşdür. Alîşîr Bey'in
yeğeni olan Necmeddîn Ferruh Bey 681 evâsıtında Amasya vâlîsi olmuşdur.
Teküdar Ahmed Hân, Kongurtay'ı azl etdikden sonra Anadolu'ya üç nâzır ta'yîn edib
oldukça akıl ve insâf ile meşhûr ve Niksâr'da el-yevm Samgar Karyesi demekle ma'rûf olan
çiftliğinde mukîm Samgar Noyin'i Amasya'da, Uygur beylerinden meşhûr Tagrilbay'ı
Kayseriyye'de ve Tatar beylerinden Molay Balargı nâm noyini de Aksarây'da ikâme etmişdir.
682 târîhinde Amasya kadısı Ziyâ'eddîn Îsâ bin Alî el-Hakkârî olduğu taharriyât-ı
kaydiyyeden nümâyân ise de târîh-i nasbı anlaşılamadı. Bu târîhde kadı nâibi Şemseddîn
Muhammed bin el-Hallâtî ve kâtibi Hayreddîn Hızır bin et-Tiflîsî bulunup Gıyâseddîn Mahmûd
el-Garmînî sadru'l-ulemâ ve me'zûn bi'l-iftâ ve Alâ'eddîn Alî Dede mevlevî şeyhi ve Baba İlyâs
Horasânîzâde Ebu'l-Fazl Muhlis Baba Hânkâh-ı Mes'ûdî şeyhi idi.
Moğol hükümdârı Teküdar Ahmed Hân Tatarlar'ı kabûl-i İslâma imâle ve ahkâm-ı
Cengiziyye'den muhâlif-i şer'-i şerîf olan ba'zılarını izâle etmesi, Hristiyânlara vesîle-i igfâl
olarak Tatar beylerini husûsiyle [422] Âl-i Cengiz'i muttasıl tahrîk ediyorlardı. Nihâyet 683'de
ta'assubât-ı câhiliyyesi galeyâna gelen Tatar beyleri hân-ı müşârün-ileyhi hal' ve şehîd ederek
Abaka Hân'ın oğlu Argun Hân'ı serîr-i İlhânî'ye iclâs etdiler.
Argun Hân Moğol hükümdârı oldukda derhâl eski mezâlim avdet edib sultân-ı sâbık
Gıyâseddîn Keyhusrev bin Kılıç Arslan'ı Erzincan'a celb ve katl ediyor, Sultân Gıyâseddîn
Mes'ûd Hân'ı azl ve hal' ederek Gıyâseddîn Keyhusrev bin Keykubâd'ı Anadolu hükümdârı
nasb eyliyor, pervâne-i sultânî İzzeddîn Muhammed Bey eski makâmını tutuyor, Mücîreddîn
Emîr Şâh Bey dahi nâib-i saltanat olarak Anadolu a'yânı arasında mümtâz oluyordu.
684 evâ'ilinde sadru'l-ulemâ Gıyâseddîn Mahmûd el-Garmînî Amasya kadısı olup
kibâr-ı fuzalâdan Sa'deddîn İsmâ'il er-Rûmikî sadru'l-ulemâ ve me'zûn bi'l-iftâ ve sâbık
Amasya vâlîsi Nâsıreddîn Muhammed Bey emîrü's-sevâhil olduğu taharriyât-ı kaydiyyeden

407 "Teküdar", "muhârib, döğüşgen" ma'nâsına olmalıdır.
663
364