Page 369 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Amasya Tarihi Cilt: 2

Kastamonu'ya celb ederek pâdişâhlığını i'lân eyliyor, kendisi nâib-i saltanat olup Sultân Kılıç
Arslan nâmına bütün memâlik-i Dânişmendiye'yi istîlâya kalkışıyordu.
Bu vekâyi'i müte'âkib Argun Hân, irtikâb etdiği mezâlimin mücâzâtı olarak genç iken
690 senesi evâ'ilinde helâk oldukda Erzincân'da bulunan birâderi Geyhatu Hân der-akab
Tebrîz'e gidip câlis-i taht-ı İlhânî oldu. Kastamonu hâkimi İbrâhim Bey'in harekâtı Geyhatu
Hân'ın hiddetini celb etmekle Sultân Mes'ûd'un ma'iyyetine bir kuvve-i kâfiye terfîk ederek
Kastamonu'ya irsâl eyledi.
Amasya hükümdârı Sultân Mes'ûd Hân, asâkir-i Tatar'ı alıp nâib-i saltanatı Mücîreddîn
Emîr Şâh, vezîri Necmeddîn Ferruh Beyler'le 690'da Kastamonu tarafına âzim olduysa da
İbrâhim Bey'in harbinde münhezim ve her üçü de esîr oldu. Çünkü Sultân Mes'ûd'un yanında
Tatar askerini gören Türkmenler, az oldukları hâlde Tatar mezâlimi altında cân vermemek için
cândan harb etmişler idi. [432]
Müte'âkiben "Candâr" demekle meşhûr olan Şemseddîn Timur Paşa bin Arslan Bey 417
mensûb olduğu Alayuntlu kabîlesi Türkmenleri'ni yanına alıp Sultân Kılıç Arslan
tarafdârânıyla harb ederek onları bozdu. Sultân Mes'ûd'u, Mücîreddîn ve Necmeddîn Beyler'le
esâretden tahlîs ederek Osmâncık'a kadar getirdi. Buradan Sultân Mes'ûd Hân, erkân-ı
devletiyle beraber Simre'ye avdet edib Şemseddîn Timur Bey'i Kastamonu vâlîliğine nasb
eylemişdir.
Fakat sultân-ı müşârün-ileyhin vezîri Necmeddîn Ferruh Bey Amasya'ya geldiği esnâda
vefât eylediğinden Amasya'da binâ etdiği Burma Minâre demekle meşhûr olan câmi-i şerîfi
derûnunda defn edilmiş olduğu türbesinden ve evkâfını tanzîme vakti müsâ'id olmadığı cihetle
halefi bulunan İzzeddîn Muhammed Pervâne Bey tertîb eylediği de vakıf-nâmesinden
nümâyândır. Şemseddîn Ahmed el-Lâkûşî vezîr olmuşdur.
691 evâ'ilinde Konya tarafı hükümdârı olan Sultân Gıyâseddîn Keyhusrev bin
Keykubâd bin Keyhusrev dahi vefât etmekle Amasya hükümdârı Sultân Gıyâseddîn Mes'ûd
Hân bütün Anadolu hükümdârı olduğunu müte'âkib Geyhatu Hân, Tolatay'ı azl edib Taştimur
el-Hatâyî nâmında müslim bir emîri Anadolu nâzırı nasb ve irsâl eyledi. Sultân Mes'ûd Hân
[433] ba'dehû Konya'ya gidip Amasya emâretini İzzeddîn Muhammed Pervâne Bey'e mâlikâne
olmak üzere tevcîh etmişdir.

İzzeddîn Muhammed Pervâne Bey
Mu'îneddîn Pervâne Bey'in birâderi Kutbeddîn Osmân Bey'in mahdûmu olup pervâne-i
sultânî iken 691 evâ'ilinde Amasya vâlîsi olmuş ve kendisi Konya'da bulunduğu münâsebetle
tarafından Halifetzâde Celâleddîn Mehmed Bey vâlî kâ'im-makâmı olarak kalmış idi.
Moğol hükümdârı Geyhatu Hân mezâlim ve rezâ'il-i şenî'a irtikâbına pek düşkün olarak
nefret-i umûmiyyeyi kazanmış olduğu cihetle 693 senesi cumadelâhiresinin dördüncü günü hal'
ve katl olundukdan sonra taht-ı İlhânî'ye Baydu Hân bin Turagay bin Hülâgu Hân iclâs edilmiş
ve Baydu Hân dahi ammizâdesi olup çokdan beri Amasya'da ikâmet eden Cumûdâr (Cimûdâr)
Hân bin Yoşemut bin Hülâgu Hân'ı Anadolu nâzırı nasb etmekle vâlî kâ'im-makâmı olan
Celâleddîn Mehmed Bey Amasya vâlîliğine ta'yîn olunmuşdur.

Celâleddîn Mehmed Bey
Halifetzâde Şücâ'eddîn Tekür Sinan Bey'in mahdûmu olup "Tekürlü" demekle meşhûr
ve ceddinin evkâfı mütevellîsi idi. Amasya'da [434] vâlî kâ'im-makâmı iken Cumûdâr Hân'ın
muhibb-i hâlisi olduğu münâsebetle 693 şevvâlinde Amasya vâlîsi olmuşdur. Lâkin mezâlim-i
Tatar olanca şiddetiyle ber-devâm olup hükûmet-i İlhâniyye'den halkın nefreti günden güne

417 Arslan Bey, Âl-i İsfendiyâr'ın ceddi olup Alayuntlu kabîlesi efrâdından iken ahfâdının Hâlid bin el-Velîd
radiyallâhu anh Hazretleri'nin sülâlesinden olduklarını iddi'â etmeleri garîbdir.
667
368