Page 374 - 1-4_2

Amasya Tarihi 1-4. Cilt Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR
Hüseyin Hüsâmeddîn YASAR

Kütahya'da Germiyânzâde Alîşîr, Isparta'da Hamîd, Antalya'da Teke 423 Beyler i'lân-ı istiklâl
etdikleri gibi Söğüt kasabasında dahi Gâzi Ertuğrul Beyzâde Muzaffereddîn Osmân Bey kendi
nâmına hutbe-i istiklâlî okutmuşdur.
Yukarıdan beri devâm eden tafsîlât-ı târîhiyyeden müstebân olduğu üzere Söğüt
emâretinde bulunan müşârün-ileyh Muzaffereddîn Osmân Bey [446] ibtidâ Simre hükümdârı
Sultân Gıyâseddîn Mes'ûd nâmına, bunun azl ve habsinden sonra birâderzâdesi Sultân
Alâ'eddîn Keykubâd nâmına ba'dehû kendi nâmına hutbe okutarak nîm-müstakil bir sûretde
mücâhedâtına devâm etmekde idi. Ancak 699'da Sultân Alâ'eddîn Keykubâd'ın dahi azl ve
nefyine binâ'en doğrudan kendi nâmına hutbe okutmakla i'lân-ı istiklâl etmiş olduğu
muhakkakdır.
Bu hutbe-i istiklâlin hangi ayda kırâ'at edildiği tedkîkâtına gelince el-Muhtasar Fî
Târîhi'l-Beşer'de İmâdeddîn İsmâ'il bin Muhammed bin Arabşâh "699 rebî'ulevvelinin yirmi
yedinci gününe müsâdif olan kânûn-ı evvel-i rûmînin yirmi üçüncü gününde Moğol askeri
Humus civârında asâkir-i Mısriyye ile harb ve Gazân Hân'ın galebe etdiğini" tahrîr etmekdedir.
Şu kayd-ı târîhiyyeden müstebân olduğu üzere Sultân Alâ'eddîn Keykubâd'ın 699 senesi
saferinde azl ve nefy edildiğinde ve hutbe-i istiklâl-i Osmânî sene-i mezbûre saferinin
yirmisinden sonra ve rebî'ulevvelin yirmisinden evvel olduğunda şübhe yokdur. Konya'da
saferin evâhirinde vâki' olan hâdise-i azlin haberi Söğüt kasabasına ancak rebî'ulevvelin
evâ'ilinde vâsıl olabileceği cihetle hutbe-i istiklâlin 699 rebî'ulevvelinde olduğu anlaşılır.
Sultân Osmân Hân-ı Evvel hazretleri, bidâyet-i emâretinden beri diyâneti, adâleti
rehber-i harekât ittihâz ederek mücâhedât-ı dîniyyesiyle iştihâr ve "Gâzi" unvân-ı celîlini ihrâz
için dîn uğurunda bütün varlığını îsâr etdiği [447] târîhen muhakkak ve sûret-i resmiyyede
muhteşem bir alay tertîb ederek kırâ'at-ı mevlid âdet-i müstahsenesi dahi kendisinden evvel
gelen selâtîn-i İslâmiyye arasında gayr-ı ma'hûddur.
Saltanat-ı celîle-i Osmâniyye'nin her sene teyemmünen icrâ buyurduğu mevlid-i şerîf
alay-ı vâlâsının tâ bidâyet-i te'essüsünden beri devâm edegeldiğine, cum'a atiyyesi nâmıyla
ma'lûm olan sadakât-ı azîmenin her cum'a bezli, Sultân Osmân Hân-ı Evvel hazretlerinden beri
selâtîn-i Âl-i Osmân'ın mu'tâd-ı hümâyûnları olduğuna ve sultân-ı müşârün-ileyhin imâmı
olduğu zann edilen Süleyman Çelebi merhûmun tertîb eylediği manzûme-i mevlidin vücûduna
nazaran hâkân-ı müşârün-ileyh hazretleri 699 senesi rebî'ulevvelinin on ikinci cum'a gününde
kendi nâmına hutbe okudup teşekküren-lillâhi Ta'âlâ Resûl-i Ekrem Efendimiz Hazretleri'nin
mevlid-i sa'âdetleri merâsimini îfâ ve bezl-i sadakât etdiği ve ba'dehû her sene bu merâsim îfâ
edilerek görülen lüzûm üzerine manzûme-i mevlidin tertîb edilmiş olduğu tebeyyün eder.
Şu hesâb üzerine rebî'ulevvelin yirmi yedisiyle on ikisi arasında vâki' on beş gün,
kânûn-ı evvelin yirmi üçünden bi't-tenzîl hutbe-i istiklâl-i Osmânî 699 senesi kânûn-ı evvelinin
sekizinci gününe tesâdüf eder. Binâ'en-aleyh selâtîn-i Âl-i Osmân hazerâtı, istiklâl-i Osmânî
merâsim-i mahsûsasını bir vazîfe-i dîniyye olmak üzere her senenin rebî'ulevvelinde on ikinci
günü mevlid-i şerîf alay-ı vâlâsıyla îfâ buyurmakdadırlar.
Amasya vâlîsi Mühezzebeddîn Mes'ûd Bey, Gazân Hân'ın Mısır seferinde [448] Simre
eyâleti nâzırı İşboğa Noyin ile beraber harbe gidip Söbüktay oğlu Şemseddîn Ugurbay 424
Amasya'da vâlî kâ'im-makâmı kalmış, Amasya eyâleti Tatar askerinden boşalmış olduğu
cihetle her türlü harekâta müsâ'id bir hâle gelmiş idi.
Bu müsâ'ade-i ahvâlden istifâde etmeğe çalışan Devletşâhzâde Gıyâseddîn İbrâhim Bey
bin Sultân Süleyman öteden beri Sinop livâsında ve bütün Kastamonu vilâyetinde ceddinin ve
pederinin fethinden dolayı iddi'â-yı hukûk etmekde olduğu münâsebetle birâderi İsmâ'il Bey

423 Teke Bey, 677 'de Amasya vâlîsi Torumtay Bey'in vekîli olarak Antalya emîri olmuş idi. Ba'dehû orayı istîlâ
ve temellük etmişdir. Oğulları Osmân ve Mahmûd Beyler'e "Tekelü" denir. Hüseyin Bey bin İbrâhîm Bey bin
Mahmûd Bey 682 senesi ricâlindendir
424 Bunun evlâdı Amasya'da "Ugurlu" demekle benâm ve bunlardan İbrâhim, Bâyezîd, Îsâ Beyler meşhûrdur.
672
373